گروهی از دانشمندان در مجارستان يک نقشه چهاربعدی از آناتومی انسان خلق کرده اند که می تواند شيوه آموزش پزشکی را متحول کند. در اين برنامه، هزاران تصوير از کالبد شکافی های واقعی در زمان با هم ترکيب شده اند تا برای اولين بار جزئيات بدن انسان را به گونه ای منحصربفرد به نمايش بگذارد.
تصاوير خارق العاده از سر انسان، اولين قدم در راه توسعه ابزاری منحصربفرد در کار با آناتومی انسان است. آناتومی چهار بعدی ايده دکتر «آتيلا بالوگ*» است که جراحی در مجارستان است. هدف او نفوذ به اعماق بدن انسان با استفاده از نرم افزارهای کامپيوتری پيچيده است تا هزاران تصوير از اعماق بدن را به صورت متحرک درآورد و تجربه ای منحصربفرد از يک کالبد شکافی واقعی بيافريند.
اطلس چهاربعدی آناتومی انسان می تواند به عنوان ابزاری برای تعليم دانشجويان پزشکی، کارشناسان بهداشت، و جراحان محسوب شود.
در کنار اين کاربرد آموزشی، کاربران اين نرم افزار می توانند تمام فرايندهای جراحی را از زوايای متعدد و در هر مقياسی مرور کنند. به گفته دکتر بالوگ جراحان می توانند پيش از جراحی های پيچيده، تمام فرايند را پيش از عمل در خانه و با جزئيات کامل تمرين کنند.
دکتر بالوگ می گويد: «متخصصان می توانند در منزل خود، و بر روی کامپيوتر شخصی شان، فرايند جراحی را يک روز پيش از عمل واقعی تمرين کنند. آنها همچنين می توانند کالبد شکافی های پيچيده را نيز در خانه شان تمرين کنند.»
از ساختار استخوان گرفته تا مغز انسان، تصاوير متعددی طی کالبد شکافی های بسيار دقيق و حساس گرفته می شود. اين نقشه چهار بعدی کاملا بر اساس تصاوير واقعی طراحی شده است، و نه شبيه سازی های کامپيوتری.
دکتر بالوگ که از مدرسه پزشکی «سومل ويس» در مجارستان فارغ التحصيل شده است، در اوايل سال ۲۰۰۰ موفق به دريافت بورسيه ای از انستيتوی جراحی اعصاب «بارو» يا «بی ان آی» شد. او پس از پيوستن به تيم تحقيقاتی اين مرکز، به تصوير برداری و فناوری های بازسازی در زمينه آناتومی انسان علاقمند شد. او در سال 2006 به موؤسسه ی ملی اعصاب در بوداپست بازگشت. در اينجا بود که او برای اولين بار طرح اين اطلس چهاربعدی را معرفی کرد.
دکتر «لزلو کوتو» از همکاران نخست دکتر بالوگ که پروفسور دانشگاهی در بوداپست است می گويد: «حرکت دايره ای دوربين هنگام عکسبرداری، مرحله ای کليدی در بازسازی فرايند کالبد شکافی است؛ دوربين بايد بتواند از هر زاويه ای به بخش تحت جراحی نگاه کند. برای اين منظور دوربين در مسيری کمان مانند حرکت می کند و خود اين کمان نيز بايد بر روی سطح يک کره فرضی حرکت کند تا بتواند فرايند جراحی را از تمام زوايا ببيند. طی اين حرکت بر روی سطحی کره ای، دوربين هزاران تصوير از تمام زوايا می گيرد و آنها را در کامپيوتر ضبط می کند. پس از اتمام عمل جراحی، ديگران می توانند اين فرايند را از اول مرور کنند. علت انتخاب واژه چهاربعدی اين است که در اين تصويربرداری عنصر زمان هم وارد معادله می شود. در حقيقت می توان اين تصاوير -- تحول آنها در زمان واقعی طی جراحی – را دوباره مشاهده کرد.»
گروهی از دانشمندان، روزنامه نگاران و جراحان علاقمند در مؤسسه ی ملی علوم اعصاب جمع شدند تا در کنفرانس خبری که فاز اوليه اين پروژه را معرفی می کنند شرکت کنند. هدف، ارائه ی نقشه چهار بعدی آناتومی در فازهای مختلف است، با سر و گردن در فاز نخست که بر روی «دی وی دی» و برای دانلود در دسترس خواهد بود.
اما تکميل اين پروژه هنوز کار دارد. به گفته دکتر بالوگ آنها برای اتمام کارشان به دو ميليون دلار سرامايه گذاری احتياج دارند.
اطلس چهاربعدی آناتومی انسان اين اميد را می دهد تا تجربه ای کاملا واضح و منحصربفرد از کالبد شکافی انسان را به روی مونيتور کامپيوتر های شخصی بياورد و برای کاربران اختيار کامل در کار با ساختار درونی بدن انسان را ميسر کند. اگر اين اطلس کارآمد باشد، آموزش آناتومی انسان و آمادگی برای جراحی های پيچيده، متحول خواهد شد.
*
