از زمان روی کار آمدن امیر کنونی قطر به شکل یک شبهکودتا در این کشور، سیاست خارجی این کشور فعالتر شد و این کشور تلاش کرد حتی از عربستان سعودی هم در مسائل منطقهای موثرتر باشد و بیش از دیگر کشورهای منطقه و حتی بیش از توان و ظرفیت خودش در حوزه بینالملل فعال شود. برای رسیدن به این هدف، قطریها سیاست موازنه مثبت را در پیش گرفتند یعنی همزمان سعی کردند با آمریکا، اسرائیل، اروپا، روسیه، چین، ایران و ... روابط خوبی داشته باشند و در این روابط، منافع خودشان را پی بگیرند.
در سیاست موازنه مثبت کشور قطر، آنان با آمریکا به توافقات جدی رسیدند و از جمله پایگاه نظامی در اختیار این کشور قرار دادند و در اکثر موضوعات جهانی و منطقهای، با واشنگتن همسو شدند. آنها همچنین با اسرائیل هم توافق و اولین دفتر غیررسمی تجاری این کشور را در منطقه ایجاد کردند و صدور کالاهای اسرائیلی با کار این دفتر آغاز شد. سفر مقامات اسرائیلی به قطر و بالعکس به صورت مخفیانه هم جریان دارد. در عین حال این کشور تلاش کرد با جمهوری اسلامی هم رابطه خوبی داشته باشد و در این دوره بیش از دیگران با ایران رابطه خوب سیاسی داشته است و حتی در این یکی دو سال اخیر که با فشار غرب، روابط سیاسی خیلی از کشورها با ایران محدود شده است، قطر سعی کرد به روابط خود با ایران همچون گذشته ادامه دهد و هیچ موضعی علیه ایران نگیرد.
در عین حال باید بر این نکته تاکید کرد که در مقابله با جمهوری اسلامی، اگر دولت قطر بیش از عربستان انگیزه نداشته باشد، قطعا یک دوست برای همراهی در شرایط سخت احتمالی هم نیست و نباید بیش از حد و توان و انگیزه حاکمان این کشور، روی آن سرمایهگذاری کرد. متاسفانه در گذشته اینگونه بود که مسئولان سیاست خارجی جمهوری اسلامی تنها به خاطر مسلمان بودن قطر، بهایی بیش از توانایی و موقعیت این کشور برای آن قائل بودند و جایگاه این کشور در سیاست کلی جهانی و منطقهای در کنار آمریکا و اسرائیل را نادیده میگرفتند.
سالهای قبل وقتی برای اولین بار مسئولان کشورهای صادر کننده گاز برای تشکیل اوپک گازی در روسیه گردهم آمدند، اتفاقی افتاد که خیلی سنجیده و منطبق با منافع درازمدت جمهوری اسلامی نبود. در آن نشست، قرار شده بود که محل دائمی دبیرخانه اوپک گازی تعیین شود و دو کشور روسیه و قطر با یکدیگر رقابت داشتند. روسها که به دلیل همکاری با ایران در این قضیه آن هم بعد از دیدار پوتین با رهبری انقلاب، وارد اجرایی کردن این ایده جمهوری اسلامی شده بودند، انتظار داشتند که رای جمهوری اسلامی به نفع روسیه باشد تا دبیرخانه اوپک گازی در شهر سنپترزبورگ مستقر شود. متاسفانه نماینده ایران به دلیل نداشتن استراتژی درست و بعد از مشورت با برخی مقامات داخلی، به نفع قطر رای داد و روسیه را وادار به واکنش کرد، واکنشی که در ضمن آن یک تهدید هم وجود داشت و نشان میداد که روسیه هم در ماجرایی دیگر، ایران را تنها خواهد گذاشت.
واقعیت این است که امروزه قطر به عنوان یک کشور همسو با سیاستهای آمریکا و اسرائیل در منطقه، فعال است و اقداماتش علیه جمهوری اسلامی را در پس روابط ظاهرا عادی و اقداماتی مانند سفر امیر قطر به جمهوری اسلامی پنهان میکند و الا نوع برخوردش با رخدادهای لبنان، سوریه، فلسطین، بحرین و دیگر موضوعات، نشان میدهد که این کشور در روز موعود، کاملا در مقابل جمهوری اسلامی خواهد ایستاد و علیه ایران با آمریکا همکاری خواهد کرد.
سخن ما این نیست که نباید رابطه با قطر و کشورهای دیگر منطقه را پی بگیریم و قطعا از عادی بودن روابط میان ما و این کشورها، بخشی از منافع ما هم تامین میشود ولی باید به این نکته توجه کنیم که اینان دوستان ما نیستند و نباید بیش از حد روی این مناسبات حساب کرد. دستکم باید واقعیت ماههای اخیر را در رفتار سیاسی قطریها جدی گرفت و نوع همکاری این کشور با آمریکا و اسرائیل علیه سوریه و حزبالله را نشانی از مواضع احتمالی این کشور علیه جمهوری اسلامی دانست.
علي اشرفي