رئیس مجلس شورای اسلامی اعلام کرد شورای هسته‌ای در روزهای آینده نسبت به اقدامات آمریکا در راستای اجرای برجام تصمیم‌گیری می‌کند.
علی لاریجانی صبح دیروز در حاشیه برگزاری همایش ملی سبک زندگی که در محل هتل لاله تهران برگزار شد در جمع خبرنگاران در پاسخ به سوالی درباره واکنش ایران نسبت به تمدید ۱۰ ساله تحریمها علیه کشورمان توسط مجلس سنای آمریکا، اظهار داشت: باید توجه داشت در شرایطی که دیگران هر نوع نقض و اهمال‌کاری انجام دهند، دولت باید چه اقدامی صورت دهد، این موضوع در قانون مصوب مجلس و همچنین برجام آمده است و مشخص شده که دولت در این شرایط چه اقدامی باید انجام دهد.
وی با بیان اینکه در بندهای ۳ و ۷ قانون مصوب مجلس از نظر تقنینی مشخص کرده‌ایم که چه اقداماتی در قبال نقض برجام از سوی طرف مقابل می‌تواند انجام دهد، تصریح کرد: باید شورای هسته‌ای (کمیته نظارت بر اجرای برجام) تشکیل شود و بررسی کند مسیر کار توسط آمریکایی‌ها چطور انجام شده است و سپس تصمیم‌گیری‌هایی را چه از نظر شکایت به آن شورا یا اقدامات متقابل داشته باشد که این موضوع هم انشاالله در روزهای آینده انجام می‌شود.
اما این کمیته نظارت بر برجام چیست؟
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب در بند ۹ نامه خود در ۲۹ مهرماه سال ۹۴ به رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی امنیت ملی فرمودند: «وجود پیچیدگی‌ها و ابهام‌ها در متن برجام و نیز گمان نقض‌عهد و تخلّفات و فریب‌کاری در طرف مقابل بویژه آمریکا، ایجاب می‌کند که یک «هیئت» قوی و آگاه و هوشمند، برای رصد پیشرفت کار‌ها و انجام تعهّدات طرف مقابل و تحقق آنچه در بالا (رجوع شود به متن نامه) بدان تصریح شده است، تشکیل شود. ترکیب و وظایف این هیئت باید در شورای عالی امنیّت ملّی تعیین و تصویب شود.»
پس از ارسال این نامه بود که تشکیل «هیئت نظارت بر برجام» به طور جدی در دستور کار مسئولان بلند پایه کشور از جمله اعضای شورای عالی امنیت ملی قرار گرفت.
البته مسئولان مرتبط با برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) همچون مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای، سخنگوی دولت و... اظهارنظر در مورد تشکیل چنین کمیته‌ای را در حوزه کاری شورای عالی امنیت ملی می‌دانستند تا اینکه دبیر این شورا از تشکیل نهایی «هیئت نظارت بر برجام» خبر داده و به خبرنگاران گفت: اعضای این شورا مشخصند و تاکنون نیز ۲ جلسه تشکیل شده است که برمبنای چارچوب تعیین شده توسط مقام معظم رهبری وظیفه خود را انجام می‌دهد.
در آن زمان دبیر شورای عالی امنیت ملی، «بحث تحریمها» و «سند بازسازی راکتور اراک» را محور ۲ جلسه «هیئت نظارت بر برجام» عنوان کرد.
از سوی دیگر رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس اعضای «هیئت نظارت بر برجام» را همان اعضای کمیته عالی هسته‌ای معرفی کرده است .
اعضای هیات نظارت بر اجرای برجام حسن روحانی، علی لاریجانی، محمدجواد ظریف، حسین دهقان، علی شمخانی، علی‌اکبر صالحی، سعید جلیلی و علی‌اکبر ولایتی تشکیل می‌دهند. همچنین دریابان علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی، هم‌زمان دبیر این هیأت است و وظیفه اطلاع‌رسانی و ارایه گزارش‌های مربوطه با ایشان و هیات نظارت است.
انتظار از کمیته نظارت بر برجام
با وجود انتقاداتی که مقامات عالی کشور و نیز مقامات مذاکره‌کننده نسبت به بدعهدی آمریکایی‌ها در اجرای مطلوب برجام داشته‌اند یا تصویب قوانینی مثل قانون منع صدور ویزا برای شهروندان ۳۸ کشور دنیا در سفر به ایران،َ برداشت ۲ میلیارد دلار از دارایی‌های ایران در آمریکا و عدم لغو موثر تحریمها در حوزه بانکی و مالی هیات نظارت هیچ کدام از این موارد را نقض برجام یا نقض فاحش تشخیص نداده است. همچنین این هیات هنوز با وجود تشکیل چندین جلسه اطلاع‌رسانی در رابطه با نتایج بررسی‌هایش به افکار عمومی گزارش نداده است، البته مقامات کشور توضیح داده‌اند که اساسا وظیفه این هیات مثل شورای عالی امنیت ملی اطلاع‌رسانی عمومی نیست بلکه گزارش‌ها در نهایت خدمت مقام معظم رهبری برای اطلاع یا تصمیم‌گیری ارایه می‌شود.
با این وجود نقض عهدهای طرف آمریکایی و عدم واکنش متناسب دولت جمهوری اسلامی ایران، این سوال را در ذهن مردم و دانشجویان ایجاد کرده که مماشات هیئت نظارت بر برجام با اقدامات مخرب دولت آمریکا تا کجا ادامه خواهد داشت؟ و اعضای آن هیئت چه زمانی قرار است به وظایف قانونی خود عمل کنند؟
اما این روزها طرح تمدید قانون تحریم ایران (داماتو) در کنگره و سنای آمریکا به اکثریت آرا تصویب رسیده است و این طرح تنها یک گام دیگر به قانون شدن فاصله دارد. قانونی شدن مصوبه اخیر کنگره آمریکا، طبق گفته‌های ظریف، مسئول ارشد مذاکرات هسته‌ای، مغایر صریح برجام است.
پرواضح است که در صورت قانون شدن طرح تمدید تحریم ایران، دولت به بند ۳ قانون اقدام متناسب و متقابل دولت جمهوری اسلامی ایران در اجرای برجام عمل کند و تکالیف مشخص شده در آن را اجرایی کند. در بند ۳ قانون فوق‌الذکر آمده است: «دولت موظف است هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل در زمینه لغو مؤثر تحریمها یا بازگرداندن تحریم‌های لغو شده و یا وضع تحریم تحت هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف نماید و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد به طوری که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به یکصد و نود هزار سو افزایش یابد. شورای عالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع می‌باشد. دولت باید ظرف مدت چهار ماه برنامه خود را برای این منظور جهت تصویب به شورای عالی امنیت ملی ارائه کند»
اکنون بسیاری از کارشناسان و مردم از هیات نظارت بر برجام می‌خواهند که با صدور بیانیه‌ای رسمی تمدید قانون تحریم ایران «داماتو» را نقض صریح برجام اعلام کند و تاکید نمایند که دولت وظیفه دارد تا در صورت بروز این اتفاق بند ۳ قانون مذکور را اجرایی کند.
