وزارت امور خارجه آمریکا به تازگی گزارشی مفصل درباره نقض حقوق بشر در کشورهای مختلف دنیا منتشر کرده كه با واكنش‌هاي مختلفي مواجه شده است. به نوشته وبسايت عصر ايران؛ وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در واکنش به انتشار گزارش سالانه وضعیت حقوق بشر در کشورمان توسط وزارت امور خارجه آمریکا تاکید کرد، دولت آمریکا در موضعی نیست که دیگران را در حوزه حقوق بشر موعظه کند.
در بیانیه وزارت امور خارجه کشورمان آمده است: افکار عمومی بین‌المللی، دولت آمریکا را به‌عنوان نماد دخالت گسترده در حوزه خصوصی افراد، نقض گسترده و سیستماتیک حقوق بشر در زندان‌های ابوغریب، بگرام و گوانتانامو و جلوگیری از مجازات عاملان این جنایات، بازداشت خودسرانه و شکنجه افراد در شبکه زندان‌های مخفی آمریکا از جمله در اروپا، قتل صدها زن و کودک بی‌گناه به‌وسیله هواپیماهای بدون سرنشین، حمایت‌های همه‌جانبه از اقدامات غیرانسانی رژیم صهیونیستی علیه مردم فلسطین و اعمال مشابه می‌شناسد. در این شرایط، دولت آمریکا در موضعی نیست که دیگران را در حوزه حقوق بشر موعظه کند.
این بیانیه می‌افزاید: گزارش وزارت امور خارجه آمریکا در مورد ایران عموما براساس داده‌های بی‌اساس گروه‌های معاند علیه جمهوری اسلامی ایران تهیه شده و در جهت مقاصد سیاسی دولت آمریکا تنظیم شده است. جمهوری اسلامی ایران معتقد است توسل ابزاری به حقوق بشر، مصداق عینی تضعیف مبانی و ارزشمند این حوزه انسانی خواهد بود.
دولت چين نيز با انتشار پانزدهمین گزارش سالانه نقض حقوق بشر در آمریکا اعلام كرد: دولت آمریکا که خود را قاضی جهانی حقوق بشر می‌داند در گزارش خود از ۲۰۰ کشور و منطقه اظهاراتی غیرمسئولانه و حمله‌هایی دلخواهانه مطرح کرده است.
به نوشته روزنامه الیوم السابع،"بدرعبدالعاطی" سخنگوي وزارت امور خارجه مصر نيز دربیانیه‌ای ضمن انتقاد از گزارش سالانه حقوق بشر دولت آمريكااعلام کرده كه گزارش سالانه وزارت امورخارجه آمریکا که به شکل دوره‌ای منتشرشده و به اوضاع حقوق بشردرجهان می‌پردازد این موضوع را نشان می‌دهدکه آمریکا خودرا قاضی و وکیل مدافع اوضاع حقوق بشر در سطح جهان بدون در اختیار داشتن هیچ‌گونه سندی می‌داند.
وي در ادامه افزوده: این گزارش غیر‌متوازن و به دور از واقعیت است.
اما نكته حائز اهميت در تبيين علل چرايي اين سطح از انتقادات پردامنه به گزارش سالانه وزارت امور خارجه آمريكا در خصوص وضعيت حقوق بشر در جهان را بايد در رفتارهاي متناقض و دوگانه آمريكا در حوزه حقوق بشر جستجو كرد. چرا كه کشوري كه مدعی صيانت از حقوق بشر در عرصه جهاني است و خود را نگران نقض آن در دنیا مي‌داند، امروزه با مشكلات فراواني در راستاي اجراي حقوق بشر مواجه است.
به عنوان مثال؛ افشای اطلاعات محرمانه در مورد برنامه‌های جاسوسی دولت آمریکا در سال ۲۰۱۳ توسط یکی از پیمانکاران سابق آژانس امنیت ملی آمریکا باعث افزایش نگرانی‌ها در خصوص حق حریم خصوصی و آزادی بیان در آمریکا و دیگر کشورهای جهان شد. این در حالیست که این کشور تاکنون به درستی پاسخگوی این افشاگری‌ها نبوده و همواره بر لزوم ادامه برنامه‌های جاسوسی آژانس‌های اطلاعاتی‌اش پافشاری می‌کند.
همچنین باراک اوباما رئیس‌جمهور آمریکا در سال گذشته بار دیگر تعهد قبلی خود مبنی بر تعطیلی زندان گوانتانامو در کوبا را تکرار کرد، اما عدم شفاف‌سازی و وجود ابهامات فراوان در خصوص قانونی بودن حبس زندانیان گوانتانامو، تعطیلی این زندان را غیرمحتمل کرده است.
این کشور علاوه بر این هیچگاه در طول سال‌های گذشته در خصوص حقانیت حملات هواپیماهای بدون سرنشین در کشورهایی چون یمن، پاکستان و افغانستان شفاف‌سازی نکرده و هرگز مسئولیت تلفات این حملات را نپذیرفته است.
فارغ از اين مثال‌هاي عيني و البته تامل برانگيز وضعيت حقوق بشر در آمريكا تنها محدود به عناوين فوق نمي‌شود و براساس گزارش سالانه دیده‌بان حقوق بشر محورهاي متعدد ديگري از شاخص‌هاي حقوق بشري وجود دارند كه از سوي دولت آمريكا ناديده انگاشته مي‌شوند از جمله:
۱- اعمال مجازات‌های سنگین
آمریکا بیشترین تعداد زندانیان در دنیا را به خود اختصاص داده است که گفته می‌شود یکی از دلایل آن مجازات‌های سنگین و حبس‌های طولانی مدت است. به نوشته وبسايت مركز مدافعان حقوق بشر؛ براساس آمارها تا پایان سال ۲۰۱۱، بیش از دو میلیون نفر در زندان‌های بزرگسالان و مراکز حبس نوجوانان در این کشور زندانی بودند.
گفته می‌شود مجازات حبس ابد و بدون امکان بخشش یکی از دلایل ازدحام زندان‌های آمریکا است که علاوه بر این کهولت سن زندانیان را نیز در‌پی داشته است. این مساله مشکلات زیادی را در زندان‌ها به وجود آورده است. آمارها نشان می‌دهد که تا پایان سال ۲۰۱۱، ۲۶ هزار و ۱۳۶ زندانی در سنین ۶۵ سال به بالا در زندان‌های فدرال و دولتی این کشور زندانی بودند.
۲- نابساماني در وضعيت زندان‌ها
سپتامبر ۲۰۱۳ دهمین سالگرد تصویب قانون حذف تجاوز در زندان‌ها بود که در نتیجه آن قرار بود استانداردهای ملی برای مبارزه با تجاوز و مجازات عاملان آن در زندان‌ها ارتقا یابد، اما اجرایی شدن این قانون هنوز یک چالش به شمار می‌آید. براساس گزارش عفو بين‌الملل، در سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۱۲ حدود چهار درصد از زندانیان فدرال و دولتی و سه درصد از زندانیان در زندان‌های بخش خصوصی دست‌کم یک بار آزار و اذیت‌های جنسی را تجربه کرده‌اند.
بسیاری از زندانیان و حتی افراد زیر هجده سال در سلول انفرادی زندانی می‌شوند که گاه هفته‌ها و ماه‌ها به طول می‌انجامد. در ماه ژوئیه حدود ۳۰ هزار زندانی در ایالت کالیفرنیا که بیشترین میزان حبس انفرادی را به خود اختصاص داده در اعتراض به این وضعیت دست به اعتصاب غذای سراسری زدند. مدافعان حقوق بشر معتقدند که حبس انفرادی طولانی مدت طبق حقوق بین‌الملل می‌تواند جزو مجازات‌های خشن و غیرضروری محسوب شود که حتی می‌تواند جزو مصادیق شکنجه باشد.
۳- رواج تبعيضات نژادي
سفیدپوست‌ها، سیاه‌پوستان آمریکایی و بومیان به طور میانگین به میزان مشابهی از مواد مخدر استفاده می‌کنند، اما به میزان متفاوتی بازداشت و محاکمه مي‌شوند. به عنوان مثال سیاه‌پوستان آمریکایی چهار برابر بیش از سفیدپوستان به دلیل مصرف ماده مخدر ماریجوانا بازداشت می‌شوند، حتی اگر میزان موادی که استفاده کرده‌اند از سفیدپوستان کمتر باشد. این در حالیست که تنها سیزده درصد از جمعیت آمریکا را سیاه‌پوست‌های آفریقایی تشکیل می‌دهند، اما ۴۱ درصد از جمعیت زندان‌های این کشور را شامل می‌شوند.
۴- ضعف در عدالت قضايي
آخرین آمارها نشان می‌دهد ۶۰ درصد از زندانیان در بازداشتگاه‌های موقت به دلیل نداشتن منابع مالی کافی که بتواند آزادیشان را ضمانت کند در بازداشت بسر می‌برند. همچنین هزینه‌های بالای دادگاه در آمریکا یکی از مشکلات دستگاه قضایی است که علاوه بر موارد گفته شده تاثیرات منفی زیادی را بر متهمان فقیر دارد.
۵- حقوق زنان و دختران
کنگره آمریکا در فوریه قانون مبارزه با خشونت علیه زنان را تجدید کرد که براساس آن از قربانیان خشونت‌های خانوادگی و خشونت‌های جنسی بدون در نظر گرفتن قومیت یا نژادی که قربانی به آن تعلق دارد حمایت می‌شود. اما دیده‌بان حقوق بشر در ژانویه گزارشی مفصل در خصوص پاسخگویی نامناسب پلیس به پرونده‌های مربوط به آزار و اذیت‌های جنسی منتشر کرد که نشان می‌داد در این پرونده‌ها شاکیان با بی‌توجهی و عدم رسیدگی از سوی نهاد مربوطه مواجه می‌شوند. همچنین آمارهای وزارت دفاع آمریکا نشان می‌دهد که زنان و مردان در ارتش این کشور با سطوح بالایی از خشونت‌های جنسی مواجه‌اند. دولت تخمین زده است در سال ۲۰۱۲ حدود ۲۶ هزار مورد آزار و اذیت جنسی در ارتش آمریکا رخ داده که تنها ۶۲ درصد از این موارد با رسیدگی یا مجازات فرد مجرم روبرو شده است.
۶- رفتارهاي متناقض در مواجهه با تروريسم
بازداشت نامحدود و فوری افراد مشکوک به تروریست بدون طرح اتهام یا محاکمه و حبس آنها در زندان گوانتانامو وارد دوازدهمین سال خود شده است. به نوشته وبسايت مركز مدافعان حقوق بشر؛ اکنون ۱۶۲ نفر در این مرکز نگهداري مي شوند.اين در حاليست كه باراک اوباما در سال ۲۰۱۳ بار دیگر متعهد شد که زندان گوانتانامو را تعطیل می‌کند اما این وعده‌ها تاکنون عملی نشده است. به همين دليل در اوایل سال ۲۰۱۳ چند تن از زندانیان گوانتانامو در اعتراض به ادامه حبس و شرایط‌شان در زندان دست به اعتصاب غذا زدند.
در مقابل چنين شرايطي؛ قانونگذاران آمریکایی در ماه ژانویه بر سر مساله ارسال کمک‌های نظامی به گروه‌های مخالف مسلح در سوریه گفت‌وگو کردند. در ماه فوریه دولت اعلام کرد ارسال کمک‌های غیرکشنده همانند غذا و لوازم پزشکی به مخالفان آغاز می‌کند. بعدتر در ماه سپتامبر آمریکا آماده شد تا به بهانه استفاده دولت سوریه از سلاح‌های شیمیایی به این کشور حمله کند كه با ناكام ماندن اين طرح، دولت آمريكا به تجهيز نظامي گروه هاي تروريستي در سوريه پرداخت.
امير حسني
