در اقدامی که بسیاری آن را تغییر رویکرد ترکیه از آمریکا به سمت روسیه میدانند، معاون نخست وزیر ترکیه گفت که رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه قرار است ۹ آگوست (۱۹ مرداد) به روسیه سفر کند.
ترکیه در حالی سالها در قالب رویکرد تعاملی با امریکا به دنبال تحقق رویاهای منطقهای خود بود که در نهایت نه تنها به این هدف نرسید بلکه گرفتار کودتایی شد که بسیاری آن را هماهنگ با آمریکا میدانند. نتیجه این وضعیت برخی تغییرات در معادلات ترکیه را به همراه داشته است چنانکه مهمت شمشک معاون نخست وزیر ترکیه در سخنانی تاکید کرد: اردوغان قرار است ۹ اوت طی سفری رسمی از روسیه دیدن کند.
این نخستین سفر اردوغان به روسیه از زمان سرنگونی جنگنده روسی توسط هواپیماهای ترکیه در نزدیکی مرز سوریه و بحران در روابط دو کشور به شمار خواهد رفت.شمشک که هم اکنون در نشستهای وزارتی در مسکو شرکت کرده است، افزود: رئیس جمهور ترکیه با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه در شهر سن پیترزبورگ دیدار و گفت وگو خواهد کرد.نوامبر گذشته در پی سرنگون شدن یک فروند هواپیمای جنگنده روسی توسط جنگندههای ارتش ترکیه در مرز سوریه، روابط دو کشور بهشدت متشنج شد.
این سفر در حالی صورت میگیرد که ترکیه در داخل همچنان صحنه درگیری دولت و مخالفان و حاضران در کودتا است. شرکت هواپیمایی «ترکیش ایرلاینز» به عنوان بزرگترین شرکت هواپیمایی ترکیه اعلام کرد، ۲۱۱ نفر از کارکنان خود را به دلایل مرتبط با کودتای نافرجام از کار بر کنار کرده است.دلایل این قطع همکاری، همدستی و مشارکت در اقدامات مرتبط با کودتای نافرجام عنوان شده است.رئیسجمهور ترکیه در گفتوگو با یکی از شبکههای خبری آلمان از سیاستهای اروپا در برابر کشورش دفاع کرد.«رجب طیب اردوغان» رئیسجمهور ترکیه از رویکرد اروپا در برابر کشورش انتقاد کرد و اروپا را متهم کرد که در زمینه پیمان مهاجران، نقض عهد کرده است.وی در گفتوگویی ۳۰ دقیقهای با شبکه خبریARD آلمان گفت : «دولتهای اروپایی خالصانه عمل نمیکنند.اروپا وعده داده بود که ۳ میلیارد یورو برای تامین هزینههای مهاجران به ترکیه پرداخت کند اما تاکنون مبلغی نمادین واریز شده و صحبت از یک تا ۲ میلیون یورو است.»
خبر دیگر آنکه سفارت آمریکا در ترکیه با اشاره به اعلام وضعیت فوقالعاده در این کشور، به خانواده کارکنان سفارت اجازه داد ترکیه را ترک کنند. لازم به ذکر است دو فرمانده ارتش ترکیه که در پی کوتای نافرجام این کشور فرار کرده بودند، در فرودگاه دبی بازداشت شدند.
نکته قابل توجه آنکه در یک نظرسنجی انجام شده مشخص شد ۶۴ درصد مردم ترکیه، گولن را عامل کودتا میدانند.به نوشته خبرگزاری «رویترز» این نظرسنجی که از سوی موسسه افکارسنجی «پولستر اندیآر» انجام شده میگوید ۶۴.۴ درصد از شرکتکنندگان، گولن را پشت قضیه کودتای ۱۵ جولای میدانند.بر این اساس، ۳.۸ درصد از نظردهندگان ایالات متحده آمریکا را عامل کودتا، ۳.۶ درصد دیگر کشورهای خارجی و ۲.۲ درصد نیز «رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه را طراح کودتا عنوان میکنند.۷۲.۶ درصد از شرکت کنندگان در این نظرسنجی میگویند دولتهای دیگر از افسران نظامی که این کودتا را انجام دادند حمایت میکردند. ۷۸.۹ همراهی سران احزاب مخالف با اردوغان را مهم دانستند.۸۳.۹ درصد صحبتهای اردوغان در شب آغاز کودتا را تماشا کرده بودند و ۶۵.۷ درصد از نظردهندگان یا اقوام آنها برای حمایت از دولت و مقابله با کودتاچیان به خیابانها رفته بودند.۸۱.۵ درصد خواستار استردادا گولن به ترکیه بوده و ۷۷.۷ درصد گولن و عقایدش را تهدیدی برای نظم کنونی و آتی ترکیه میدانند.وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه با یکی از شبکههای تلویزیونی این کشور گفت: سازمانهای تحت سرپرستی گولن با نفوذ در قرقیزستان به دنبال تکرار سناریوی کودتا در این کشور است. «مولود چاووشاغلو» وزیر امور خارجه ترکیه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی «اخبار ترک»، اظهار داشت: سازمان تروریستی «فتحالله گولن» میتواند در قرقیزستان کودتا انجام دهد. از سوی دیگر به گفته یکی از رهبران حزب دموکراتیک خلق ترکیه، برخی از رهبران سابق و کنونی حزب حاکم عدالت و توسعه (آک پارتی) احتمالا از کودتای ناکام ۱۵ ژوئیه حمایت کردهاند چرا که "چنین شورش بزرگی نمیتواند بدون پشتیبانی سیاسی باشد."
صلاحالدین دمیرتاش، یکی از دو رهبر حزب دموکراتیک خلق ترکیه(نزدیک به کردها) در مصاحبه با روزنامه حریت گفت: این پیشگویی نیست؛ نیمی از آن بر پایه اطلاعات تایید شده است و نیمی دیگر براساس برآوردها. برخی از مقامهای سابق یا کنونی آک پارتی احتمالا در این کودتا نقش داشتهاند.
دمیرتاش گفت: جالب است که گروههای سیاسی پشت این کودتاچیان هنوز شناسایی نشدهاند اما احتمال قوی وجود دارد که کودتاچیان حمایت زیادی از سوی یک گروه قدرتمند آک پارتی دریافت کرده باشند. تحقیقات پارلمانی میتواند جزئیات زیادی از ابعاد این کودتا و جناح سیاسی حامی آن را فاش کند. هیچ کودتایی بدون حمایت سیاسی محقق نمیشود.در همین حال دمیرتاش گفت، اختیاراتی که پس از اعلام حالت فوقالعاده به دولت داده شده میتواند به عنوان فرصتی دیگری برای سرکوب مخالفان استفاده شود. او وعده داد تا همچنان با کودتاچیان و آک پارتی مقابله کند.لازم به ذکر است هولوسی آکار رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه درباره ماجرای به گروگان گرفته شدنش توسط معاونان خود در شب کودتای ۱۵ ژوئیه گفت: من تلاش کردم کودتاچیان را متقاعد کنم که خون نریزند.خلوصی آکار، رئیس ستاد مشترک ارتش ترکیه در بازجوییهایش که متن آن منتشر شده اعلام کرد: من تلاش کردم که کودتاچیان را قانع کنم که خون نریزند اما موفق نشدم.
وی ادامه داد: محمد دیشلی، یکی از چهرههای اصلی در میان کودتاچیان به من گفت ما همه را بازداشت خواهیم کرد. او گفت، در حال حاضر عملیات آغاز شده است دیگر راه بازگشتی وجود ندارد. من پس از این اظهارات در ابتدا نتوانستم درک کنم اما پس ازمدتی دریافتم که منظور از عملیات کودتا است به همین خاطر عصبانی شدم و گفتم شما چه غلطی میکنید؟ کدام عملیات؟ آیا احمق هستید؟ این کار را انجام ندهید.من هیچ کاری با کسانی که در چنین ماجرایی دخیل شدهاند ندارم.آکار به همراه تمام فرماندهان نظامی، ارتش توسط معاونان، دستیاران خود در شب کودتا به گروگان گرفته شده بودند.خبر دیگر آنکه کمیته امور خارجه پارلمان ترکیه با اعلام اینکه این کشور ۱۵ ژوئیه شاهد خونینترین و خشونت آمیزترین حمله درتاریخ ترکیه بود، سازمان گولن را "تروریستی" و شبیه داعش خواند.این کمیته در ادامه با محکوم کردن برخی از متحدان ترکیه در سراسر جهان که کودتا را رد میکنند تاکید کرد: ترکیه به مبارزه خود علیه تروریسم ادامه داده و با همه گروههای تروریستی از جمله سازمان گولن، داعش و پ. ک .ک مبارزه خواهد کرد.