در حالی که وزارت بهداشت دولت یازدهم با شعار توجه ویژه به طب سنتی معاونتی با این نام تشکیل داده بود اما هنوز امضای آن خشک نشده بود که معاونت منحل شد!
هیئت وزیران در جلسه ۸/۱۰/۱۳۹۲ تصویب کرد: تصمیم نامه شماره ۴۴۳۵۱/ت۴۸۹۲۳ن مورخ ۲۸/۲/۱۳۹۲ لغو می‌شود. موضوع این نامه، اجازه ايجاد معاونت طب سنتي ايراني - اسلامي به وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي است! اما بی‌مهری به طب سنتی تنها با پس گرفتن تصمیم جدید در این زمینه خاتمه نیافت و تبعات آن همچنان ادامه دارد.
طب سنتی در کشور
قدمت طب سنتی به تأیید حکمای این طب به درازای عمر انسان است. برخی از نام آورترین دانشمندان، حکما و محققان در این علم براین باورند که علم طب، مبدأ الهی دارد و متکی بر وحی است.
شیخ مفید می‌گوید: "طب، دانشی است درست که آگاهی از آن امری ثابت و راه دسترسی به آن وحی است. آگاهان به این دانش آن را تنها از طریق پیامبران بهره گرفته‌اند و با استفاده از سمع (ادله نقلی)، نه تنها باهدف درمان بلکه برای فراگیری آن کوشیده‌اند در واقع آگاهی از این علم، نعمتی از جانب خداوندی است که برهمه نهفته‌ها آگاه است."
سید بن‌طاووس نیز نقل کرده است: "خداوند آدم را از بهشت فرو آورد و او را از آگاهی به همه چیز برخوردار ساخت. طبابت از جمله چیزهایی بود که خداوند وی را از آن آگاه کرد."
می‌توان گفت که سرآغاز علم طب، آموزه‌های وحی بوده اما تجربه حکما نیز به آن افزوده شده و این چند هزار سال تجربه بشر با غربالگری ۲۵۰ ساله ائمه اطهار هم‌اکنون به دست ما رسیده است.
در ایران قدیم، خدمات طب سنتی و اسلامی توسط حکیم‌های آن زمان ارائه می‌شد. در اوایل قرن گذشته، هنگامی که با تمدن غربی پس از رنسانس علمی اروپا مواجه شدیم، با احساس حقارت در برابر تکنولوژی آنها، یک‌باره از گذشته درخشان علمی خود به خصوص در رشته طب بریدیم و با توسعه پزشکی مدرن و بی‌مهری نسبت به حکیم‌ها و روش‌های درمانی‌شان، به تدریج تعداد آنها رو به کاهش نهاد و کتب علمی‌شان در کتابخانه‌ها مهجور ماند.
سرزمین ایران کشوری ممتاز و با رتبه بالا از نظر غنای گیاهی و تنوع‌زیستی و دارای ۱۱ اقلیم از ۱۳ اقلیم شناخته شده جهانی است. براساس نظر گیاه‌شناسان و پ‍‍ژوهشگران، تعداد گونه‌های گیاهی ایران در حدود ۸ هزار گونه است که از نظر تنوع گونه‌ای حداقل دو برابر قاره اروپاست.
تحقیقات نشان داده است که بیش از ۲۳۰۰ گونه از گیاهان کشور دارای خواص دارویی، عطری، ادویه‌‌ای و آرایشی بهداشتی هستند. به علاوه ۱۷۲۸ گونه از این گیاهان به‌عنوان گیاهان بومی ۱ ایران هستند. منحصراً در سرزمین ایران رویش کرده و به‌عنوان یک ظرفیت انحصاری در کشور محسوب می‌شوند.
حجـم تجـارت جهانی گیاهان دارویـی از ۶۰ میلیارد دلار در سـال ۱۹۹۶ به ۱۰۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است و براساس پیش‌بینی بانک جهانی در سال ۲۰۵۰ گردش مالی و تجارت جهانی متمرکز و مبتنی بر گیاهان دارویی و داروهای گیاهی به حدود ۵۰۰۰ میلیارد دلار خواهد رسید.
در اکثر کشورهای توسعه‌یافته، طب سنتی در ابعاد مختلف تحت حمایت دولت قرار گرفته و سهم خوبی از تأمین سلامت مردم را در سیستم سلامت کشور به‌عهده گرفته است. طب سنتی چین ۴۰ درصد خدمات بهداشتی درمانی را در این کشور برعهده دارد؛ پوشش بیمه‌ای هزینه درمان، دارو و خدمات طب سنتی در ژاپن، چین، کره و ویتنام به صورت کامل است و در کشورهای آلمان، استرالیا، نروژ، انگلستان، کانادا و آمریکا قسمتی از هزینه‌ها توسط سازمان‌های بیمه پرداخت می‌شود.
چشم‌انداز طب سنتی در افق ۱۴۰۴
با ایمان به یاری پروردگار و تکیه و توکل بر او و برای تحقق چشم‌انداز بیست ساله جمهوری اسلامی ایران در افق ۱۴۰۴ هجری شمسی بخش گیاهان دارویی و طب سنتی دارای ویژگی‌های زیر خواهد بود:
بهره‌مند از سرمایه و منابع مادی و معنوی داخلی و مزیت‌ها و زیرساخت‌های بومی و پیشرفته، دارای سهم برتر منابع انسانی در کشور و منطقه.
مولد ارزش افزوده اقتصادی، دارای توان رقابت جهانی و رتبه اول صادرات گیاهان دارویی و فرآورده‌های گیاهی در منطقه.
پیشتاز در مرزهای دانش و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی و کسب مقام نخست علمی در سطح منطقه.
مورد وثوق و افتخارآفرین برای آحاد جامعه در ایران و جهان.
شکوفا، نوآور و دارای نقش مؤثر و برجسته در نظام سلامت کشور از طریق شـیوه‌های عالمانه و مبتنی بر شواهد، ایمن، با کیفیت، مؤثر و قابل دسترس برای آحاد جامعه.
مرجعیت علمی در جهان با تکیه بر گیاهان دارویی بومی و انحصاری ایران و میراث مکتوب غنی پزشکی ایران.
انحلال مرکز جدید طب سنتی
در حالی که چند روز گذشته ۲ مرکز طب‌سنتی همزمان با هفته سلامت به‌صورت ناگهانی پلمب شد که طی چند هفته قبل نیز بی‌مهری‌ها به این حوزه زیادتر شده بود. یکی دانشکده طب سنتی ارمنستان در ایران و دیگری مرکز موسسه حجامت ایرانیان. اما و اگرهای مربوط به این تعطیلی زیاد است و مسئولان وزارت بهداشت موضع شفافی نسبت به این موضوع ندارند ولی آنچه مشخص است بلاتکلیفی طب سنتی در کشور و بی‌مهری به این رشته توسط مسئولان مربوطه است.
حسین خیراندیش، رئیس موسسه حجامت ایران و رئیس دانشکده طب سنتی ارمنستان شعبه ایران در رابطه با پلمب دو مجموعه تحت نظر خود به فارس می‌گوید: در رابطه با پلمب این دو مجموعه پیش از این هیچ هشداری به ما نداده بودند و به طور ناگهانی پلمب شد که موسسه حجامت ایرانیان با شکایت معاونت درمان وزارت بهداشت و مرکز آموزش طب سنتی ارمنستان شعبه ایران با شکایت پلیس امنیت پلمب شده است.
وی افزود: موسسه حجامت ایرانیان از سال ۶۹ فعالیت خود را آغاز کرده و با همکاری وزارت بهداشت به بحث آموزش پزشکان در حوزه طب سنتی ورود یافته است به عبارتی می‌توان گفت تمام پزشکانی که در حوزه حجامت و طب سنتی فعالیت می‌کنند، از موسسه ما این آموزش‌ها را فرا گرفته‌اند.
به گفته رئیس موسسه حجامت ایرانیان تاکنون ۷ هزار پزشک موفق به اخذ گواهی حجامت و طب سنتی از این مجموعه شده‌اند. همچنین دوره‌های آموزش طب سنتی برای آنها ارائه شده است.
خیراندیش با بیان اینکه ما از دو سال پیش تا کنون درخواست مجوز فعالیت در قالب سلامتکده را برای این مجموعه‌ها از وزارت بهداشت داشته‌ایم، افزود: با این وجود پرونده ما در وزارت بهداشت بدون پاسخ باقی مانده و نه جواب مثبت و نه منفی در این زمینه به ما داده‌اند ولی اکنون ما را متهم به نداشتن پروانه کار می‌کنند البته مؤسسه آموزشی ما نیز با مجموعه طب سنتی ارمنستان همکاری داشته و طی چند سال اخیر ۸۰ دانشجوی دکترای تخصصی در این زمینه فارغ‌التحصیل شده‌اند همچنین ۲۳۰ تا ۲۴۰ دانشجوی عمومی نیز مشغول تحصیل در این رشته هستند.
رئیس موسسه حجامت ایرانیان، خاطر نشان کرد: پلمب مراکز ما در حالی صورت گرفته که از وزارت بهداشت سه ماه یکبار و به صورت مکرر بازرسی انجام می‌گرفته ولی اکنون بدون هیچ اطلاع قبلی مرکز را پلمب کرده‌اند، همچنین فعالیت مرکز آموزشی ما براساس آیین‌نامه‌های موجود در این زمینه بوده که در دوران دولت قبل نیز مورد توجه قرار گرفته و راهاندازی شده است.
اما محمود خدادوست، رئیس اداره طب سنتی وزارت بهداشت کسی که متولی این حوزه در وزارتخانه بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی است در واکنش به این مسئله گفت: جزئیات این موضوع را نمی‌دانم و خبر رسمی نیز در این زمینه به من نرسیده است البته باید جزئیات را از اداره نظارت و دانشگاه‌های علوم پزشکی بپرسید البته مرکز حجامت ایران و دانشکده طب سنتی ارمنستان شعبه ایران که شما خبر از پلمب آن داده‌اید مجوزی نداشته است.
وی در مورد اینکه آیا پیش از پلمب این دو مجموعه هشدار در مورد فعالیت آنها داده بودید یا خیر، گفت: این مسئله مربوط به ما نبوده و اینکه به چه صورت این مراکز دانشجو می‌گرفته را باید از معاونت آموزشی وزارت بهداشت سؤال کنید. همچنین اینکه چرا و به چه علتی پلمب شده است در ارتباط با اداره ما نیست.
رئیس اداره کل طب سنتی وزارت بهداشت در پاسخ به اینکه آیا این موضوع بدون هماهنگی شما انجام گرفته یا خیر، گفت: با هماهنگی ما نبوده است ولی ۶ ماه پیش طی نامه‌ای از معاونت طب سنتی سؤال کردند که آیا شما به این دو مرکز مجوز داده‌اید یا خیر و ما هم جواب دادیم خیر البته مجوزش به ما ارتباطی ندارد چراکه اگر کسی بخواهد دانشگاهی راهاندازی کند براساس قانون باید این موضوع با هماهنگی معاونت آموزشی و شورای گسترش دانشگاه‌ها صورت گیرد.
پلمب قانونی بوده
اما ایرج حریرچی، قائم‌مقام وزیر بهداشت از بیان جزئیات در مورد این خبر امتناع کرد و گفت: پلمب این دو مجموعه به صورت قانونی و با حکم مقام قضایی صورت گرفته است.
اما در این زمینه معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی ایران گفته که مرکز حجامت ایران به دلیل فعالیت بدون پروانه رسمی و بهره‌برداری و همچنین استفاده از نیروی انسانی فاقد مدرک قانونی، غیرمجاز شناخته و پلمب شد.
رضا پایدار اعلام کرده که سازمان تعزیرات حکومتی، در دو مرحله به این مرکز اخطار داده بود اما مرکز حجامت ایران بدون توجه به هشدارها، فعالیت خود را ادامه می‌داد که در نهایت با دستور پلیس فتا، این مرکز پلمب شد. وی تصریح کرد: علاوه بر این، این موسسه در تهران اقدام به راه اندازی دانشکده‌ای به نام شعبه دانشگاه ارمنستان کرده بود که در آن به افراد عادی آموزش حجامت را ارائه می‌دادند و برای آنها مدرک و گواهی صادر می‌کردند که این دانشکده نیز به دلیل فقدان مجوز، پلمب شد.
فروردین ۲ سال پیش بود که رهبر معظم انقلاب اسلامی در اجرای بند یک اصل ۱۱۰ قانون اساسی سیاست‌های کلی «سلامت» را ابلاغ کردند. در این ابلاغیه ۱۴ بندی به موارد مختلفی از جمله تقویت بازار رقابتی برای ارائه خدمات بیمه درمانی، اولویت پیشگیری بر درمان، روزآمد کردن برنامه‌های بهداشتی و درمانی و تأمین منابع مالی پایدار در بخش سلامت اشاره شده است. مقام معظم رهبری فرمودند: طب سنتی می‌تواند باب جدیدی در مسائل کلان مربوط به بهداشت و درمان بگشاید.
یکی از بندهای پر و پیمان ابلاغیه مقام معظم رهبری، مربوط به بازشناسی، تبیین، ترویج، توسعه و نهادینه کردن طب سنتی ایران است. این بند موارد مختلفی همچون ترویج کشت گیاهان دارویی تحت نظر وزارت جهاد کشاورزی و حمایت از توسعه نوآوری‌های علمی و فنی در تولید و عرضه فرآورده‌های دارویی سنتی تحت نظر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی همچنین استاندارد سازی و روزآمد کردن روش‌های تشخیصی و درمانی طب سنتی و فرآورده‌های مرتبط با آن است.
اما انگار هنوز کیمیای این طب مورد توجه وزارت بهداشت قرار نگرفته است و همچنان فرصت برای سودجویان باز می‌ماند.
