غرب آسیا در حالی با مجموعه‌ای از چالش‌ها و البته سیاست‌های به هم تنیده دست به گریبان است که ابراهیم کالن، سخنگوی دفتر ریاست‌جمهوری ترکیه گفت رجب طیب اردوغان امروز بنا به دعوت عبدالله دوم به اردن می‌رود. حال این سوال مطرح است که اهداف طرفین از این سفر چیست و چه منافعی را دنبال می‌کنند؟ بررسی وضعیت درونی و بیرونی دو کشور نشان می‌دهد که هر کدام به دنبال اهدافی هستند که برای حیات سیاسی آنها قابل توجه است. در یک سوی معادله اردنی قرار دارد که در انتخابات اخیرش، جریان‌های اسلام گرا با محوریت اخوان‌المسلمین توانسته‌اند کرسی‌های قابل توجهی کسب کنند. در همین حال تنش‌ها میان اردن و رژیم صهیونیستی نیز بالا گرفته و حتی قطع برخی روابط سیاسی و البته اعتراض‌های شدید مردمی را رقم زده است. در عرصه منطقه‌ای نیز ادامه بحران عراق و سوریه و البته شکست طرح‌هایی که اردن نیز در آنها نقش داشته علیه این کشور در کنار وضعیت نابسامان عربستان به عنوان متحد اردن شرایط منطقه‌ای نابسامانی برای اردن رقم زده است.
بر این اساس می‌توان گفت که اردن با رویکرد به ترکیه در حالی سعی دارد تا جریان اخوانی را به حمایت از ملک عبدالله دوم پادشاه سوق دهد که همزمان بهره‌گیری از ظرفیت‌های ترکیه جهت حل بحران ایجاد شده میان امان و تل‌آویو و رایزنی در باب معادلات منطقه‌ای را پیگیری می‌کند. استفاده از ظرفیت‌های سیاسی و اقتصادی ترکیه به عنوان مولفه‌ای شاید جایگزین به جای عربستان از دیگر ابعاد رفتاری امان باشد.
در نقطه مقابل ترکیه‌ای که شرایط اقتصادی و سیاسی داخلی مناسبی ندارد و در معادلات منطقه‌ای نیز به اهداف خود دست نیافته در حالی که بحران قطر، مسئله اقلیم کردستان عراق، بحران سوریه و رفتارهای یک‌جانبه‌گرایانه آمریکا که مغایر امنیت ملی ترکیه است از آن جمله است. بر این اساس می‌توان گفت اردوغان در کنار تلاش‌های اقتصادی در این سفر بر آن است تا ضمن تقویت موقعیت خود در اردن به واسطه جریان‌های اخوانی از ظرفیت‌های اردن برای نقش آفرینی در مسئله فلسطین و قطر بهره گیرد. هماهنگی میان طرفین در قبال مسئله سوریه و عراق و نیز استفاده از اردن برای کاهش فشارهای سعودی بر قطر از جمله اهداف این سفر می‌تواند باشد. برخی ناظران سیاسی بر این عقیده‌اند که سفر اردوغان آن هم بعد از گذشت چند روز از سفر مقامات ارشد نظامی ایران به ترکیه می‌تواند زمینه‌ساز اتحاد منطقه‌ای جدید علیه عوامل بی‌ثباتی منطقه و از جمله مقابله با برخی رفتارهای جدایی‌طلبانه باشد.
به هر تقدیر می‌توان گفت که سفر اردوغان برگرفته از مجموعه بحران‌های داخلی و بیرونی دو کشور است در حالی که جهانیان بر این امر تاکید دارند که اردن و ترکیه برای رهایی از بحران‌های خود یک گزینه مهم در پیش روی دارند و آن پیوستن به جبهه واقعی مبارزه با تروریسم در منطقه یعنی جبهه مقاومت و دوری از آمریکا و شرکای آن است که قطعا در تحقق اهداف این کشورها و البته ارتقای جایگاه منطقه‌ای آنان تاثیر بسیاری خواهد داشت.
نویسنده: قاسم غفوری
