مرکز آمار ایران تورم خانوراهای شهری را ۸.۱ درصد و تورم خانوارهای روستایی را ۷.۹ درصد عنوان کرده است و این در حالی است که تورم موجود در بازار کالاهای اساسی به مراتب بیش از رقم اعلام شده از سوی مراجع رسمی است. این اتفاق در حالی رخ داده که بانک مرکزی به عنوان نهاد رسمی دیگری دراعلام شاخص مواد خوراکی و غذایی از رشد قابل توجه قیمت کالاهای اساسی خبرداده و اعلام کرده است که قیمت خردهفروشی لبنیات در هفته منتهی به چهارم خردادماه ۹۷ نسبت به هفته مشابه سال قبل، ۸.۵ درصد، تخممرغ ۵۱ درصد، برنج ۲.۷ درصد، میوههای تازه یک درصد، سبزیهای تازه ۳.۴ درصد، گوشت قرمز ۲۳.۳ درصد، چای ۲۰.۷ درصد و روغن نباتی ۱.۹ درصد رشد داشته است.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی درارزیابی این مساله با اشاره به ضربالمثل "آب که از سر بگذرد..." میگویند؛ مفهوم کامل این ضربالمثل را میتوان در اقتصاد خانوارهای ایرانی مشاهده کرد به این ترتیب که خانواری که درآمدی کمتر از حداقل رقم تامین معیشت است و یا کمتر از خط فقر است ؛به هر رقمی که تورم برسد باز هم برای بهبود شرایط زندگی اش اثری ندارد. به سخن دیگر در زمانی که مردم قدرت خرید خود را از دست دادهاند طبیعی است که وقتی متولیان اعلام میکنند تورم به ۸ درصد رسیده برای دهکهای پایین این رقم چند برابر این ۸ درصد باشد. چراکه این افراد در کنار تامین معیشت مشکل درمان و بهداشت، مسکن، حملونقل و... را دارند.
در حال حاضر ترکیب اصلی خانوادههای ایرانی را عمدتا بازنشستگان و کارگران تشکیل میدهند که حقوقی کمتر از ۳ میلیون تومان در ماه دریافت میکنند و به نوعی زیر خط فقر هستند بنابراین با این وجود، رشد قیمت ۵ یا ۱۵ درصدی تورم تاثیری بر بهبود زندگی آنها ندارد.
این آمارها درشرایطی است که طبق مطالعات انجام شده از سوی کارشناسان؛ خط فقر مطلق برای مناطق محروم ۵٠ درصد مناطق شهری حدود ۳ میلیون تومان است و این در حالی است که متولیان دولتی فقر مطلق برای یک خانواده پنج نفره را ٧٠٠ هزار تومان اعلام میکنند.
به گفته کارشناسان تعریفی که از فقر مطلق وجود دارد آن است که سبد معیشتی خانوارها باید حداقل کالاهای اساسی را در بر داشته باشند به نحوی که اگر فردی به آنها دسترسی نداشته باشد، سلامت فیزیکی، جسمانی و روحیاش به خطر بیفتد، این کالاها در همه جای دنیا پذیرفته شده و شامل غذا، مسکن، خدمات سلامت، حملونقل و... هستند.
خط گرسنگی
آنچه کارشناسان عنوان میکنند در اندازهگیری فقر معمولا به مخارج کل خانوار توجه میشود اما از آنجایی که درآمد اعلامی برای تعیین فقر مطلق را دقیق نیست بنابراین در این روش به نحوه توزیع درآمد کمتر توجه میشود. با توجه به مطالعات صورت گرفته درحال حاضر درآمد ۶ درصد از جمعیت کشور هزینه غذای آنها را تامین نمیکند و اسم این مرحله خط گرسنگی است و نکته قابل توجه تر آنکه خانوارها فقط با هزینه غذا خوردن روبهرو نیستند؛ بلکه هزینههای دیگر هم مانند هزینه حملونقل، پوشاک، مسکن و... را هم دارند.
به اعتقاد تحلیلگران رشد نرخ تورم ملموس با نوسانات قیمت دلار به مراتب بیشتر از گذشته شده است و اگرچه متولیان مدعی افزایش حقوق کارگران و کارمندان هستند اما برآیند کلی نشان از بیشتر شدن فقر در کشوراست. به اعتقاد این گروه از کارشناسان خانواری که کل مخارجش کمتر از سبد حداقل غذا است حتما با گرسنگی و با مشکلات آموزشی و دسترسی به خدمات سلامت روبهرو است. به گفته این افراد بخش قابل توجهی از مشکل سوءتغذیه به خاطر فقر نیست بلکه به خاطر تغذیه نامناسب ایجاد میشود. این کارشناسان با مبنا قرار دادن این مساله که روشهای مختلفی برای محاسبه فقر وجود دارد میگویند؛ در محاسبه فقر برخی شاخصها میتواند روی تعداد کسانی که زیر خط فقر هستند تاثیرگذار باشد و براساس آخرین مطالعات انجام شده در حال حاضر ۳۳ درصد جمعیت کشور دچار فقر مطلق هستند و ۶ درصد نیز دچار گرسنگی هستند که این تعداد نزدیک به ۵ میلیون نفر است.
تورم خانوارهای شهری ۱/۸ درصد؛ تورم خانوارهای روستایی ۹/۷ درصد
درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوار) در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧نسبت به دوره مشابه سال قبل، برای خانوارهای شهری و روستایی به ترتیب ۸.۱ و ۷.۹ درصد است.
مرکز آمار ایران، گزارش شاخص قیمت کل کالاها و خدمات مصرفی خانوارهای کل کشور، شهری و روستایی و درصد تغییرات شاخص به تفکیک استان در اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧ را منتشر کرد.
شاخص کل (بر مبنای١٠٠=١٣٩٥) در اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧ برای کل کشور عدد ١١٤.١ را نشان میدهد. بیشترین عدد شاخص در این ماه مربوط به استان کرمانشاه (١٢٠.١) و کمترین عدد شاخص مربوط به استان بوشهر (١١٠.٤) است.
درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوار) در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧ نسبت به دوره مشابه سال قبل برای خانوارهای کل کشور ٨.٠ درصد است.
همچنین نتایج نرخ تورم استانی نشان میدهد بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه در این ماه ١٠.٩ درصد و مربوط به استان کرمانشاه و کمترین نرخ تورم دوازده ماهه ٥.٩ درصد و مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد است.
همچنین شاخص کل (بر مبنای١٠٠=١٣٩٥) در اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧ برای خانوارهای شهری عدد ١١٤.١ را نشان میدهد. بیشترین عدد شاخص در این ماه مربوط به استان ایلام (١٢٠.٥) و کمترین عدد شاخص مربوط به استان بوشهر (١١٠.٨) است.
درصد تغییرات شاخص کل (نرخ تورم کالاها و خدمات مصرفی خانوار) در دوازده ماه منتهی به اردیبهشت ماه سال ١٣٩٧ نسبت به دوره مشابه سال قبل برای خانوارهای شهری ٨.١ درصد است.همچنین نتایج نرخ تورم استانی نشان میدهد بیشترین نرخ تورم دوازده ماهه در این ماه ١١.١ درصد و مربوط به استان لرستان و کمترین نرخ تورم دوازده ماهه ٦.١ درصد و مربوط به استان کهگیلویه و بویراحمد است.