سرگردانی در الگوي راهبردي حمايت از توليد!؟

معرفی گزارش
شناسنامه گزارش
عنوان گزارش: الگوي راهبردي حمايت از توليد ۱۳. موازين انتخاب راهبرد مطلوب
شماره مسلسل: ۱۶۱۵۲
کد موضوعی: ۲۲۰
نام دفتر: مطالعات اقتصادي (گروه توسعه و برنامه ريزي)
تهيه و تدوين: حسين رجب پور
ناظران علمي: فرشاد مومني، سيد محسن علوي منش
تاريخ انتشار: ۲۲/۰۸/۱۳۹۷
تعداد صفحات: ۳۴ صفحه
ناشر: مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
منبع: درگاه الکترونیک مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی
در چکیده گزارش اینگونه آمده است: حمايت گرايي يكي از مسائل مناقشه برانگيز در ادبيات مربوط به نقش دولت در تحول اقتصادي است. برخي اقتصاددانان حمايت گرايي را دركل مانع تقويت توان اقتصادي برشمرده و حاصل آن را رانت جويي مي دانند، در حالي كه برخي ديگر حمايت گرايي را تحت شرايط خاص و با رعايت قيودي مشخص، نه تنها امكان پذير بلكه براي توسعه كشورها ضروري ارزيابي مي كنند. تلاش براي طراحي الگوي حمايت از توليد ذيل نظر دسته دوم صورت مي گيرد. در گزارش حاضر، طراحي الگوي حمايت از توليد هنگامي مفيد و مؤثر دانسته شده است كه از سوي دولتي توانمند اتخاذ شود، يعني دولتي كه در درجه اول سطوح مناسبي از تعهد به اهداف توسعه اي در ميان سياست گذاران آن وجود داشته و در درجه دوم سياست هاي هماهنگ كنندهاي نيز اتخاذ كند. اين دو شرط، شروط اساسي موفقيت دولت در طراحي الگوي حمايت از توليد هستند. اما براي حمايت از توليد، چه نوع سياست هايي بايد اتخاذ شود؟ در سطح سياست ها، سياست گذاري اقتصادي به دو دسته سياست هاي تسهيل گر وحمايت گر تقسيم ميشود. در واقع حمايت از توليد با اتخاذ هر دو نوع اين سياست ها گره خورده است. اتخاذ اين سياست ها بايد به گونهاي باشدكه هماهنگي ميان منافع فردي و جمعي و نيز منافع كوتاه مدت و بلند مدت عوامل اقتصادي را در راستاي ارتقاي توان توليدي به دنبال آورد. براي تحقق هماهنگي ميان منافع فردي و جمعي بايد توجه داشت كه توليد و بخش مولد در اقتصاد ايران، با رقباي غيرمولدي رو به رو است كه بالا بودن بازدهي آنها مشوق جذب فعالان اقتصادي به اين فعاليت هاست درحالي كه تحقق اهداف جمعي مانند اشتغال زايي، دست يابي به ارزش افزوده بالا و ارزآوري، رقابت پذيري، تابآوري و ... به بسط و رونق فعاليت هاي مولد گره خورده است. در واقع سياست هاي تسهيل گر بايد براي بسط فعاليت هاي مولد در برابر نامولد باشند. همچنين از منظر تحقق هماهنگي كوتاه مدت و بلند مدت بايد گفت كه عوامل اقتصادي و منابع آنها، جذب فعاليت هاي داراي مزيت در شرايط كنوني مي شوند درحاليكه تحول اقتصادي در گرو بسط و گسترش فعاليت هايي است كهبه تحول مزيت هاي نسبي و ارتقاي جايگاه كشور در تقسيم كار بين المللي منجر شود. تجربه توسعه كشورها نشان مي دهد كه بسط چنين فعاليت هايي به خودي خود محقق نشده و سياست هاي حمايت گر (سياست صنعتي) به درجات مختلف همين هدف را دنبال كرده اند. پس از طراحي، مسئله بازخورد و اصلاح داراي اهميت فراوان است. سياست اقتصادي همواره با امكان هدف گذاري هاي اشتباه رو به رو است، اما آنچه اهميت اساسي در سياست گذاري دارد، نه امكان اتخاذ سياست اشتباه بلكه پرهيز از اصرار بر تداوم سياست هاي اشتباه است. حمايت مؤثر از توليد نيازمند دست يابي به اهداف بالاست اما مشخص است كه تحقق همه اين اهداف حداقل در وضعيت كنوني ايران قابل تصور نيست. صرف نظر از تعهدات سياست گذاران به اهداف توسعه و نحوه درك زيرمجموعه هاي مختلف حاكميت از اين اهداف، مشكلات هماهنگي در وضعيت كنوني اقتصاد ايران بسيار گسترده به نظر ميرسد. انواع چالش ها و ابرچالش هاي كنوني اقتصاد ايران، مسئله هماهنگي را به عنوان معضل جدي مواجهه با مشكلات مطرح ميكند. بنابراين اين گزارش حل مسئله هماهنگي را در سطوح مختلف، مورد توجه قرار داده و چالش هاي طراحي الگوي مطلوب و دست يابي به حمايت مؤثر از توليد را از زاويه آن بررسي مي كند. در اينجا با توجه به رسالت گزارش براي ارائه راهكارهايي براي بهبود هماهنگي، پيشنهاد مي شود دولت جهت گيري سياست هاي خود را معطوف به محورهاي زير سازد:
- كاهش تعارض ميان سياست هاي اتخاذي از طريق ارتقا هماهنگي دروني دولت يعني هماهنگي بين سياست خارجي و سياست داخلي و نيز ارتقای هماهنگي بين بخشي (بين دستگاه هاي اجرايي)،
- افزايش قابليت طراحي سياست از طريق ارتقای جايگاه سياست گذاري سازمان برنامه و بودجه و محول ساختن وظيفه طراحي سياست هاي حمايت از توليد به اين سازمان،
- افزايش شفافيت و پاسخگويي دولت مانند كاهش تصميمات خلق الساعه و توليدكننده نااطميناني براي بخش هاي توليدي و صاحبان كسب و كار،
- اتخاذ سياست هاي كاهش دهنده بازده فعاليت هاي نامولد مانند ماليات بر عايدات سرمايه (با همكاري مجلس)،
- اتخاذ سياست هاي حمايتي مشخص و قابل دفاع مانند انتشار فهرست اولويت هاي توليدي كه مبتني بر تنوع بخشي به توليد و عبور از خام فروشي باشد؛ همچنين بازطراحي سازوكارهاي تأمين مالي توسعه اي. همچنين پيشنهاد مي شودكه نمايندگان مجلس شوراي اسلامي اصلاح قوانين و مقررات يا مقررات گذاري جديد را در جهت محورهاي زير در دستور كار خود قرار دهند:
- قانونگذاري در جهت كاهش بازدهي فعاليت هاي غيرمولد مانند ماليات بر عايدات سرمايه (زمين، فلزات گرانب ها، سپرده هاي بانكي، اوراق بهادار و ارز)،
- اصلاح قوانين و مقررات در جهت كاهش موانع فعاليت هاي مولد مانند كاهش گريزگاه هاي مالياتي، اصلاح ترازنامه بانك ها و كاهش هزينه هاي سربار توليد (هزينه هاي تبديل)،
- همكاري با دولت براي تصويب مقررات مورد نياز در جهت اصلاح سازماني مورد نياز دولت مانند افزايش توان نظارتي سازمان برنامه بر دستگاه هاي اجرايي،
- درخواست مجلس از دولت براي ارائه اولويت هاي حمايتي.
به نظر مي رسد پيگيري جهت گيري هاي راهبرد مطلوب نياز به عزمي همه جانبه در دستگاه هاي تصميم گير و تصميم ساز كشور داشته و به جاي پرداختن به حمايت هاي موضعي و غيرمؤثر، گره توليد در كشور با اتخاذ تدابير همه جانبه در موارد بالا باز خواهد شد.
در مقدمه گزارش اینگونه آمده است: توسعه صنعتي كه حمايت گرايي ابزاري براي تحقق آن به شمار مي آيد، از چشم اندازهاي نظري گوناگوني مورد توجه قرار گرفته است. از منظر تاريخي سه رويكرد دفاع از حمايت گرايي، رد آن و دفاع از حمايت گرايي مشروط را مي توان براي تبيين منشأ، ماهيت و كاركرد سياست هاي حمايت گرا برشمرد اما در عصر كنوني يعني دو سده پس از انقلاب صنعتي و پيدايش علم اقتصاد، مجادلات نظري و تجربه هاي عملي حمايت گرايي

در سراسر جهان را اين گونه مي توان جمع بندي كرد كه حمايت گرايي نه امري كاملاً شكست خورده و نه يك سره موفق به تحول بخشي اقتصاد ملي است، بلكه اگر در حمايت گرايي تواني براي گره گشايي از كار فروبسته تحول توليدي كشورهاي در حال توسعه نهفته باشد، اين گره گشايي صرفاً محصول طراحي الگويي است كه ابعاد و پيچيدگي هاي سياست گذاري در اين زمينه را به خوبي پوشش داده باشد.
در نتيجه گيري گزارش اینگونه آمده است: سياست هاي حمايتي عنوان مشتركي است كه به بسياري از سياست هاي اتخاذ شده در سه دهه گذشته اشاره دارد. اما آنچه در مورد اين سياست ها اهميت دارد اين است كه اتخاذ اين سياست ها بدون توجه به ويژگي ها و شرايط خاص اقتصاد ايران، و بيشتر به دلايل غيربرنامه اي و غيرهدفمند صورت گرفته است. در اين گزارش با تبيين دلايل و منطقه اي اقتصادي اتخاذ سياست هاي حمايت گرانه، راهبرد مطلوب راهبردي معرفي شده كه به كاهش حمايت هاي غيرهدفمند و افزايش حمايت هاي راهبردي منجر شود. در اين قالب نيز بر نقش هاي تسهيل گري و حمايتگري دولت تأكيد شده و رونق توليد در ايران در گرو بسط هر دو نقش عنوان شد. از منظر گزارش حاضر، طراحي الگوي حمايت از توليد پيش از هر چيز تعهد سياست گذاران به اهداف توسعه و همگرايي ميان آنها كه نااطميناني هاي سياسي و هزينه هاي سربار توليد را كاهش مي دهد وابسته است، پس از آن بايد سياست هايي اتخاذ شود كه از يك سو كاهش هزينه هاي فعاليت هاي توليدي و تسهيل رونق كسب و كار را به دنبال داشته باشد (هماهنگي ميان منافع فرد و جمع) و از سوي ديگر به رونق كسب و كارهايي كه براي تحول توليدي بلند مدت كشور لازم است (هماهنگي منافع كوتاه مدت و بلند مدت) بيانجامد.
حمايت مؤثر از توليد نيازمند دست يابي به اهداف بالاست اما مشخص است كه تحقق همه اين اهداف حداقل در وضعيت كنوني ايران قابل تصور نيست. صرف نظر از تعهدات سياست گذاران به اهداف توسعه و نحوه درك زيرمجموعه هاي مختلف حاكميت از اين اهداف، مشكلات هماهنگي در وضعيت كنوني اقتصاد ايران بسيار گسترده به نظر مي رسد. انواع چالش ها و ابرچالش هاي كنوني اقتصاد ايران، مسئله هماهنگي را به صورت معضل جدي مواجهه با مشكلات مطرح مي كند. بنابراين اين گزارش حل مسئله هماهنگي را در سطوح مختلف، مورد توجه قرار داده و چالش هاي طراحي الگوي مطلوب و دست يابي به حمايت
مؤثر از توليد را از زاويه آن بررسي مي كند. در اينجا با توجه به رسالت گزارش براي ارائه راهكارهايي براي بهبود هماهنگي، پيشنهاد مي شود كه دولت جهت گيري سياست هاي خود را معطوف به محورهاي زير سازد:
- كاهش تعارض ميان سياست هاي اتخاذي از طريق ارتقا هماهنگي دروني دولت يعني هماهنگي بين سياست خارجي و سياست داخلي و نيز ارتقا هماهنگي بين بخشي (بين دستگاه هاي اجرايي)،
- افزايش قابليت طراحي سياست از طريق ارتقا جايگاه سياست گذاري سازمان برنامه و بودجه و محول ساختن وظيفه طراحي سياست هاي حمايتي به اين سازمان،
- افزايش شفافيت و پاسخگويي دولت مانند كاهش تصميمات خلق الساعه و توليدكننده نااطميناني براي بخش هاي توليدي و صاحبان كسبوكار،
- اتخاذ سياس تهاي كاهش دهنده بازده فعاليت هاي نامولد مانند ماليات بر عايدات سرمايه (به ويژه با همكاري مجلس)،
- اتخاذ سياست هاي حمايتي مشخص و قابل دفاع مانند انتشار فهرست اولويت هاي توليدي كه مبتني بر تنوع بخشي به توليد و عبور از خام فروشي باشد؛ همچنين بازطراحي سازوكارهاي تأمين مالي توسعه اي. همچنين پيشنهاد مي شود كه نمايندگان مجلس اصلاح قوانين و مقررات يا مقررات گذاري جديد را در جهت محورهاي زير در دستور كار خود قرار دهند:
- قانونگذاري در جهت كاهش بازدهي فعاليت هاي غيرمولد مانند ماليات بر عايدات سرمايه (زمين، فلزات گران بها، سپرده هاي بانكي، اوراق بهادار و ارز)،
- اصلاح قوانين و مقررات در جهت كاهش موانع فعاليت هاي مولد مانند كاهش گريزگاه هاي مالياتي، اصلاح ترازنامه بانكها و كاهش هزينههاي سربار توليد (هزينه هاي تبديل)،
- همكاري با دولت براي تصويب مقررات مورد نياز در جهت اصلاح سازماني مورد نياز دولت مانند افزايش توان نظارتي سازمان برنامه بر دستگاه هاي اجرايي،
- درخواست مجلس از دولت براي ارائه اولويت هاي حمايتي.
به نظر مي رسد پيگيري جهت گيري هاي راهبرد مطلوب نياز به عزمي همه جانبه در دستگاه هاي تصميم ساز و تصميم گير كشور داشته و به جاي پرداختن به حمايت هاي موضعي و غيرمؤثر، گره توليد در كشور با اتخاذ تدابير همه جانبه در موارد بالا باز خواهد شد.

ارزیابی بخش های گزارش
الف) عنوان
- آیا عنوان گزارش بیان گر اهمیت موضوع آن است؟ بله
- آیا محتوای گزارش در راستای بحث و بررسی پیرامون عنوان تهیه و ارائه شده است؟ خیر
- آیا نام دست اندرکاران تهیه و انتشار گزارش بطور کامل شامل نام و نام خانوادگی، رتبه علمی، محل کار و نشانی پست الکترونیک در گزارش قید شده است؟ خیر
الف) چکیده
- آیا چکیده دقیقا آینه تمام نمای مطالعه است؟ بله
- اگر چکیده به تنهایی مورد بررسی قرار گیرد، آیا به اندازه کافی خلاصه و چکیده کل مقاله است؟ بله
- آیا چکیده گزارش دارای بخش واژگان کلیدی است؟ خیر
ب) فهرست
- آیا گزارش دارای فهرست اجمالی و تفصیلی است؟ گزارش دارای فهرست اجمالی است.
- آیا جدول ها، نمودارها و تصاویر دارای فهرست جداگانه اند؟ خیر
- آیا گزارش دارای فهرست اعلام و اشخاص، مکان ها و ... است؟ خیر
پ) مقدمه
- آیا مقدمه، توجیه منطقی از مطالعه و یا هدف از مقاله (بیانی از مشکل موجود و بررسی متون) را شامل می شود؟ بله
- آیا اهداف مطالعه به وضوح شرح داده شده است؟ بله
- آیا از واژگان کلیدی و اصطلاحات مهم گزارش تعاریف مشخص ارائه شده است؟ خیر
- آیا پیشینه تاریخی بحث مورد نظر در منابع معتبر داخلی و خارجی در گزارش مطرح شده است؟ خیر
ت) روش کار
- آیا از روش های معتبر و قابل اعتماد استفاده شده است؟ روش گزارش توصیفی و اقتباسی است.
- آیا روش های انتخاب شده توسط نویسندگان قادر به پاسخ به سوالات تحقیق می باشد؟ خیر
- آیا روش های مورد استفاده به وضوح شرح داده شده اند؟ خیر
- اگر یک مطالعه تحقیقاتی مشابه توسط محققین دیگری انجام شود، می تواند همین نتایج را در پی داشته باشد؟ خیر
ث) یافته ها
- آیا یافته ها به خوبی سازماندهی شده است؟ خیر
- آیا نتایج به وضوح شرح داده شده است؟ خیر
- آیا روش های آماری مناسب انتخاب شده است؟ خیر
- راستی آزمایی نتایج گزارش از طریق کدام آزمون انجام شده است؟ گزارش فاقد آزمون های راستی آزمایی است.
- آیا نتایج گزارش از روایی و پایایی قابل قبول برخوردار است؟ خیر
ج) بحث
- آیا نتایج مهم به اختصار بیان شده است؟ خیر
- آیا نویسندگان مشخصا بیان کرده اند که فرضیه آنها در این مطالعه ثابت شده یا نه؟ خیر
- آیا یافته های این مطالعه با مطالعات مشابه پیشین در این زمینه مقایسه شده است؟ خیر
- آیا محدودیت های مطالعه ذکر شده است؟ خیر
- آیا برای انجام پژوهش های بعدی پیشنهاداتی ارائه شده است؟ خیر
چ) جدول ها، نمودارها و تصاویر
- آیا مدل مفهومی گزارش در قالب شکل ارائه شده است؟ خیر
- آیا جدول ها، نمودارها و شکل ها ویژگی های کلیدی مطالعه را نشان می دهند؟ گزارش فاقد جدول، نمودار و شکل است.
- آیا تصاویر،

جدول ها و نمودارها شفاف و قابل فهم هستند و دارای بالانویس و زیرنویس مناسب می باشند؟ گزارش فاقد جدول، نمودار و شکل است.
ح) پیوست ها
- آیا پیوست های گزارش حاوی اطلاعات مفید است؟ گزارش فاقد پیوست است.
- آیا پیوست ها به کسب آگاهی بیشتر در مخاطبان کمک می کند؟ گزارش فاقد پیوست است.
- آیا پیوست ها حاوی فرم ها و اسناد مرتبط با گزارش است؟ گزارش فاقد پیوست است.
خ) منابع
- آیا منابع کافی برای اهداف این مطالعه در جامعه وجود دارد؟ بله
- آیا سبک نوشتن منابع منطبق با دستورالعمل های علمی است؟ بله
- آیا منابع مهم و کلیدی به روز بوده اند و با دقت گزارش شده اند؟ خیر
- شیوه ارائه مستندات و ارجاعات در گزارش چگونه است؟ بصورت پاورقی
- آیا گزارش منابعی برای مطالعه بیشتر مخاطبان ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش از منابع بین بخشی و بین رشته ای داخلی و خارجی معتبر استفاده کرده است؟ خیر

ارزیابی محتوایی گزارش
الف) سامان مندی
- آیا گزارش یک کل سامان مند را تشکیل می دهد؟ خیر
- آیا گزارش برای ساماندهی محتوایی خود مدل مفهومی ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش دارای فرضیه یا فرضیه هایی با سوالات مشخص است؟ خیر
- آیا عناوین موجود در گزارش دارای انسجام و هماهنگی است؟ خیر
- آیا بسط و توضیح مطالب در هر پاراگراف، بخش، فصل و ... در گزارش انجام شده است؟ بله
- آیا در پایان هر فصل، بخش و ... مؤلف به جمع بندی مطالب پرداخته است؟ خیر
- آیا گزارش دارای بخش نتیجه گیری یا جمع بندی نهایی است؟ بله
ب) نوآوری
- آیا محتوای گزارش دارای سطح خاصی از نوآوری در نظریه پردازی و اندیشه ورزی است؟ خیر
- آیا گزارش مدعی صورت بندی جدید از مبانی نظری قدیمی است؟ خیر
- آیا در گزارش توانایی های نوین فناورانه وجود دارد؟ خیر
- آیا گزارش مدعی ارائه محصولات یا خدمات جدید است؟ خیر
- آیا محتوای گزارش دارای توانایی خاص در ایجاد یا گسترش گفتمان اجتماعی را دارد؟ خیر
- آیا خواندن این گزارش تفکر نقادانه را ترغیب می کند؟ خیر
پ) اهمیت
- آیا نسبت حجم مطالب به اهمیت موضوع در گزارش کافی است؟ خیر
- آیا چینش مطالب در گزارش بر اساس درجه اهمیت موضوعات و وزن محتوایی آنها انجام شده است؟ خیر
- آیا در نگارش مطالب در گزارش به موضوعات اولویت دار توجه شده است؟ خیر
ت) شیوایی، روشنی و قابل فهم بودن
- آیا متن گزارش روان و سلیس است؟ بله
- آیا در گزارش مطالب به روشنی توانسته اند موضوعات مرتبط با خود را مطرح کنند؟ خیر
- آیا گزارش ساده و قابل فهم است؟ بله
ث) جامعیت
- آیا گزارش به لحاظ موضوعی جامعیت دارد و وجوه مختلف موضوع را پوشش می دهد؟ خیر
- آیا استفاده از تصاویر، نمودارها، جدول ها و ... توانسته است به همه جانبه بودن گزارش کمک کند؟ خیر
- آیا مؤلف از ساختارها و کلمات رایج در متون علمی و نیز سبک نویسندگی استفاده کرده است؟ خیر
- آیا گزارش از ویژگی های بینامتنی برخوردار است؟ خیر
- آیا گزارش برای کمک به درک جامع، الگو یا مدلی خاص برای ساده سازی روابط پدیده مورد نظر با سایر پدیده ها ارائه کرده است؟ خیر
ج) اعتبار
- آیا گزارش مبتنی بر پژوهش های روزآمد حوزه تخصصی مربوطه است؟ خیر
- آیا شواهد، منابع و استدلال های موجود در گزارش از اعتبار علمی لازم و کافی برخوردار است؟ خیر
- آیا اعتبار علمی گزارش از سوی یافته های پژوهشی معتبر داخلی و خارجی تایید می شود؟ خیر

ارزیابی اجتماعی گزارش
الف) مخاطبان و ذینفعان
- مخاطبان و ذینفعان این گزارش چه کسانی هستند؟ نمایندگان مجلس شورای اسلامی
- آیا انتشار این گزارش مورد استقبال مخاطبان و ذینفعان قرار گرفته است؟ نامشخص
- آیا این گزارش مخاطبان را به پژوهش بیشتر در رابطه با موضوع تخصصی ترغیب می کند؟ نامشخص
- آیا گزارش حاضر توانایی برطرف کردن نیازهای مخاطبان و ذینفعان خود را دارد؟ نامشخص
ب) تاثیرگذاری اجتماعی
- آیا گزارش در بحث پیرامون پدیده مورد نظر خود از جامعه نگری قابل قبول برخوردار است؟ خیر
- آیا گزارش پیش نیازها و پیش فهم های ضروری و مورد نیاز برای فهم خود را به مخاطبان ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش برای علل و آثار مشکلات متعدد موجود در زندگی مردم تحلیل مناسبی ارائه کرده است؟ خیر
- آیا گزارش برای حل مشکلات زندگی مردم دارای طرح اجرایی با پیشنهادهای مشخص و مستدل است؟ خیر
- آیا گزارش برای کارآمدی راهکارهای پیشنهادی خود برای حل مشکلات زندگی مردم روش راستی آزمایی خاصی را پیشنهاد کرده است؟ خیر
- آیا گزارش توانسته است اهداف اجتماعی از پیش تعیین شده خود را محقق سازد؟ خیر
- آیا ناشر مجموعه نظرات مخاطبان و بازخوردهای مجامع علمی را پیرامون گزارش منتشر کرده است؟ خیر
- آیا گزارش نسبت خود را با اسناد فرادست و فرودست کشور معین کرده است؟ خیر
- آیا گزارش مطالبی پیرامون کارآمدی و عملکرد قوانین مرتبط با موضوع بحث خود را ارائه کرده است؟ خیر
- آیا انتشار این گزارش بازتاب های رسانه ای گسترده در پی داشته است؟ خیر
پ) نیازمحوری
- این گزارش چه نیازی (بنیادی، تخصصی، درسی، کمک درسی و عمومی) را تأمین خواهد کرد؟ نیازهای عمومی
- آیا گزارش توانایی علمی و عملی برای تفکیک نوع نیازهای مخاطبان (خلاءها، کمبودها، تهدیدها، آسیب ها، ضعف ها، فرصت ها، قوت ها، ضرورت ها و اولویت ها) و برنامه ریزی و اجرای برنامه های متناسب با آن را (برنامه های ایجادی، جبرانی، پیشگیرانه، مقابله ای، تقویتی، توانمندسازی، ارتقایی، تامینی و انتخابی) دارد؟ خیر
- آیا توانایی هدف گذاری، راهبردگذاری، سیاستگذاری و سازماندهی مرتبط با موضوع برای رفع سطوح گوناگون نیازهای مخاطبان در گزارش وجود دارد؟ خیر
پ) رتبه ها و جوایز
- آیا گزارش دارای رتبه و جوایز ملی و بین المللی است؟ خیر
- آیا گزارش دارای ارجاعات داخلی و خارجی از سوی منابع علمی معتبر است؟ خیر
ت) تقدیر و تشکر
- آیا در گزارش از شخصیت های حقیقی و حقوقی موثر در کار (اعم از امور علمی و فنی و...) سپاسگزاری شده است؟ خیر
- آیا گزارش در مجامع علمی داخلی و خارجی مورد تقدیر قرار گرفته است؟ خیر

ارزیابی های شکلی گزارش
الف) ویراستاری فنی
- آیا تعداد کلمات و صفحات گزارش برای بیان کامل موضوع گزارش کافی است؟ خیر
- آیا عنوان گذاری اصلی و فرعی در گزارش به درستی انجام شده است؟ خیر
- آیا نوع صفحه آرایی (نوع و اندازه خط، فاصله خطوط، حاشیه ها، سرصفحه و پاورقی و ...) گزارش مناسب است؟ خیر
- آیا آیین نگارش واژگان و جملات بر اساس زبان فارسی معیار در تدوین گزارش رعایت شده است؟ خیر
- آیا در گزارش برای واژگان و اصطلاحات علمی بیگانه، معادل سازی مناسب انجام شده است؟ خیر
- آیا نشانه گذاری در گزارش (مانند ویرگول، نقطه، خط تیره، ویرگول نقطه و پرانتز و ...) به درستی انجام شده است؟ خیر
ب) ویراستاری علمی
- آیا گزارش دارای ناظر یا ویراستار تخصصی است؟ بله
- آیا ناظر یا ویراستار تخصصی به وظایف خود عمل کرده است؟ خیر
- آیا گزارش از زمان انتشار چاپ اول تاکنون بروزرسانی شده است؟ خیر
- آیا محتوای گزارش نیاز به حذف مطالب دارد؟ بله
- آیا محتوای گزارش نیاز به اضافه کردن مطالب دارد؟ بله
- آیا گزارش حاضر نیاز به ویراستاری ادبی دارد؟ بله
ج) ویژگی های خاص
- آیا گزارش دارای ویژگی های خاص مانند کادر های خلاصه پیام، سخنان بزرگان، تاریخچه و... است؟ خیر
- آیا گزارش دارای صفحه شناسنامه است؟ بله

^{نویسنده: دکتر محمدرضا ناری ابیانه}