ناظران سیاسی بر این باورند، فعال شدن معاونت اقتصادی و توجه به فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده در کشورهای همسایه منجر خواهد شد که جمهوری ایران اسلامی به راحتی بتواند قاطعانه در مقابل تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا ایستادگی کند و مسیر دور زدن تحریم‌ها نیز برایش فراهم شود.
تقریبا یک سال پیش بود که محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه کشورمان پس از کسب رای اعتماد مجلس شورای اسلامی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو سیما از برنامه وزارت امور خارجه برای احیای معاونت اقتصادی این وزارتخانه خبر داد و بیان داشت طبق این برنامه سه معاونت منطقه‌ای به دو معاونت سیاسی و معاونت دیپلماسی اقتصادی تبدیل خواهد شد.
بعد از سه ماه با ابلاغ ساختار جدید وزارت امور خارجه این وعده عملیاتی شد و غلامرضا انصاری سفیر وقت ایران در هند مسئولیت معاونت اقتصادی وزارت خارجه را برعهده گرفت؛ ولی او به علت اینکه هنوز دوران مسئولیتش در سفارت ایران در هند به اتمام نرسیده بود، به مدت یک ماه و نیم در هند باقی ماند و از اسفندماه فعالیت خود را به صورت رسمی در این سمت آغاز کرد.
اما، شواهد و قرائن حکایت از آن دارد که معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه هنوز هیچ اقدام عملی در این زمینه انجام نداده وگویا تشکیل این معاونت تنها در حد حرف باقی مانده است؛ چراکه قرار بود با تشکیل معاونت اقتصادی در وزارت امور خارجه، هماهنگی میان نهادها و سازمان‌های داخل کشور در زمینه اقتصادی انجام شود و از تاثیرگذاری تحریم‌ها بر روابط اقتصادی کشور جلوگیری کند.
در این میان قرار است فاز دوم تحریم‌های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران از ۱۳آبان‌ماه سال جاری اجرایی شود، تحریم‌هایی که بخش نفت ما را نشانه رفته و می‌خواهند صادرات نفت کشور را به صفر برسانند.
ناظران سیاسی بر این باورند، فعال شدن معاونت اقتصادی و توجه به فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده در کشورهای منطقه بسیاری از مشکلات اقتصادی در داخل را مرتفع و جدا از رهایی اقتصاد از وابستگی به نفت، مقابله قاطعانه‌ای با تحریم‌های ضد ایرانی آمریکا صورت خواهد گرفت.
ضرورت استفاده از ظرفیت‌های اقتصادی ۱۵ کشور همسایه
معاون اسبق وزیر خارجه معتقد است؛ ایران ۱۵ کشور همسایه دارد که می‌تواند با استفاده از این ظرفیت، مشکلات اقتصادی موجود را پشت سر بگذارد و با توسعه روابط با همسایگان تحریم‌ها را دور بزند.
محمدرضا باقری درخصوص لزوم توجه بیشتر به دیپلماسی اقتصادی از سوی وزارت امور خارجه و استفاده از فرصت‌های اقتصادی ایجاد شده در منطقه و دیگر نقاط جهان، جهت تامین منافع اقتصادی کشور با توجه به رویکرد کلان نظام برای رونق هر چه بیشتر فضای اقتصادی در کشور گفت: از جمله دیپلماسی‌های موجود در روابط بین‌الملل دیپلماسی اقتصادی است که در کنار دیپلماسی رسمی و رایج می‌تواند تنظیم‌کننده روابط اقتصادی کشورها بوده و در تحکیم روابط میان کشورها تاثیرگذار باشد.
باقری گفت: تنظیم روابط اقتصادی میان کشورها می‌تواند به طرق مختلفی انجام شود از جمله برگزاری کمیسیون‌های مشترک اقتصادی، سفرها و بازدیدهایی که مقامات کشورها از دیگر کشورها صورت می‌دهند، توسعه صنعت توریسم، تبادل کالا و افزایش حجم تبادلات و معاملات بانکی و مالی، توسعه ارتباطات زمینی، دریایی، هوایی و بخصوص توسعه صنعت ریلی و درخصوص افزایش روابط با کشورهای همسایه از صنعت ریلی بیش از تمامی مواردی که مطرح شد باید بهره برد.
سفیر اسبق ایران در سوریه با اشاره به اینکه ایران با ۱۵ کشور همسایه است که می‌تواند با استفاده از این ظرفیت بالا، مشکلات اقتصادی موجود را پشت سر بگذارد، تصریح کرد: ما می‌توانیم با توسعه روابط خود با همسایگان، تحریم‌ها را دور بزنیم که البته وحدت رویه در داخل و همکاری بیشتر میان بخش خصوصی و دولتی با یکدیگر لازمه این کار است.
وی ادامه داد: در شرایط کنونی اجرای دیپلماسی اقتصادی از اهمیت بالایی برخوردار است و همه دستگاه‌ها، افراد و همچنین فعالان بخش خصوصی باید با همکاری یکدیگر شرایطی را فراهم آورند که بتوانیم تاثیر فشارها و تحریم‌های خارجی را تا حد ممکن کاهش دهیم. باقری گفت: خوشبختانه وزارت امور خارجه نسبت به اجرای دیپلماسی اقتصادی اهمیت قائل شده تا جایی که در ساختار جدید خود معاونتی به این نام تشکیل داده تا با تمرکز بیشتر نسبت به تحقق اهداف مدنظر تلاش کنند.
معاون اسبق وزیر امورخارجه با بیان اینکه سفرای ما موظف شدند تا در کشورهای محل ماموریت خود دیپلماسی اقتصادی را پیگیری و اجرا کنند، اظهار داشت: سفرای ما در تحقق دیپلماسی اقتصادی که در قالب سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و مورد تاکید مقام معظم رهبری قرار گرفته است نقش بسزایی دارند و می‌توانند در مذاکرات خود با مقامات دولتی و خصوصی کشورهای مختلف با قوت هر چه بیشتر سیاست‌های اقتصادی در خارج از کشور را پیگیری کنند.
سفیر اسبق ایران در ترکیه گفت: ما ظرفیت‌های بالایی را در داخل کشور داریم، منابع غنی نفت، گاز و دیگر منابع معدنی؛ اینها همه ویژگی‌هایی است که ما را نسبت به برخی کشورهای دیگر برتری می‌دهد و امروز فرصتی فراهم شده که با استفاده صحیح و هوشمندانه از ظرفیت‌های یاد شده، بخصوص در ارتباط با همسایگان در جهت منافع اقتصادی کشور قدم برداریم.
وی افزود: زمینه‌های متعدد همکاری در کشورهای همسایه وجود دارد، از جمله عراق که به تازگی از بند حضور تروریست‌ها آزاد شده و از ثبات و امنیت لازم برخوردار است و یا سوریه که امروز وارد مرحله بازسازی شده و نیز کشورهای مختلفی که ما در اطراف خود داریم و هر یک به نوبه خود می‌توانند فرصت‌های اقتصادی مناسبی را در اختیارمان قرار دهند.
باقری تصریح کرد: ارمنستان به عنوان یکی از همسایه‌های ما با چند کشور در حوزه آسیای میانه و قفقاز از جمله گرجستان، قزاقستان، روسیه و یکی دو کشور دیگر، به منظور سهولت در تبادل کالا میان یکدیگر اتحادیه دارند و تعرفه ترجیحی وضع کرده اند که این می تواند به ما این فرصت را دهد که در صورت صادرات به ارمنستان، آن کشور همان کالاها را مجدد به کشورهای نامبرده صادر کند چراکه تعرفه و مالیات گمرکی بر آن وضع نمی‌شود.
معاون اسبق وزیر خارجه با اشاره به شرایط موجود در سوریه که دوران بازسازی اقتصادی آن آغاز شده، خاطرنشان کرد: چرا ما نباید حضور فعال تری در دوران جدید سوریه داشته باشیم با توجه به اینکه طی سال‌های اخیر هزینه‌های بسیاری را برای کمک به آنها در مبارزه با تروریسم از طریق کمک‌های مستشاری انجام داده‌ایم.
باقری افزود: به زودی و به منظور ارائه توانمندی‌های شرکت‌های مختلف خارجی برای حضور در مرحله بازسازی سوریه، نمایشگاهی بین‌المللی تشکیل خواهد شد، اما برخی از کشورها تلاش دارند با تبلیغات منفی درخصوص عدم امنیت کافی در آن کشور مانع از حضور رقبای دیگر از جمله ایران در سوریه شوند اما سوال اینجاست که با توجه به رابطه بسیار نزدیک و راهبردی میان تهران و دمشق چرا نباید ایران حضوری پررنگ‌تر از آنچه که امروز در سوریه دارد، داشته باشد.
وی افزود: پیشنهاد من این است که اگر موفق نشدیم در آن نمایشگاه غرفه زیادی داشته باشیم، فعالان اقتصادی ایران به طور غیررسمی از آن نمایشگاه، شرایط و فرصت‌های اقتصادی موجود در سوریه بازدید کنند تا پس از برقراری ارتباطات لازم در جهت صادرات کالا و خدمات خود به آن کشور اقدام کنند. نباید اجازه دهیم داستان بوسنی و هرزه‌گوین تکرار شود.
سفیر اسبق ایران در سوریه در پایان این گفت‌وگو با اشاره به میزبانی جام‌جهانی ۲۰۲۰ از سوی قطر به عنوان یکی از کشورهایی که به ایران نزدیک است، خاطرنشان کرد: امروز وقت مذاکره با دوستان قطری به عنوان کشوری همسایه که اخیرا بنا به مسائلی به ایران هم نزدیک شده، فرارسیده است و باید به دنبال صادرات سنگ، کاشی، لوازم و مصالح ساختمانی به آن کشور باشیم؛ قطعا ظرفیت و توان ایران کمتر از دیگرانی نیست که مدت‌هاست وارد عمل شده‌اند. مهر
