امروز در حالي وارد اولين روز از آخرين ماه پاييزي شديم كه دو روز ديگر يعني سوم آذرماه تمدید دوره چهارماهه مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه ۱+۵ به پايان مي‌رسد.
اين روزها هواي سرد و باراني وين هم نتوانسته تب داغ مذاكرات را كاهش دهد،مذاكراتي كه رقم خوردن هر نتيجه‌اي براي آن در شرايط كنوني نگاه بيشتر محافل رسانه‌اي و سياسي جهان را به خود معطوف كرده است.
تیم مذاكره‌كننده كشورمان از روز سه‌شنبه هفته گذشته و به محض ورود به وین دیدارهای دوجانبه و سه‌جانبه مختلفی را داشت و کماکان در چارچوب ابتکارات و پیشنهادهای مطرح شده سخت مشغول مذاکره است.
در طي دو روز گذشته تیم هسته‌ای کشورمان دیدار دو جانبه‌اي با نماینده چین و طرف‌های انگلیس، فرانسه و آلمان برگزار كرد. همچنين محمدجواد ظریف، جان کری و کاترین اشتون وزرای خارجه ایران و آمریکا و هماهنگ‌کننده گروه ۱+۵ پنج شنبه پس از ورود کری به وین در نشستی سه‌جانبه به مدت دو ساعت به گفت‌وگو در‌خصوص توافقنامه جامع هسته‌ای و اختلافات موجود پرداختند.
ترافيك رايزني‌ها فقط به تيم هسته‌اي كشورمان ختم نشد بلكه جان کری وزیر خارجه آمریکا که به وین سفر كرده با فیلیپ‌هاموند همتای انگلیسی و لوران فابیوس همتای فرانسوی خود پيرامون مذاكرات دیدار كرد و گفت‌وگو كرد البته آقاي کری پیش از این دیدار سه‌جانبه به صورت دوجانبه با اشتون دیدار كرد.
وزير خارجه فرانسه در حالي به وين آمد و با همتايان انگليسي و امريكايي خود به گفت‌وگو پرداخت كه خبرگزاری رویترز در گزارشی درباره مذاکرات هسته‌ای ایران که این روزها در وین در حال پیگیری است و نقش فرانسه نوشت: فرانسه سال گذشته به توافق ایران "نه" گفت.
البته رويترز از قول يك مقام ارشد فرانسوی كه خواسته نامش فاش نشود با اين تيتر كه لوران فابیوس "تنفر خاص" از نظام ایران دارد نوشته ما(فرانسه) مواضع خیلی سختی در قبال موضوع هسته‌ای ایران اتخاذ کرده‌ایم که بخشی از آن به دلیل جهت‌گیری شخص وزیر خارجه است و اختلافات اساسی با آمریکا نداریم.
سوم آذر در حالي قرار است ماحصل يك سال رايزني فشرده تيم هسته‌اي كشورمان پس از روي كار‌آمدن دولت تدبير و اميد و سكان‌داري مذاكرات با عهده‌داري دستگاه ديپلماسي رقم خورد كه این پرسش به صورت جدی مطرح است که آیا پیش از اتمام این دوره، توافق جامع و نهایی بین طرفین حاصل خواهد شد؟ آيا غرب و امريكايي‌ها حاضر به پذيرش حقوق صلح‌آميز هسته‌اي ملت ايران خواهند بود؟ اینکه آیا طرفین با چکش‌کاری پیشنهادات مختلف خواهند توانست به یک خروجی مطلوب از مذاکرات برسند یا نه از ديگر سوالاتي است كه بايد به سوم آذر چشم دوخت تا ببينيم در اين روز چه اتفاقاتي رخ خواهد داد
اما آنچه از ماهيت و سياست‌هاي ضد ايراني غرب وبويژه امريكايي‌ها در اين مدت مشاهده كرديم مي‌توان گفت گروه ۱+۵ سرنوشت مذاکرات را به نوعی به رضایت آمریکایی‌ها و تأمین خواست آنان گره زده اند و به همین دلیل طی روزهای اخیر به ویژه در مسقط، مذاکرات صرفاً میان ایران و آمریکا و با حضور تشریفاتی خانم اشتون انجام گرفت. در ادبیات مقامات مؤثر آمریکایی در موضوع هسته ای مانند آقایان اوباما و جان کری و همچنین خانم اشتون، همواره یک جمله به صورت تکراری مشاهده مي‌شود: «عدم توافق، بهتر از توافق بد است.» تکرار این جمله از سوی آمریکایی‌ها به این معناست که از نظر آنها، هر نوع توافقی با یک سری ملاک‌ها و معیارها، برای ایالات متحده، خوب یا بد خواهد بود. به عبارت دیگر، آمریکایی‌ها فقط به دنبال یک توافق خوب خواهند بود و عدم توافق را بر توافق بد ترجیح مي‌دهند. برای آنان رسیدن به توافق، اصل نیست بلکه رسیدن به یک توافق خوب اصل است. از طولانی شدن مذاکرات دوجانبه با آمریکایی‌ها از یک طرف و اظهارات برخی از مقامات ایرانی مرتبط یا مطلع از روند مذاکرات، مي‌توان مختصات اصلی توافق خوب از نظر آمریکایی‌ها را تشخیص داد.
دبیر شورای عالی امنیت ملي در نشست سیاسی هفتگی با مدیران و کارشناسان دبیرخانه این شورا، نکته قابل توجهی را بیان داشت که مي‌تواند بازگوکننده مختصات توافق خوب از نظر آمریکایی‌ها باشد. علی شمخانی در این نشست با اشاره به نامه اخیر رئیس‌جمهور آمریکا به مقام معظم رهبری مي‌گوید: «بار اصلی آن نامه را مسائل هسته‌ای تشکیل مي‌داد و ما باور نداریم، یعنی به هیچ عنوان قبول نمی‌کنیم که صنعت هسته‌ای کاریکاتوری و نمایشی یا صنعتی مبتنی بر حیات نباتی داشته باشیم.»
اظهارات رئیس‌جمهور کشورمان در نشست خبری مشترک با رئیس‌جمهوری آذربایجان، به لحاظ مفهومی بر همان نکات تصریح شده در سخنان شمخانی تأکید داشت. آقای دکتر روحانی در نشست خبری مشترک با «الهام علی‌اف» گفت: «نباید اجازه دهیم که برخی کشورها فناوری‌های نوین را در انحصار خود قرار دهند. همه کشورها در چارچوب آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باید از فناوری هسته‌ای استفاده کنند.»
پیش از این نیز، برخی از مقامات دستگاه دیپلماسی کشور و از اعضای تیم مذاکره‌کننده ایرانی مانند عراقچی، تصریح کرده بودند که ایران هرگز یک نوع غنی‌سازی «نمادین» و «سمبلیک» را نمی پذیرد. بنابراین به خوبی مي‌توان دریافت که از نظر آمریکایی‌ها، توافقی خوب خواهد بود که در نهایت، دانش و صنعت هسته‌ای ایران را از وضعیت واقعی و تأثیرگذار و مفید برای ملتش، به یک صنعت هسته‌ای نمادین، نمایشی، کاریکاتوری و بی‌خاصیت تنزل دهد. نکته قابل تأمل دیگر این که، از منظر آمریکایی‌ها توافقی خوب خواهد بود که براساس آن، ساختار و زیرساخت‌های تحریم‌های وضع شده علیه ایران فرو نریزد و در هر لحظه امکان فعال کردن تحریم‌ها باشد. با این نگاه است که آمریکایی‌ها، تحریم‌ها را دسته‌بندی کرده و سخن از تعلیق تحریم‌ها و نه لغو آن به میان مي‌آورند و برداشتن تحریم‌ها، آن هم تحریم‌های صرفاً مربوط به موضوع هسته‌ای را به یک دوره زمانی چندین ساله موکول مي‌کنند.
به یقین، چنین توافق خوبی برای آمریکایی‌ها، یک توافق بسیار بد برای ایران خواهد بود. هر چند در طی یک سال و چند ماه گذشته، کسانی به صورت سازمان یافته و هدفمند در ایران، به دنبال فضاسازی و القای این نکته بودند که هر نوع توافقی بهتر از عدم توافق است، اما نظام اسلامی و ملت ایران، هوشیارتر از آنند که به هر نوع توافقی تن دهند.
با الهام از خطوط قرمز نظام، به نظر مي‌رسد یک توافق خوب بایستی حائز شرایط ذیل باشد: ۱- حفظ دانش هسته‌ای ۲- حفظ دستاوردهای هسته‌ای ۳- حفظ عزت ملی ۴- حفظ منافع ملی ۵- حفظ استقلال سیاسی.
گفتني است که مهم‌ترین شاخص عملیاتی این توافق که به موضوع حفظ منافع ملی باز می‌گردد، رفع یک‌باره همه تحریم‌ها به صورت همزمان خواهد بود.
جديت تيم هسته‌اي كشورمان براي رسيدن به توافقي مورد نظر براي طرفين و از سوي ديگر پايبندي ايران به تمامي‌تعهداتش درطول يك سال توافق ژنو با تاييد گزارش‌هاي فصلي آژانس بر اين پايبندي در حالي است كه همزمان با نزديك شن به سرنوشت يك سال مذاكره شيطنت غرب‌گرايانه آمانو مدير كل آژانس بين‌المللي اتمي بازهم گل كرد چنانچه وي روز پنجشنبه بيان كرد که ایران نتوانسته است توضیحات لازم را در‌خصوص ادعاهای مربوط به احتمال تحقیق در‌خصوص تولید بمب هسته‌ای ارائه کند.
وی همچنین از ایران خواست تا در یک برنامه بازرسی طولانی‌مدت با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.
البته رضا نجفی نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در واكنشي قاطعانه طی سخنانی در اجلاس شورای حکام از رئیس شورا خواست که اسناد دقیقی از کشور ادعا‌کننده علیه ایران در مورد فعالیت‌های هسته‌ای بخواهد یا آن کشور اعتراف به گمراه کردن سایر اعضا کند.
اما آنچه از اين مواضع و ادعاهاي ضد ايراني آن هم در آستانه نزديك شدن به ضرب‌الاجل نهايي بر مي‌آيد از آن حكايت دارد كه غرب نمي‌خواهد با ايران به يك نتيجه برد برد برسد
هر چه به روزهای پایانی مذاکرات نزدیک‌تر می‌شویم بازار شایعات و تحلیل‌ها داغ‌تر شده، برخی رسانه‌ها از تمدید مذاکرات خبر می‌دهند و عده‌ای از توافقی موقت، ولی هنوز هیچ اظهارنظر رسمی درباره تمدید مذاکرات بیان نشده و همانگونه که مقامات ایرانی بارها اعلام کرده بودند در صورتی که طرف مقابل دست از زیاده خواهی بردارد حصول توافق جامع هسته‌ای تا سوم آذر ماه امکان‌پذیر است.
فلیپ هاموند قبل از دیدارش با محمدجواد ظریف همتای ایرانی‌اش در پیامی در صفحه توئیتر تاکید کرد که برای به نتیجه رسیدن مذاکرات به انعطاف بیشتری نیاز است. وي مذاكرات را دشوار توصيف كرده و معتقد است كه شکاف‌های عمده همچنان وجود دارند.
از سويي ديگر رابرت آینهورن در کنفرانس انرژی هسته‌ای، خلع سلاح و عدم گسترش در مسکو گفت: "پیشرفت در راستای راه‌حل جامع به شدت کاهش یافته است. در سه روز باقی‌مانده می‌توانیم اینگونه نتیجه‌گیری کنیم که درستیابی به توافق جامع تا ۲۴ نوامبر غیرممکن است."
لی گیوفو، مدیر مرکز مطالعات خاورمانه در موسسه مطالعات بین‌الملل چین نیز با نظر آینهورن موافق بود و گفت: "پیش‌بینی دستیابی به توافق جامع واقع‌بینانه نیست."
اما برخلاف نگاه وزير خارجه انگليس و برخي كارشناسان غربي سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه نگاه خوش‌بينانه‌تري به مذاكرات دارد چنانچه وي، پس از دیدار با وزیر خارجه عربستان سعودی در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که "گفت‌وگوی هسته‌ای با ایران وارد مرحله جدی شده است." وی اعلام کرد که تقریبا تمام عناصر دستیابی به یک توافق هسته‌ای آماده است.
در اين ميان نمايندگان ملت نيز ضمن حمايت از تيم هسته‌اي كشورمان بر ايستادگي آنها در قبال زياده‌خواهي‌هاي غرب اذعان كردند.
ایستادگی تیم مذاکره‌کننده ایرانی در این برهه حساس مهم است
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه هیچ مکانیسمی برای تمدید مذاکرات وجود ندارد و دلیلی برای این امر هم نیست گفت: وقتی اوباما اختیار کافی برای لغو تحریم‌ها علیه ایران را ندارد بهتر است کنگره و سنا برای مذاکره بیایند.
منصور حقیقت‌پور عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با فارس در پاسخ به سوالی در‌خصوص چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران باید بر روی مواضعی که قبلاً اعلام کرده بایستد گفت: باید تیم مذاکره‌کننده ایرانی خطوط قرمز مدنظر رهبری و کل نظام را رعایت کنند.
وی افزود: خطوط قرمز تعیین شده جزو حقوق ملت ایران محسوب می‌شود ولی ۱+۵ قصد تعدی به حقوق ایرانی‌ها را دارد.
حقیقت‌پور تصریح کرد: ایستادگی و محکم بودن تیم مذاکره‌کننده ایرانی در این برهه حساس بسیار مهم است.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی اظهار داشت: برای تمدید مذاکرات هیچ مکانیسم و دلیلی وجود ندارد.
نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین و سرین در مجلس خاطرنشان کرد: اوباما اگر برای مذاکره با ایران اختیاری ندارد بیجا کرده که وارد مذاکره شده و بهتر است بداند کسی که وارد گود مذاکرات می‌شود باید اختیار تام و کامل هم داشته باشد.
وی در پایان تصریح کرد: وقتی آمریکایی‌ها وارد مذاکره با ایران شدند و بعد به یک‌باره اعلام کردند که اختیاری برای لغو تحریم‌ها ندارند این اقدام آنها در عالم سیاست بچگی محسوب می‌شود ضمن اینکه این حرف آنها نیز جنگ روانی غرب است.
۱+۵ بر زیاده‌خواهی اصرار دارد
عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس با بیان اینکه ایران به هیچ وجه از حقوق ملت خود در مذاکرات عقب‌نشینی نمی‌کند گفت: عدم پیشرفت مذاکرات به دلیل زیاده‌خواهی غربی‌هاست و تمدید آن چیزی را حل نمی‌کند.
محمد اسماعیلی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگو با همين خبرگزاری در پاسخ به سوالی در‌خصوص چشم‌انداز مذاکرات با بیان اینکه تمدید مذاکرات در چند روز گذشته به هیچ وجه مطرح نبوده است گفت: شاید شرایط جدیدی در کار به وجود آمده و عدم حصول نتیجه محرز شده که تمدید مذاکرات مطرح شده است ولی اگر این امر مصلحت باشد حتما رخ خواهد داد.
وي تصریح کرد: ۱+۵ همچنان بر روی زیاده‌خواهی اصرار دارد در حالی که جمهوری اسلامی ایران در مورد لغو تحریم‌ها بسیار جدی است و اعلام کرده که تا زمانی که کل تحریم‌ها لغو نشود مذاکرات نتیجه‌بخش نخواهد بود.
اسماعیلی تصریح کرد: ایران به هیچ وجه از حق و حقوق مسلم خود عقب‌نشینی نخواهد کرد و این حق در چارچوب قوانین بین‌المللی پیش‌بینی شده را باید به رسمیت بشناسند و ۱+۵ باید زیاده‌خواهی را کنار بگذارد و اگر این کار را انجام ندهد نه در عین مذاکره و نه در تمدید آن نتیجه‌ای را نمی‌توان متصور بود لذا ۱+۵ هیچ راهی را جز به رسمیت شناختن حق ایران ندارد.
