پنجمین دیدار ایران در مرحله چهارم و نهایی جام جهانی، نخستین رویارویی با ازبکستان در ورزشگاه آزادی است. این دیدار که پنجمین نبرد تاریخی دو تیم محسوب میشود، سختترین و مهمترین دیدار تیم ملی در این مرحله از مسابقات است زیرا برنده این بازی میتواند شانس خود را برای صعود به عنوان تیم دوم گروه به جام جهانی به مراتب افزایش دهد.
در این بازی ملیپوشان کشورمان در غیاب کارلوس کیروش سرمربی پرتغالی و مسعود شجاعی به دلیل اخراج در بازی با کرهجنوبی و مصدومیت علی کریمی، برابر تیمی به میدان میروند که در اندیشه گرفتن انتقام شکست بازی دور رفت و رسیدن به نخستین پیروزیشان مقابل ایران است.
گرچه تیم ملی ایران توانست در تهران تیم ملی کره جنوبی را با تک گل جواد نکونام شکست دهد و با هفت امتیاز در کنار این تیم قرار گیرد ، اما تیم ملی ما چه در پیروزی برابر ازبکستان و چه در پیروزی برابر کره جنوبی قاطعیت لازم را نداشت و بدون هیچگونه غرضورزی با ملیپوشان و کارلوس کیروش، باید بگوئیم که تیم ما با چاشنی شانس بود که توانست ۶ امتیاز ارزشمند را از این دو بازی بگیرد و یکی از مدعیان اصلی صعود باشد.
بنابراین با توجه به شرایط حاکم بر تیمهای این گروه ، باید پذیرفت که کره جنوبی گرچه از روزهای اوج فاصله چندانی دارد ، اما بازهم قدرت برتر این گروه است و در پایان باید او را صدرنشین این گروه بدانیم و برای صعود باید همه امیدمان را به کسب رتبه دوم این گروه معطوف کنیم.
حال به نظر میرسد تیم ملی ایران و ازبکستان شانسهای اصلی برای تکیه زدن به رتبه دوم این گروه میباشند و دیدار این دو تیم در تهران ، فینالی تعیینکننده برای تعیین تیم برتر است.
ایران از چهار بازی گذشتهاش در رقابتهای انتخابی جام جهانی تاکنون ۷ امتیاز کسب کرده تا به همراه کره جنوبی که با همین تعداد امتیاز در صدر گروه است، از شانس بسیار زیادی برای صعود به جام جهانی برخوردار باشد. اگر تیم ملی ایران بتواند برابر ازبکستان در خانه پیروز شود بدون هیچ شک و تردیدی می توان گفت که ۹۰ درصد مسیر جام جهانی را طی کرده است. در نقطه مقابل، شکست احتمالی برابر ازبکها، امید ایران را برای راهیابی مستقیم به جام جهانی کم خواهد کرد.
نکته حائز اهمیت در این بازی انگیزه بسیار بالای حریف تیم ملی است. ازبکها از چهار دیدار قبلی خود تنها موفق به کسب ۵ امتیاز شدهاند و اگر در پنجمین دیدار خود هم برابر ایران شکست بخورند دیگر امید چندانی برای رسیدن به برزیل نخواهند داشت بنابراین حریف امشب ایران تنها با هدف کسب امتیاز به تهران میآید و یقینا این امر تاثیر به سزایی در سبک بازی این تیم فیزیکی و سختکوش خواهد داشت.
تیم ملی قطر با توجه به باخت خانگی خود برابر تیم ملی ازبکستان و پیشرو داشتن دو بازی سخت برابر دو تیم مدعی ازبکستان و کره جنوبی در خارج از خانه، عملا از دور رقابتها حذف است و حتی نمیتواند به کسب رتبه سوم بیندیشد، بنابراین تمام معادلات صعود به ایران و ازبکستان ختم میشود.
از طرفی ایران و ازبکستان هر دو در خانه، میزبان تیم از پیش حذف شده لبنان هستند که در حالت عادی و دور از هرگونه اتفاق و حادثه غیر معمولی، باید سه امتیاز این دیدار را به حساب این دو تیم واریز کرد. از طرف دیگر این دو تیم هر دو در سئول میهمان تیم ملی کره جنوبی هستند و با توجه به شرایط هر سه تیم ، باید روی کاغذ نتیجه یکسانی را برای ایران و ازبکستان متصور بود ، نتیجهای که در رویائیترین شرایط پیروزی است و در عالیترین شرایط تساوی.
تنها تفاوت بازیهای آینده دو تیم در این است که ایران در دوحه باید به مصاف قطر برود و ازبکستان میزبان تیم ملی قطر است. بنابراین میتوان پیشبینی کرد که این بازی میتواند اختلاف دو امتیازی ایران و ازبکستان در جدول ردهبندی فعلی را جبران سازد تا دیدار امشب این دو تیم در آزادی حکم مرگ و زندگی برای دو تیم داشته باشد و پیروزی هر کدام از دو تیم ، برابر با صادر شدن ویزای برزیل آن تیم خواهد بود.
جدال ۱۴ ساله بدون باخت
پیشینه نبرد تیمهای ملی فوتبال ایران و ازبکستان به بیش از ۱۴ سال پیش باز میگردد، مسابقهای که در مرحله یکچهارم نهایی بازیهای آسیایی ۱۹۹۸ تایلند برگزار شد و تیم ملی کشورمان با هدایت منصور پورحیدری مقابل ازبکستان به پیروزی دست یافت.
نیمه نخست آن مسابقه با تک گل علی موسوی به سود ایران به پایان رسید اما در دقایق پایانی نیمه دوم و در حالی که مدافعان ازبکستان برای جبران گل خورده، از یارگیری با علی دایی غافل شدند و مهاجم آماده آن روزهای تیم ملی در ۷ دقیقه ۳ بار دروازه این تیم را باز کرد و با ثبت "هتتریک"، زمینهساز پیروزی ۴ بر صفر ایران شد.
پس از ۹ سال بار دیگر این دو تیم در چارچوب مرحله گروهی جام ملتهای ۲۰۰۷ آسیا در ورزشگاه بوکیت جلیل برابر هم به میدان رفتند که رحمان رضایی به اشتباه دروازه حسن رودباریان را باز کرد تا ازبکستان نیمه نخست را با برتری به پایان برساند.
در نیمه دوم اما ایران با ضربه سر سیدجلال حسینی گل خورده را جبران کرد و ضربه تمام کننده جواد کاظمیان که به عنوان بازیکن تعویضی از سوی امیر قلعهنویی به میدان فرستاده شده بود، زمینه ساز پیروزی تیم ملی کشورمان در آن دیدار مهم شد تا راه صعود ملیپوشان به مرحله یکچهارم نهایی جام هموار شد.
تیم ملی فوتبال کشورمان که با هدایت افشین قطبی خود را برای حضور در مسابقات مقدماتی جام ملتهای ۲۰۱۱ قطر آماده میکرد، در شامگاه شنبه چهاردهم شهریورماه سال ۸۸ در ورزشگاه تاشکند به مصاف ازبکستان رفت. در آن بازی که با قضاوت "راوشان ایرماتوف" برگزار شد، "اودیل احمدوف" در دقیقه ۳۵ از زمین بازی اخراج شد. تنها اتفاق نیمه دوم هم اخراج مجتبی زارع در دقیقه ۶۰ بود تا نهایت دو تیم به تساوی بدون گل
رضایت دهند.
رویارویی دوباره ازبکستان و ایران در یک بازی رسمی، به میزبانی حریف آسیای میانه به روز ۱۴ خرداد سال ۹۱ برميگردد كه اما اینبار ورزشگاه جار محل برگزاری بازی دو تیم در مرحله چهارم انتخابی جام جهانی بود.
شاگردان کارلوس کیروش در آن بازی نتوانستند انتظارات را برآورده کنند اما درحالیکه توپ و میدان در اختیار تیم ازبکستان بود در ثانیههای پایانی بازی و روی تیزهوشی انصاریفرد و خلعتبری، ایران به گل برتری دست یافت تا ۳ امتیاز ارزشمند آن مسابقه که بردی معجزهآسا بود را بدست آوردند.
کمک داور ژاپنی در آن مسابقه ضربه "اودیل احمدوف" بازیکن ازبکستان در دقیقه ۷۴ را که از خط دروازه ایران عبور کرد و در حالتی مشکوک توسط سیدجلال حسینی برگردانده شد را نادیده گرفت تا پس از آن شکست خانگی، "وادیم آبراموف" سرمربی ازبکستان برکنار شود.
در این شرایط نبرد پنجم دو تیم در حالی برای نخستین مرتبه در ایران و ورزشگاه آزادی برگزار میشود که ازبکها به فکر کسب اولین پیروزی برابر ایران هستند، هرچند شاگردان کیروش براي نزدیک شدن به جام جهانی تنها به کسب ۳ امتیاز این بازی میاندیشند.
آشنایی بیشتر با ۳-۳-۴، چیدمان محبوب کیروش
تیم ملی فوتبال ایران از زمانی که کیروش را بعنوان سرمربی انتخاب کرده به سیستم کاملاً پیشرفته ۳-۳-۴ روی آورده. پیش از بازی مهم ایران در مقابل ازبکستان نگاهی میکنیم به تاریخچه شکلگیری این سیستم و نقاط ضعف و مثبت آن:
نقاط قوت سیستم ۳-۳-۴
اول- بازیکنان به طور یکسان در تمامی زمین پخش میشوند. به همین دلیل مثلثهای کوچک و بزرگی در تمامی ابعاد زمین به وجود میآید که باعث میشود بازیکنِ صاحب توپ از حمایت بیشتری برخوردار شود. در بازیهای گذشته تیم ملی، اولین دیدار ایران مقابل قطر در تهران مثلث دژاگه و کریمی و حیدری در جناح راست نمونه بارزی از این نوع مثلثها بود.
دوم- به دلیل استفاده از تمامی ابعاد زمین و جابجایی های مستمر، فضاهای زیادی خصوصا در یک سوم دفاعی تیم مقابل بوجود میآید که مهاجمین براحتی میتوانند از آن استفاده کنند.
سوم- با داشتن سه مهاجم در پیشانی خط حمله در زمانهای موردنیاز از بازی مستقیم و توپهای بلند نیز میتوان استفاده کرد.
چهارم- در مقابل تیمهای نسبتاً ضعیف که توانایی ضد حملاتِ سریع را ندارند، برتری عددی سه هافبک تیم خودی در مفابل دو هافبک میانی در سیستم ۲-۴-۴ از دیگر ويژگیهای مثبت این سیستم است. برای مثال در بازی ایران برابر اندونزی، بازیکنان کارلوس کیروش بارها با برخورداری از برتری عددی هافبکهای خود، راه را برای ضد حملات حریف بست.
پنجم- به دلیل نوع بازی در این سیستم فضای زیادی برای بازیکنان سرعتی فراهم است و آنها بیشترین کارایی را در این سیستم خواهند داشت. در بازی با کره به رغم اینکه در بیشتر زمان بازی تیم ملی کشورمان در فاز دفاعی به سیستم به ۴-۱-۴-۱ تبدیل میشد اما نوع بازی رضا قوچان نژاد نمونه ای از آن است.
ششم- سه مهاجم در یک سوم دفاعی حریف، وظیفه دارند مدافعین را تحت فشار قرار دهند که ضریب اشتباه مدافعین حریف بالا میرود و به دلیل نزدیکی به دروازه، موقعیتهای فراوانی بوجود میآید اولین دیدار ایران در کشور قطر در بازیهای مقدماتی و موقعیتهای فراوانی که در آن بازی به وجود آمده بود مثالی دیگری از ویژگیهای این سیستم است.
هفتم- این سیستم در مقابل تیمهایی که بازی را از خط دفاع شروع میکنند بسیار مفید و تاثیرگذار است. زیرا تیمهای مقابل با توجه به تحت فشار بودن از طرف سه مهاجم مورد نظر، قدرت بازیسازی خود را از دست میدهند.
هشتم- مهمترین و اساسیترین نقطه مثبت این سیستم، امکان انعطاف پذیری آن است. میتوان بدون تعویض بازیکنان و با فقط با جابهجایی ساده بازیکنان در داخل زمین، به سیستمهای دیگری مثل ۱-۳-۲-۴ یا ۱-۴-۱-۴ و یاحتی ۱-۵-۴ تغییر سیستم داد.
نقاط ضعف در سیستم ۳-۳-۴
اول- حریفانی که با چهار و یا پنج هافبک در میانه زمین بازی میکنند به دلیل برتری عددی، هافبکهای وسطِ خودی را تحت فشار قرار میدهند. در این حالت، مهاجمین کناری تیم باید به خط هافبک برگردند که کمک کنند و به این ترتیب از قدرت تهاجمی تیم کاسته میشود.
دوم- فضاهای زیاد بین مدافعان کناری و مهاجمان کناری تیم خودی از بزرگترین نقاط ضعف این سیستم است. معمولاً یکی از هافبکهای میانی در زمان حمله این جای خالی را پُر میکند، اما مشکل اینجاست که با این جابهجایی معمولاً تعادل تیم به هم میریزد.
سوم- شمار نفراتی که در زمان دفاع به تیم کمک میکنند نسبت به سیستمهای دیگر کمتر است. برای مثال در سیستم ۲-۴-۴ معمولاً چهار مدافع و چهار هافبک یعنی مجموعاً هشت نفر در زمان دفاع برابر هشت مهاجم تیم حریف حضور دارند، ولی در سیستم ۳-۳-۴ معمولاً چهار مدافع و سه هافبک یعنی در کل هفت نفر برای دفاع از دروازه، عقب کشیدهاند.
چهارم- در این سیستم مهاجمان خودی به شدت مدافعان حریف را در یک سوم زمین خودشان تحت فشار میگذارند. هافبکها هم برای تکمیل پرسینگ، برای حمایت از مهاجمان، نزدیک و پشت سر آنها بازی میکنند. به همین دلیل خط دفاعی به ناچار در میانه زمین مستقر میشود تا فاصله زیادی با خط میانی نداشته باشد. اما استقرار خط دفاعی در میانه زمین باعث میشود فضای زیادی پشت آنها به وجود آید که مهاجمان حریف می توانند از آن استفاده کنند.
بازیکنان مهمتر از سیستم هستند
با همه این اوصاف و با توجه به نقاط ضعف و قوت همه سیستمها نباید فراموش کرد عامل اصلی برتری یک تیم به تیم دیگر معمولاً مرتبط به برتری بازیکنان یک تیم به تیم دیگر است و این که بازیکنان چقدر میتوانند سیستم مورد نظر کادرفنی خود را پیاده کنند. معمولا تیمی پیروز میدان است که از بازیکنان بهتر و با کیفیتتری برخوردارباشد. این بازیکنان هستند که به یک سیستم اعتبار می دهند نه سیستم به بازیکنان. به هر حال باید توجه کرد ازبکستان تیمی با انضباط و تاكتیک پذیر است و حریفی خطرناک به حساب میشود. تعویض بازی با پاسهای بلند و خارج کردن بازیکنان تیم مقابل درجریان بازی از نقاط مثبت این تیم است. در این مواقع بازیکنان تیم ملی باید خیلی هوشیار باشند. در این بین، گوش به زنگ بودن بازیکنان «بالانس» که دورتر از جریان بازی هستند حیاتی است. آنها در صورت عوض شدن جریان بازی، باید حاضر و آماده باشند. شاید به همین دلایل است که کارشناسان فوتبال میگویند نقش بازیکنان در اجرای دستورات کادر فنی از خود تاکتیک به کار گرفته شده مهمتر است.