اخیراً بانک مرکزی با صدور بیانیهای اعلام کرد که با سازمان بینالمللی مبارزه با پولشویی و «کارگروه ویژه اقدام مالی» آن -FATF- به توافق رسیده است این اظهارنظر با واکنشهای بسیار متفاوت روبهرو شد.
اما این کارگروه ویژه چه خواهد کرد که تا این اندازه نسبت به آن واکنش وجود داشته است؟ و هدف اصلی آن چیست؟
«اتحادیه بینالمللی مبارزه با پولشویی» یک سازمان همکاری میان دولتهاست که با هدف مبارزه با پولشویی تشکیل شده و مقابله با انواع فعالیتهای غیرقانونی در عرصه اقتصاد را، از اهداف اعلام شده خود میداند. اعضای این سازمان را کشورهایی تشکیل میدهند که از مراکز مالی و اقتصادی مهم جهان تلقی میشوند. وظیفه این سازمان، بررسی فعالیت اقتصادی کشورها و اعلام نظر درباره سلامت اقتصادی و فعالیت مالی آنهاست و این که آیا کشور مزبور محل مناسب و قابل اعتمادی برای روابط تجاری و یا سرمایهگذاری هست یا نه؟
FATF در سال ۲۰۰۷ جمهوری اسلامی ایران را به اتهام حمایت از تروریسم و کمکهای مالی به گروههای مقاومت در فهرست کشورهایی قرار داده بود که نظام مالی بینالملل را تهدید میکنند! و به سایر کشورها درباره «ریسک بالا»ی معامله و برقراری روابط تجاری و یا سرمایهگذاری در ایران هشدار داده بود! کارگروه اقدام ویژه FATF توضیح داده بود که ایران و کرهشمالی دو کشوری هستند که بالاترین ریسک مالی و سرمایهگذاری در جهان را دارا میباشند.
هدف اصلی FATF اعمال استانداردهایی است که تضمین کند ریسک پولشویی، تامین مالی تروریسم و تامین مالی سلاحهای کشتار جمعی در یک کشور به نحو اطمینانبخشی کاهش پیدا کرده است. اینکه FATF ریسک یک کشور را چقدر ارزیابی کرده باشد یک عامل مهم یا حتی مهمترین عامل در شکلدهی به روابط بانکی آن کشور با شبکه بانکی جهان است.
طبق توافق دولت ایران با FATF؛ عادی شدن روابط تجاری و اقتصادی ایران با سایر کشورها فقط در صورتی امکانپذیر است که جمهوری اسلامی ایران حمایت از حزبالله و سایر نیروهای مقاومت که در منطقه در برابر داعش مقابله میکنند دست بردارد و از فعالیت سپاه قدس در منطقه جلوگیری کند.
FATF مصداق عینی قصد نفوذ اقتصادی است زیرا در ماهیت این توافق، سازمان مقابله با پولشویی و حمایت از تروریسم جهانی باید به حسابهای بانکی و اقتصادی آن کشور و نحوه تبادلات ارزی - اقتصادی با خارج دسترسی پیدا کند.
در واقع با اجرا شدن این توافق داعش به راحتی میتوانند به ایران ورود پیدا کند و با بیان دیگر راه ورود داعش به ایران را تسهیل میکند. از طرفی دیگر این توافق به این صورت رقم میخورد که ما دیگر نتوانیم به نیروهای مقاومت کمک کنیم چون این توافق برنامهای است که حسابهای مالی ما را کنترل میکنند.
پیوستن ایران به این کارگروه به مصلحت نیست
در این زمینه مشاور امور بینالملل مقام معظم رهبری گفت: قرارداد FATF به صلاح کشور نیست و آن کسی برنده است که بتواند مقاومت را ادامه دهد.
علیاکبر ولایتی در حاشیه دیدار با معاون دبیرکل سازمان ملل در امور بشردوستانه پیرامون مسئله تحریمهای داخلی به واسطه قوانین FATF که علیه برخی نهادهای امنیتی ما وضع شده است، اظهار داشت: ما ملزم به آن نیستیم هر آنچه که نهادهای مالی بینالمللی به ناحق در مورد مسئولین جمهوری اسلامی ایران تصمیم میگیرند، ما هم آن را اجرایی کنیم و این اصلاً به هیچ وجه درست نیست.
وی افزود: آنچه مسلم است هدف دستگاههای مالی بینالمللی، محروم کردن جمهوری اسلامی ایران از امکانات مالی و تسهیلات اقتصادی بینالمللی است که در حقیقت یک نوع محروم کردن فعالان اقتصادی ما است که ما نباید از آن تبعیت کنیم.
وی درخصوص تحریم قرارگاه خاتمالانبیاء(ص) سپاه از سوی دو بانک ملت و سپه افزود: دلیل تحریم قرارگاه خاتم و قدس و یا دستگاهها و سازمانهایی که پیشتاز مبارزه علیه صهیونیست و حامیان صهیونیست هستند، این است که آنها در مبارزه با دشمنان اسلام گام برمیدارند و طی این دههها، پرچمدار مبارزه با صهیونیست بودهاند.
ولایتی ادامه داد: این تحریمها مانع از مقاومت قدس، قرارگاه خاتم و دیگرانی که برای مبارزه با دشمنان اسلام حرکت میکنند، نمیشود.
رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به این سؤال که آیا قرارداد FATF به مصلحت کشور است یا خیر؟ تأکید کرد: معلوم است که به صلاح کشور نیست و آن کسی برنده است که بتواند مقاومت را ادامه دهد و اگر کسی مقاومت را ادامه دهد و در مقابل این نوع تحریمها ایستادگی نکند و ضعف نشان دهد، آنها پیروز هستند.
وی در پاسخ به این سؤال که اگر ایران FATF را رد بکند، آیا این مرتبط با برجام است یا خیر؟ افزود: ملاحظه کنید آنچه که جوهره انقلاب اسلامی است، مقاومت است؛ مادامی که مقاومت هست، پیروزی انقلاب اسلامی هم استمرار دارد. هرگاه ما از مقاومت خسته شدیم، پیروزی هم متوقف میشود. تجربه نشان داده است که هرگاه آنهایی که از ایران تبعیت میکنند، یعنی مجموعه مقاونین شامل عراق، سوریه، یمن، حزبالله و... هستند.
نشانهگیری اقتدار ملی
اتفاقی که در قالب توافق FATF در حال رخ دادن است، خاص کشور ما نیست و آمریکا سالهاست برای فشار بر کشورهایی که با آنها مشکل دارد، از این روش استفاده میکند و نسبت به برخی گروهها مانند حزبالله لبنان از این روش فشار استفاده کرده است.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون حقوقی مجلس در اینباره گفت: اصول انقلاب و استقلال کشور اجازه نمیدهد ایران با توافق با FATF زیر بار ایجاد محدودیت در درون کشور برای نهادهای نهادها و دستگاههای داخلی برود.
حجتالاسلام حسن نوروزی نماینده مردم رباطکریم در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به تعهدات ایران در چارچوب FATF آن را نوعی «خودتحریمی» گفت: مذاکره و توافق با دشمن صرفاً در محدودهای که اصول و آرمانهای انقلاب اجازه میدهد، مجاز است. وی با تأکید بر اینکه استکبار جهانی و نهادهای مالی وابسته به قدرتهای بزرگ، بردگی ملت ایران را میخواهند، بیان داشت: این نهادها هیچ پیشرفت و توفیقی را برای مردم ایران برنمیتابند.
نوروزی با یادآوری سنگاندازیهای غرب در مسیر پیشرفت هستهای کشورمان، گفت: گفتوگو با دشمنان انقلاب اسلامی صرفاً در حوزه هستهای و برای گرفتن بهانه از دست دشمن بود. وی با اشاره به محدودیتهایی که پذیرش FATF برای نهادهای داخلی جمهوری اسلامی ایران ایجاد میکند، تصریح کرد: انقلاب اسلامی که با شعار حمایت از مظلومان جهان پیروز شده است، نه تنها از این شعار دست نمیکشد، بلکه تن به تحدید تحمیلی بر نهادهای انقلابی خود از جمله وزارت دفاع، صنایع موشکی و... بهواسطه FATF نخواهد داد.
عضو هیأت رئیسه کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس به حمایت همیشگی و تغییرناپذیر ایران اسلامی از محور مقاومت ازجمله حزبالله لبنان اشاره کرد و گفت: اصول انقلاب و استقلال کشور، اجازه نمیدهد جمهوری اسلامی ایران زیر بار ایجاد محدودیت در داخل کشور برای نهادهای انقلابی و پاسدار ارزشهای نظام همچون سپاه برود.
خود تحریمی
با قرارداد FATF سیستم حکومتی ما عامل اجرای طرف مقابل میشود و ما دچار خود تحریمی بیش از ۲۰۰ نهاد و سازمان، نهادهایی همچون سپاه و وزارت دفاع میشویم که کار آنها تامین امنیت کشور است و این از نظر آمریکا مطلوب نیست و در این توافق دولت ایران موظف میشود با آنها برخورد کند.
بنابراین لازم است دولت به طور رسمی راجع به این موضوع به ملت توضیح بدهد و اگر حرف قابل قبول مردم را دارد، اظهار کند در غیر اینصورت نباید انتظار جلب اعتماد مردم در این مورد را داشته باشد.
در این زمینه عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اجرای FATF را نوعی خودتحریمی توصیف کرد و آن را عاملی برای تضییع حقوق مردم خواند.
جواد کریمیقدوسی نماینده مردم مشهد و عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با اشاره به حساسیت نمایندگان خانه ملت بر FATF اظهار داشت: دادستانی کل کشور به این موضوع ورود کرده و آن را بررسی میکند. وی با بیان اینکه ما با اجرای FATF خودمان را از داخل تحریم خواهیم کرد، گفت: تحریم داخلی برای کشور مانند سم است و نباید به چنین چیزی تن دهیم.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه تحریم خودمان به دست خودمان چیزی شبیه خودکشی است، خاطرنشان کرد: نمایندگان مجلس اجازه نخواهند داد فشار به مردم و دور کردن ملت از حقوقش اینبار به دست داخلیها صورت گیرد.
کریمیقدوسی همچنین استفاده از نرمافزار آمریکایی را عاملی برای این دانست که طرف غربی بر مباحث مالی ما مسلط شود و این موضوع را عاملی برای تضییع حقوق ملت توصیف کرد.
عملکرد متفاوت دولت
چیزی که عملکرد دولت را نسبت به قبل متفاوت میکند این است که تا قبل از دولت یازدهم هیچ یک از دولتهای جمهوری اسلامی این سیستم سلطه بانکی و محدودیتهای مالی را نمیپذیرفتند و آن را ظالمانه میدانستند اما دولت یازدهم تصمیم گرفت نه تنها این سیستم ظالمانه را بپذیرد بلکه کارگزار آن باشد.
تفکر دولت ما این است که در حوزههایی که آمریکا فشار میآورد ما امتیاز دهیم تا آنها با ما تعامل کنند تا روابط بهبود یابد و این نشان میدهد که متاسفانه هنوز به آمریکا اعتماد دارند.
نایب رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس در این زمینه گفت: یکی از مشکلاتی که ما قبل از انقلاب داشتیم این بود که برخی کشورها خودشان را از ما بالاتر میدانستند و اکنون تقریبا به همان مسیر در حال حرکت هستیم.
حجتالاسلام سیدناصرموسوی لارگانی نماینده مردم فلاورجان اظهار داشت: با وجود اینکه به صورت مکرر مقام معظم رهبری تذکر دادند که سعی کنیم به داشتههای خودمان تکیه کنیم، اما معمولا تحریمهای داخلی بیشتر به ما ضربه زده تا تحریمهای خارجی.
وی افزود: FATF با روح اقتصاد مقاومتی که مدنظر مقام معظم رهبری است تعارض دارد یعنی یک برنامهریزی شده که ما قرارگاه خاتم، سپاه و یا نیروهای دیگر را تحت فشار قرار دهیم یعنی با خودتحریمیها و فشارهایی که در داخل وجود دارد آنها را از کارکرد و عملکردهایی که باید داشته باشند بازمیداریم و درحقیقت پیشرفتهای قابل توجه این نهادها با FATF متوقف میشود.
نماینده مردم فلاورجان در مجلس شورای اسلامی همچنین تصریح کرد: کارشناسانی که اطلاعات دقیقتر در این زمینه دارند عنوان میکنند که با (FATF) این اجازه را میدهیم که به حسابهای ما سرکشی کنند.
وی برهمین اساس اضافه کرد: اکنون برخی از بانکها به قرارگاه خاتم و سپاه گفتهاند شما باید حسابتان را از بانک ما بیرون ببرید تا ما بتوانیم عضو FATF باشیم لذا این موضوع وابستگی کشور ما را زیاد میکند یعنی ما باید دقت کنیم که تن به هر قراردادی در کشور ندهیم چون یکی از مشکلاتی که ما قبل از انقلاب داشتیم این بود که برخی کشورها خودشان را از ما بالاتر میدانستند و اکنون تقریبا به همان مسیر در حال حرکت هستیم.
از سوی دیگر عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز با تأکید بر اینکه مردم تحقیری مثل قرارداد FATF را تحمل نمیکنند گفت: به طور مسلم چنین قراردادی قابل اجرا نیست.
غلامعلی حدادعادل در واکنش به قصد دولت برای اجرای تحریمهای غرب در داخل کشور و توافق FATF اظهار داشت: مسلماً چنین محدودیتهایی قابل اجرا نیست. وی تصریح کرد: مردم و رهبری این نوع تحقیرها، دخالتها و تسلیمها را تحمل نمیکنند و دولت هم که همه جا خودش را تابع رهنمودهای مقام معظم رهبری میداند طبعاً نمیتواند غیر از این عمل کند.
بررسی مجلس
مشاور رئیس مجلس، با بیان اینکه دو کمیسیون امنیت ملی و اقتصادی الحاق ایران به کارگروه اقدام مالی را در دست بررسی دارند، گفت: نیروی قدس چابکتر از آن است که با چند موافقتنامه زمینگیر شود.
منصور حقیقتپور درباره برخی خبرها مبنی بر موافقت اولیه برای الحاق دولت ایران به «کارگروه اقدام مالی» موسوم به FATF و مسئله مبارزه با تروریسم، اظهار داشت: در نظام جمهوری اسلامی چند اصل مهم داریم که غیرقابل عبور هستند؛ توجه به منافع ملی، از جمله این اصول است و هر معاملهای که منتج به تضعیف منافع ملی شود قابل قبول نیست.
وی ادامه داد: اصل دوم عزت اسلامی و ایرانی ماست؛ مردم ایران عزیز هستند و انقلاب اسلامی این عزت را به آنها داده است، بنابراین هر اقدامی که این اصل را مخدوش کند قابل پذیرش نخواهد بود.
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه در حال حاضر کمیسیونهای امنیت ملی و اقتصادی مجلس در حال بررسی الحاق ایران به FATF هستند، تصریح کرد: مجلس با استفاده از همه ظرفیتهای ملی و کارشناسی این مساله را بررسی میکند و اگر به این نتیجه برسیم که این الحاق، اصول منافع ملی و عزت ایرانی و اسلامی را خدشهدار میکند، به وظیفه خود عمل خواهیم کرد و این میتواند شامل منع الحاق به FATF هم باشد.
وی درباره مهمترین بخشهای چالش برانگیز الحاق ایران به FATF اظهار داشت: زیر سوال بردن اقداماتی که مربوط به سازمانهای وابسته به سپاه پاسداران از جمله قرارگاه سازندگی خاتمالانبیا(ص) است، از جمله این بخشهاست.
مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به این سوال که آیا فعالیتهای نیروی قدس سپاه پاسداران و حمایت از محور مقاومت نیز میتواند با این الحاق به چالش کشیده شود، گفت: نیروی قدس چابکتر از آن است که با چند موافقتنامه زمینگیر شود؛ علاوه بر آن، روشهای مختلفی نیز برای حمایت از محور مقاومت به کار میگیریم.
حقیقتپور تاکید کرد: ما جریانات وابسته به حزبالله و حماس را سازمانهای آزادیبخش میدانیم و براساس آموزههای قران کریم و انقلاب اسلامی و قانون اساسی با هر چه در توان داریم از آنها حمایت خواهیم کرد.