ورود نیروهای الحشد الشعبی به ایران، از سوی برخی با استقبال مواجه شد و برخی دیگر نیز به انتقاد از آن پرداختند و آن را خلاف منافع ملی و حتی خلاف برخی اصول قانون اساسی کشور قلمداد کردند.
همه چیز از یک خبر و سپس چند عکس شروع شد. خبری که می گفت نیروهای الحشد الشعبی عراقی (نیروهای مقاومت مردمی عراق) برای امدادرسانی به مردم سیل زده مناطق جنوبی کشور (بویژه خوزستان) وارد ایران شدند و بعدا عکسی که «ابومهدی المهندس» جانشین فرمانده الحشد را در کنار سردار قاسم سلیمانی در حین بازدید از این مناطق و سپس -طبق آنچه در فضای مجازی گفته شد-در جلسه شورای تامین استان خوزستان نشان می‌داد؛ که البته این موضوع بعدا از سوی شریعتی استاندار خوزستان تکذیب شد و او گفت: «این عکس مربوط به جلسه مدیریت بحران نبوده و برادران عراقی در هیچکدام از جلسات مدیریت بحران چه در استان چه شهرستان ها شرکت نکرده اند.»
بعدها فیلم های بیشتر منتشر شد که طبق آنها نیروهای الحشد الشعبی در حال امدادرسانی به سیل زدگان در خوزستان بودند و حتی ابومهدی المهندس نیز در پیامی تصویری اعلام کرد که «اگرچه ما چند هفته‌ای است در عراق مشغول مقابله با خطرات سیل از موصل تا بصره هستیم، ولی وظیفه خود می دانستیم که بخشی از امکاناتمان را هم برای کمک به برادرانمان در استان خوزستان به ایران بیاوریم چراکه خود را مدیون زحمات برادران ایرانی بخصوص مدافعان حرم می‌دانیم.»
الحشد الشعبی در حال حاضر مستقیما زیر نظر و فرماندهی نخست‌وزیر به عنوان فرمانده کل قوای مسلح عراق است و برخلاف برخی شایعات هیچ کدام از نیروهایش هیچ حقوقی از جمهوری اسلامی ایران دریافت نمی‌کنند.
اظهار نظرها در مخالفت و موافقت با این موضوع چندان خط کشی شده هم نبود و حتی افراد با خط فکرهای سیاسی متفاوت گاهی مواضعی شبیه به یکدیگر گرفتند.
در این گزارش سعی شده بر اساس برخی اظهار نظرات منتشر شده از افراد در فضای مجازی و نیز سه گفتگو با سه شخصیت حقوقی به این مسئله پرداخته شده که حضور الحشد الشعبی در ایران با چه هدفی انجام شد و آیا این حضور -آن طور که برخی گفته اند- خلاف قانون و منافع کشور است یا نه؟
ازجمله افرادی که در این خصوص موضع انتقادی و منفی گرفت، «بهرام پارسایی» نماینده شیراز، عضو فراکسیون امید و عضو هیات رئیسه کمیسیون اصل ۹۰ مجلس بود که در توئیتی در صفحه شخصی خود اینطور نوشت: «مرزهای کشور، حرمت دارد و عبور نیروی نظامی خارجی از آن، حتى براى امدادرسانی قابل قبول نیست. اگر با ماهیت نظامی در کشور مستقر شوند نقض اصل۱۴۶ قانون اساسی است و اگر بخواهند در قالب همکاری دو کشور عمل کنند، طبق اصل۱۲۵ قانون اساسی، باید توافقنامه آن بعد از تصویب مجلس، با امضاى رئیس‌جمهور اجرا گردد.»
نماینده منتقد دیگر «عبدالکریم حسین زاده» نماینده نقده و اشنویه، نایب رییس فراکسیون امید و رئیس فراکسیون حقوق شهروندی مجلس بود که او نیز دقیقا با استناد به همان دو اصل ۱۲۵ و ۱۴۶ قانون اساسی در صفحه توئیتر خود نوشت: «آیا ارتش و سپاه به اندازه کافی نیرو نداشت؟ آیا فراخوان مردمی دادیم و کسی نیامد که حشدالشعبی و فاطمیون وارد مناطق سیل‌زده شدند؟ گیرم که نیاز بود، چرا بدون اطلاع و مجوز دولت و مجلس؟
در هر صورت اصول ١٢۵ و ١۴۶ رعایت نشده و هم وحدت ملی و هم قانون اساسی با یک اقدام نادیده گرفته شدند.»
طبق اصل ۱۲۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران «امضای عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، موافقتنامه ها و قراردادهای دولت ایران با سایر دولت‌ها و همچنین امضای پیمان‌های مربوط به اتحادیه‌های بین المللی پس از تصویب مجلس شورای اسلامی با رئیس جمهور یا نماینده قانونی او است.»
و طبق اصل ۱۴۶، «استقرار هر گونه پایگاه نظامی خارجی در کشور هر چند به عنوان استفادههای صلحآمیز باشد ممنوع است.»
برای بررسی بیشتر این شبهات با سه تن از چهره های حقوقی آقایان «الهیار ملکشاهی» رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، حجت‌الاسلام حسن نوروزی سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس و نعمت احمدی حقوقدان و استاد دانشگاه گفتگو کردیم.
ملکشاهی: حضور الحشد الشعبی هیچ ایراد حقوقی ندارد
الهیار ملکشاهی نماینده کوهدشت و رئیس کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس با رد زیر پاگذاشته شدن اصول ۱۲۵ و ۱۴۶ قانون اساسی در این مورد، این دو اصل را ناظر بر امور نظامی و مستشاری خواند و گفت: الحشد الشعبی یک نیرویی مانند سپاه و یا بسیج ماست که با فتوای آیت‌الله سیستانی برای مقابله با داعش در عراق تشکیل شد و بعد از آن به صورت یک نهاد رسمی نظامی و حتی اجرایی زیرنظر نخست‌وزیر -که در عراق به عنوان فرمانده کل قوا محسوب می‌شود- درآمد و در انتخابات سال قبل نیز شرکت کردند و کرسی‌های مناسبی هم در مجلس هم دولت به دست آوردند و از طرف دیگر، الحشد الشعبی پایگاه مردمی ویژه‌ای هم در ملت عراق دارد.
ملکشاهی افزود: بین مردم ایران و عراق یک رابطه عاطفی و دینی وجود دارد که نمونه آن را می‌توان در موضوع راهپیمایی بزرگ اربعین دید که جمعیت میلیونی از ایران با عشق و علاقه وارد عراق می‌شود و از آن طرف، مردم و حتی دولت عراق نیز با میل و رغبت از آنها پذیرایی می‌کنند.
وی با یادآوری کمک ملت ایران به عراق برای مقابله با تهدید داعش، خاطرنشان کرد: مردم کشور عراق به خصوص مردم مناطقی مثل بصره به لحاظ عاطفی، یک رابطه عمیق با ایران دارند.
وی اضافه کرد: آنچه نیروهای الحشد الشعبی برای امداد رسانی با خود آوردند، ماشین‌آلاتی مثل بولدوزر، لودر و ... بود که ارتش و سپاه نیز با همین داشته هایشان یعنی تمامی امکانات مهندسی، فنی و ماشین آلات اقدام به کمک رسانی کردند.
نماینده مردم کوهدشت گفت: این حضور یک ضربه مهلک به دشمنان نظام به خصوص آمریکایی‌هاست که تمام سعی‌شان را برای ایجاد فشار و در تنگنا قرار دادن به کار گرفتند اما دیدند چطور این رابطه عاطفی عمیق بین دو ملت به وجود آمده است و افرادی هم که از این موضوع انتقاد می‌کنند هم‌نوا با آمریکا هستند هرچند ممکن است برخی هم ناآگاهانه با این موج منفی همراهی کنند.
احمدی: حضور الحشد الشعبی بی مهری نسبت به مردم ایران بود
با نعمت احمدی (حقوقدان و استاد دانشگاه) که ازجمله مخالفین حضور الحشد الشعبی در ایران است، گفتگو را با این سوال آغاز کردیم که آیا از نظر شما به عنوان یک حقوقدان، حضور الحشد الشعبی برای امداد رسانی به مردم سیل زده ایران، خلاف دو اصل ۱۲۵ و ۱۴۶ قانون اساسی است؟
تو چنین پاسخ داد؛ این حضور با این دو اصل قانون اساسی مغایرت دارد و ما باید بین کمک‌های مردمی و حضور فیزیکی تفاوت قائل شویم. البته در حضور فیزیکی هم دو صورت می‌توان متصور بود، یکی در قالب امدادرسانی ذیل صلیب سرخ یا هلال احمر و دوم ورود در مواردی غیر از این صورت.
وی گفت:من یک سؤال واضح دارم و آن اینکه این دعوت توسط چه کسی صورت گرفته است؟ وقتی ما بسیج ۴۰ میلیونی داریم، آیا آمدن هزار نفر از یک کشور دیگر در قالب گروهی که سابقه نظامی هم دارد درست است؟ در حالی که هیچ مجوزی هم از رئیس‌جمهور گرفته نشده، اینها کجا مستقر می شوند؟ هر جا که باشد، آنجا پایگاه نظامی محسوب می‌شود.
از نعمت احمدی پرسیدیم؛ ما در مقطعی مثل زلزله بم هم کمک های خارجی داشتیم و ارتش آمریکا با هواپیمای نظامی و نیروهای رسمی نظامی با لباس نظامی وارد کشور شدند و کمک رسانی کردند، چرا حالا در مورد الحشد الشعبی اینقدر جنجال می‌شود؟ آیا همان موقع هم این ساز و کاری که شما فرمودید، نیاز بود و طی شد؟
احمدی پاسخ داد؛ در خصوص بم همانطور که گفتم باید بین حضور فیزیکی و کمک رسانی تجهیزاتی تفاوت قائل شد، در آنجا هم باید ببینیم آیا این حضور آمریکایی‌ها با اجازه بوده یا نه. البته شاید در آن مقطع شرایطی بوده که آنها دعوت نشدند ولی پذیرفته شدند، ممکن است ما مثلا از آلمان درخواست کمک نکنیم، اما کمک آنها را بپذیریم. از طرف دیگر، مردم ما به لحاظ روانی از کشور عراق و این پرچم خاطره خوشی ندارند.
نوروزی: اصول ۱۲۵ و ۱۴۶ در این مورد وجاهتی ندارد
حجت‌الاسلام حسن نوروزی نماینده رباط کریم و بهارستان و سخنگوی کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس نیز در همین باره اظهار داشت: وقتی یک کشور با یک بحران مثل سیل یا زلزله روبه‌رو می‌شود، طبیعتا کشورهای دوست و متحد به کمک می‌آیند، آیا مثلا اگر کشوری مثل آلمان یا ترکیه یا چین بخواهد کمک کند باید از مجلس اجازه بگیرد؟
نوروزی خاطرنشان کرد: نیروی الحشد الشعبی یک نیروی نظامی نیست و در واقع یک نیرویی مانند بسیج است که با فتوای مرجعیت عراق یعنی آیت‌الله سیستانی برای حفاظت از مرزها و نظام این کشور در برابر تروریسم تکفیری داعش تشکیل شد و الان هم سر کار خودشان هستند.
وی با بیان اینکه نه برای اعزام نیرو و نه برای ارسال تجهیزات نیازی به اجازه مجلس نیست، به دو اصل ۱۲۵ و ۱۴۶ قانون اساسی اشاره کرد و اظهار داشت: آن دو اصلی که برخی آقایان به آن اشاره می‌کنند برای مواقعی است که پای نیروهای نظامی و مستشاری در میان باشد. حتی در وقتی که هواپیماهای روس‌ها هم برای مقابله با داعش از کشور ما عبور کردند، برخی دوستان همین موضوعات را مطرح کردند که در آن زمان هم این حرفها اعتبار قانونی نداشت.
همانطور که در ابتدای این گزارش نیز گفته شد، در میان موافقان حضور الحشد الشعبی در ایران برای امدادرسانی به سیل‌زدگان، چهره های سیاسی از طیف های مختلف دیده می‌شود برای نمونه، «محمدرضا جلائی پور» فعال اصلاح طلب در کانال تلگرامی خود نوشت: «تنها لودری که در منطقه‌ی گلدشت اهواز داشت برای ساختن سیل‌بند به ایرانیان عرب این محله‌ی محروم کمک می‌کرد مال حشدِ شعبی (بسیج مردمی عراق) بود و اهالی محل هم به وضوح از کمک نیروهای مردمی همسایه‌ی عراقی‌شان راضی بودند.
کاری به مطلوبیت و نحوه‌ی حضور حشد شعبی برای کمک به سیل‌زدگان خوزستان ندارم، اما بامزه است که کسانی با ژست ملی‌گرایانه و استقلال‌گرایانه بیشترین حمله را به حضور و کمک آنها به هم‌وطنان سیل‌زده‌شان می‌کنند که خودشان وابسته به پول بن‌سلمان و نتانیاهو و ترامپ‌اند، در صف اول عکس یادگاری با ایران‌ستیزان و حمایت از مداخله‌ی آمریکا و انواع تحریم علیه ایران و حضور نظامی آمریکا در منطقه‌‌اند و در خفا هم دلشان برای حمله‌ی نظامی آمریکا به ایران لک زده. انگار فقط حضور چشم‌آبی‌ها در ایران اشکال ندارد.»
«عطاءالله مهاجرانی» وزیر دولت اصلاحات نیز از دیگر کسانی بود که در این باره به اظهار نظر پرداخت و گفت: «پس از اشغال عراق توسط آمریکا، گزارش بسیار مهمى تحت نظارت هامیلتون و بیکر، منتشر شد. گزارش در باره عراق و نیز نفوذ فرهنگى و ملى و مردمى ایران در عراق و رابطه دو کشور است! نوشته اند:عراق را نمى شناسند. کسانى که علیه حضور حشدالشعبى در خوزستان مضمون کوک مى کنند نیز در همان جهالت اند.
استاندار خوزستان: ورود الحشد الشعبی با اعلام قبلی بود
غلامرضا شریعتی استاندار خوزستان نیز در این باره، از حضور نیروهای الحشد الشعبی بخاطر کمک در حادثه سیل تقدیر و تشکر کرد و گفت: «از آنجا که آب در خوزستان به صورت بطئی خارج می شود و زمین مسطح است، شهرهای زیادی درگیر سیل هستند. از این رو ما نیاز به ماشین آلات داشته و این موضوع را نیز از قبل اعلام کردیم. از همین رو، برادران عراقی ما یکسری ماشین آلات نظیر بیل مکانیکی، کمپرسی و آمبولانس آوردند. آنها حتی بیمارستان صحرایی نیز آورده بودند که به آنها گفتم به بیمارستان صحرایی نیاز نداریم، همچنین گفتم که به این تعداد آمبولانس احتیاج نداریم و لذا تعدادی از آنها را برگرداندند.»
به گفته استاندار خوزستان، به الحشد الشعبی گفته شده بود که نیاز به ۳۰ دستگاه بیل مکانیکی است و آنها هم ۲۰ دستگاه آوردند و قرار شد ۱۰ دستگاه دیگر نیز بیاورند. فارس
