هفته پیش‌رو به نام عفاف و حجاب نام نهاده شده است، به همین بهانه نگاهی داریم بر ضرورت رعایت حجاب و همچنین اقداماتی که در جهت گرایش آحاد جامعه به این سمت از سوی مسئولان صورت گرفته و البته نقص‌هایی که در همین راستا وجود دارد. می‌خواهیم از مسئولان مربوطه توسعه اخلاق دینی و عرفی جامعه ایرانی - اسلامی بپرسیم با توجه به تاکیدات و ضروریات نام برده شده از سوی رهبر معظم انقلاب که همواره سخنان ایشان چراغ راه حرکت به سمت تعالی جامعه است چه اقداماتی برای اصلاح رفتارها و ناهنجاری‌های موجود در جامعه انجام داده‌اید که حالا توقع دارید جوانان اصول اخلاقی و حجاب را رعایت کنند؟!
حجاب در شریعت، عرف و کلام رهبر
برای رسیدن به ضرورت برقراری حجاب در جامعه و رعایت عفاف و حجاب در بین جوانان (دختر و پسر) ابتدا باید نگاه به حجاب را از سه وجه دینی، سابقه تاریخی و عرفی جامعه و همچنین کلام رهبر دینی جامعه بررسی کرد.
در سوره احزاب آیه۵۹ آمده است: یا ایّها النبی قل لازواجک و بناتک و نساء المؤمنین یدنین علیهن ّ من جلابیبهن ذلک ادنی ان یعرفن فلا یؤذین:ای پیامبر! به همسران و دخترانت و زن‌های مؤمنان بگو که جلبابها (روسرى‌هاى بلند) خویش را بر خود فرو پوشند.
در تفسیر على بن ابراهیم در شان نزول آیه چنین آمده است: آن ایام زنان مسلمان به مسجد مى‌رفتند و پشت سر پیامبر (صلى‌اللّه علیه و آله و سلّم) نماز مى‌گزاردند، هنگام شب موقعى که براى نماز مغرب و عشا مى‌رفتند بعضى از جوانان هرزه و اوباش بر سر راه آنها مى‌نشستند و با مزاح و سخنان ناروا آنها را آزار مى‌دادند و مزاحم آنان مى‌شدند، آیه فوق نازل شد و به آنها دستور داد حجاب خود را بطور کامل رعایت کنند تا به خوبى شناخته شوند و کسى بهانه مزاحمت پیدا نکند.
باید گفت این تنها مشتی از خروارهای تاکید خداوند و البته پیامبر و امامان برای رعایت عفاف و حجاب زنان است.
و اما در مورد پوشش زنان ایران باستان آنچه عرف جامعه را تشکیل داده است، مطالب زیادی در تاریخ وجود دارد. ویل دورانت درباره پوشش زنان ایران باستان و اینکه حجاب بسیار سختی در بین آنان رایج بوده است، می‌گوید: «زنان طبقات بالای اجتماع جرأت آن را نداشتند که جز در تخت روان روپوش‌دار از خانه بیرون بیایند. هرگز به آنان اجازه داده نمی‌شد که آشکارا با مردان اختلاط کنند. زنان شوهردار حق نداشتند هیچ مردی را، ولو پدر یا برادرشان روبه‌رو باشد، ببینند. در نقش‌هایی که در ایران باستان بر جای مانده، هیچ صورت زن دیده نمی‌شود و نامی از ایشان به نظر نمی‌رسد.
از دائره‌المعارف لاروس نیز به دست می‌آید که حجاب در بین مادها و پارس‌ها وجود داشته است.
جست‌وجو درباره سابقه تاریخی ایران باستان نشان می‌دهد که زنان در دوره‌های مختلفی چون دوره مادها، پارسی‌ها (هخامنشیان)، اشکانیان و سامانیان دارای حجاب و پوشش بوده‌اند.
اما در بیانات مقام معظم رهبری و امام خمینی بارها به حفظ حجاب و عفاف در جامعه تاکید شده است، در همین زمینه مقام معظم رهبری بیان کرده‌اند: حجاب برای زن، به معنای ذلت نیست؛ بلکه به معنای عصمت و حفظ زن است و نه فقط عصمت و حفظ زن، بلکه عصمت و حفاظت زن و مرد هر دوست. حجاب به معنای چادر نیست؛ اما چادر در نزد ما ایرانی‌ها که زن‌های ما از قدیم داشتند، بهترین نوع حجاب است؛ بدون چادر هم حجاب ممکن است. حجاب به معنای پوشیدن سالم [است]؛ نه پوشیدنی که از نپوشیدن بدتر است. به تعبیر روایات، پوشیده عریان که در عین پوشیدگی، مثل انسان برهنه و عریان است. آن پوشیدن، به درد نمی‌خورد؛ حجاب نیست؛ پوشیدن سالم که سر و مو و گردن و بدن و تمام سر تا پای بدن زن را پوشانده باشد؛ البته صورت و دو دست را بسیاری فقها مستثنا می‌دانند؛ البته در مواردی که صورت بدون آرایش و ساده باشد؛ این هم معنای حجاب.(۲۶/۱۰/۶۸)
ایشان در جای دیگر بیان کردند: عفت، آن صخره آسیب‌ناپذیر در انسان نیست؛ مثل همه خلقیات و خصلت‌های انسانی، در معرض تهاجم قرار می‌گیرد. یکی از چیزهایی که می‌تواند آن را از تهاجم به دور بدارد و عفاف زن و طهارت او و تقوای او و حالت پرهیز و عصمت را در او نگه دارد، نداشتن معاشرت نامناسب در محیط زندگی و محیط کار و محیط جامعه است. معاشرت نامناسب، یعنی معاشرتی که در او جهات فرهنگی و اخلاقی خاص رعایت نشده باشد. آن چیزی که می‌تواند به این نگه داری و مصون‌سازی و جداسازی کمک کند، حجاب است. بهترین چیز، حجاب است؛ حجاب از طرف زن و حجاب از طرف مرد. حجاب مرد هم نگاه نکردن است: حجاب، یعنی مانع؛ یعنی فاصل در زن. (۱۱/۱۲/۶۴)
مقام معظم رهبری در سخنان دیگری نیز گفته‌اند که زن با برداشتن حجاب خود، با عریان کردن آن چیزى که خداى متعال و طبیعت پنهان بودن آن را از او خواسته، خودش را کوچک می‌کند، خودش را کم ارزش می‌کند. (۲۳/۲/۹۱)
با نگاهی به این سه مولفه به ضرورت دینی و عرفی و تاکید رهبر جامعه در می‌یابیم که قریب به اتفاق مردم جامعه باید از پوشش و رفتار مناسبی برخوردار باشند چراکه رعایت عفاف و حجاب از ابتدای خلقت ایرانیان با زنان و مردان ایرانی بوده است. اما اگر چنین نشده است باید مشکل را یافت.
تغییر لباس پیامد تغییر فرهنگ
تغییر لباس، همواره پیامد تغییر یک فرهنگ است و انسان تا با فرهنگ خود وداع نکند، نمی‌تواند با لباس خود وداع کند و تا فرهنگ یک قوم را نپذیرد لباس آنان را به تن نمی‌کند.
درست به همین دلیل است که در احادیث ما آمده است که هر که خود را به گروهی شبیه سازد، هم از آن گروه به شمار می‌آید». لباس هر انسان، پرچم کشور وجود اوست؛ پرچمی است که او بر سر در خانه وجود خود نصب کرده و با آن اعلام می‌کند که از کدام فرهنگ پیروی می‌کند. هم چنان که هر ملتی با وفاداری و احترام به پرچم خود، اعتقاد خود را به هویت ملی و سیاسی خود ابراز می‌کند، هر انسان نیز مادام که به یک سلسله ارزش‌ها و بینش‌ها معتقد و دل بسته باشد، لباس متناسب با آن ارزش‌ها و بینش‌ها را از تن به در نخواهد کرد.
تهاجم فرهنگی از دوره پهلوی تا عصر کنونی
برای همگان این امر جا افتاده است که وقتی رضاخان به قدرت رسید، درصدد فریب مردم برآمد. او با پای پیاده همراه دسته جات عزاداری حرکت می‌کرد و در مجالس عزاداری و تکیه‌ها حاضر می‌شد و خود را مقیّد به اصول مذهب نشان می‌داد. اما بعد از پا گرفتن قدرتش، همه تلاش خود را در راه زیر پا نهادن رسوم مذهبی به کار بست. او در راه رسیدن به اهداف شوم و پلید خود، حتی حرم مطهر امام رضا(ع) را به خاک و خون کشید و واقعه مسجد گوهرشاد، نمونه بارز و علنی دشمنی او با اسلام بود که روز عفاف و حجاب کنونی را به وجود آورده است.
رضاخان به دستور استعمارگران غربی و به کمک جریان وابسته روشن فکر، تمام توان خود را در تغییر لباس ملی به کار گرفت و به عنوان لباس متحدالشکل، مردم را مجبور به تغییر لباس و کلاه نمود و از تمامی قدرت و ابزاری که در دست داشت، برای این مقصد استفاده کرد. او لباس روحانیت را ممنوع و منوط به اخذ اجازه دانست. سفر رضاخان به ترکیه، یکی از توطئه‌های روشن فکران وابسته بود تا رضاخان تحت تأثیر قرار گیرد و در تغییر ماهیت ملی و اسلامی ایران تلاش کند.
رضا شاه بعد از مسافرت ترکیه، در اغلب اوقات، ضمن صحبت از پیشرفت سریع کشور ترکیه، از تغییر لباس مردان و رفع حجاب خانم‌ها سخن می‌گفت و این مسأله را تشویق می‌کرد. او یک روز اوایل خرداد ۱۳۱۴، هیأت دولت را احضار کرد و گفت: «ما باید صورتا و سنتا غربی شویم و باید در قدم اول، کلاه‌ها تبدیل به شاپو شود. پس فردا که افتتاح مجلس دوره دوازدهم است، همه باید با شاپو حاضر شوند و در مجالس باید کلاه را به عادت غربی‌ها از سر بردارند و نیز باید شروع به رفع حجاب زن‌ها نمود. شما وزرا و معاونان باید پیشقدم شوید».
تمام قصورهای مسئولان
این رویه با روند بیشتری با رواج شبکه‌های مد و مجازی در جامعه کنونی رواج پیدا کرده است اما علت توسعه روز افزون و وجود مدهای عجیب و غریب غربی بی‌ارتباط با روند اقدامات مسئولین مربوطه نیست چراکه اگر فلسفه حجاب از ابتدا در ذهن افراد نهادینه شده باشد و جامعه خود برای حفظ حرمت و امنیت خود انجام رفتارهای درست و رعایت عفاف و حجاب را باور داشته باشد نمی‌تواند تحت تاثیر تبلیغات زرد جذب مدهای عجیب و غریب شود، البته از طرفی وفور لباسهای غربی و ناهنجار و البته قیمت پایین آنها بر این رویه دامن زده است و توانسته شکافی در بین جامعه ایجاد کند.
مسئولین ابتدا در اقناع افراد و فرهنگسازی جامعه از دوران کودکی افراد در دارس کمکاری کردند و سپس با اجازه به وجود مدهای عجیب و غریب و قیمت‌های نازل آن لباسهای نامتعارف که اکثرا قاچاقی وارد می‌شوند فضای جامعه را کنترل نکرده‌اند و در انتها با افزایش قیمت شدید لباسهای هنجار و پوشیده برخی را ناخواسته به جمع طرفداران مد کشانده‌اند و در عوض با وجود تاکیدات مکرر رهبر معظم انقلاب مبنی بر برخورد سلبی نکرد با ناهنجارها استفاده از زور و خشونت را در دستور کار قرار دادند تا اوضاع بدتر و بدتر شود و شهرهای بزرگ عملا با مشکلات و ناهنجاری‌های عدیده‌ای رو به رو شوند، رعایت نکردن بومی گزینی برای حضور دختران دانشجو و پسران سرباز هم بر این موضوع دامن زده است چراکه وقتی پسر یا دختری در دوران کودکی توسط مدرسه اقناع نشده باشد با تبلیغات متعدد موجود و یافتن فضایی دور از خانه ممکن است به منجلاب افتد.
همه اینها دست به دست هم می‌دهد تا تنها افرادی عفیف و با حجاب بمانند که خانواده برایشان وقت کافی گذاشته و در اقناع آنها برای حفظ حرمت خود و رعایت عفاف و حجاب تلاش کرده باشد و یا افرادی که خود تجربیاتی را به دست آورده در نهایت قدرت تمیز این دو مقوله را داشته و انتخاب کرده‌اند. اینجاست که باید از مسئولان پرسید با جامعه‌ای که هم عرف و هم دین و هم رهبر تاکید به عفیف بودن داشته‌اند چه کردید که ناهنجاری‌ها رو به افزایش رفته است؟! شاید لازم باشد مسئولان در هفته عفاف و حجاب همین یک سوال را پاسخ بدهند.
مائده شیرپور
