هرساله مقام معظم رهبری درابتدای سال درقالب پیام نوروزی که پس ازسال تحویل ازسیمای جمهوری اسلامی ایران پخش میشود، سال را نام گذاری کرده وبه تحقق این نام گذاری وشعارازسوی همگان تاکید می کنند.
سال ۹۰ رادرحالی پشت سرگذاشتیم که رهبرانقلاب آن را سال«جهاد اقتصادی» نام گذاری کردند وازمسئولان کشور،چه دردولت،چه درمجلس،چه دربخشهای دیگری که مربوط به مسائل اقتصادی میشوند وهمچنین ازملت انتظارداشتندکه درعرصه اقتصادی باحرکتِ جهادگونه کارکنند،مجاهدت کنند.حرکت طبیعی کافی نیست؛ بایددراین میدان،حرکت جهشی و مجاهدانه داشته باشیم.با این حال سال ۹۰ به پایان رسید واتفاقاتی درراستای جهاد اقتصادی از جمله هدفمند کردن یارانه ها وغیره ازسوی دولت ومجلس اتفاق افتاد وهمچنین تا حدودی شعارمقام معظم رهبری نیزتحقق پیدا کرد.
نامگذاری سالهادرایران؛ نقشه راه
نامگذاری سالهادرایران«توسط رهبری»موجبات تفسیرها وتأویلهای متفاوتی راازسال درپیش روفراهم میسازد.بسیاری ازمردم ومسئولین دردقایق اولیه تحویل سال نوخورشیدی منتظراعلام نامگذاری برای سال جدید هستند تابه نوعی نقشه راه خود رادرسال پیش روبدانند.مطابق اصل ۱۱۰ قانون اساسی «یکی از وظایفی که برای رهبری درنظام جمهوری اسلامی ایران»تعریف شده است،«تعیین سیاستهای کلی نظام»میباشد.شاید بتوان اعلام یک شعار برای هر سال را درراستای این وظیفه دانست.
تاسال ۱۳۷۸ که نقطه عطفی درنامگذاری سالها ازطرف رهبری بوده است، نامگذاری سالهای قبل ازآن بیشتربا موضوعات اخلاقی درارتباط بوده است.موضوعاتی همچون پرهیزازاسراف،وجدان کاری،پایداری در مواضع اسلامی انقلابی و موضوعاتی ازاین دست. اماازسال ۱۳۷۸ که مصادف بود با یک صدمین سالروز تولد امام خمینی (ره)، نامگذاری سالها درایران با جنب وجوش خاصی به خصوص درمیان مسئولان ادارات،نهادها، ارگانها و...برقرار گردید.
بااین وجودبرای نامگذاری یک سال میتوان به مواردمختلفی اشاره داشت.به نظرمیرسدآنچه باعث نامگذاری خاصی برای یک سال توسط رهبری میگردد، ضرورتهای ملی، بینالمللی،فرهنگی،اقتصادی و... میباشد.
دستهای ازاین نامگذاریها«بر اساس ضرورتهای اجتماعی- اقتصادی (Socio-Economic)» میباشد که از جمله آن میتوان به اصلاح الگوی مصرف،همت مضاعف؛کارمضاعف وتشویق به جلوگیری از اسراف اشاره داشت. دسته ای دیگربه«موارد بینالمللی»مربوط میباشد.مانند نامگذاری سال ۱۳۸۵ به نام مبارک پیامبراعظم(ص)که درپی اهانت به ساحت مقدس آن بزرگوارانجام شد.
دسته ای دیگربه«مواردفرهنگی ومذهبی»مربوط میباشد، همچون سالهای امام علی وامام حسین (ع)و سال امام خمینی (ره). دستهای دیگر نیز به «موارد داخلی» مربوط میباشد.برای این مورد نیزمیتوان به نامگذاری چند سال با عناوین اتحاد ملی وانسجام اسلامی، پاسخگویی مسئولان و... اشاره داشت.
رهبرمعظم انقلاب بااین نامگذاری می خواهند توجهات رابه مهمترین وظیفه دولت که رشد تولید ملی است جلب کند وامیدواریم درآستانه سال جدید دولت توجه بیشتری به این مسئله پیدا کند.
آشنائي باتعاريف عناوين نامگذاري سال۹۱
۱. تولید ملی: به مجموعه تولیدات ملی وداخلی یك كشورشامل تمام محصولات وصنایع ومنابع زیرزمینی و افزایش سرمایه های كلیه شهرهای الكترونیك آن كشوردربازه زمانی مشخص كه قابلیت سنجش وارزش گذاری داشته باشد،تولید ملی می گویند.
۲. حمایت ازکار: كارآفرینی،تولید اشتغال وحمایت ازكاربعنوان موتور محركه توسعه هر كشور مخصوصاً در كلان شهر های الكترونیك محسوب می گردد. تثبیت وحمایت همه جانبه ازكاروكارآفرینهای ایرانی وهدایت آنها به سمت موفقیت وحل مشكلات اساسی وجزئی آنها وبطوركلی مجموعه كارهایی كه درراستای بهبود وضعیت كاروفراهم آوردن زمینه تعاملات راه گشا با سازمان های متولی والكترونیكی كردن وتسهیل ارتباطات وتجاری سازی تولیدات وخدمات ملی درجهت تولید ثروت وسرمایه ایرانی صورت می گیردبه همراه جزئیات و پیچیدگی های آن ،حمایت ازكارگفته می شود.
۳. سرمایه ایرانی: به كلیه داشتهها، منابع وموجودی حال حاضرنرم افزاری وسخت افزاری كشورایران درهمه عرصهها اعم ازعلم ودانش وفناوری،منابع انسانی وشهرهای الكترونیك،منابع زیرزمینی وصنعتی ،محصولات و خدمات وتولیدات وثروت های موجود وغیره گفته می شود.
دهه ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ دهه تحول اقتصادی
نام گذاری سال ۹۱ به نام حمایت ازتولید ملی، ازدوجهت قابل توجه است، اول این نکته اقتصادایران دهه ای را پیش روداردکه فارغ ازهرگونه تحول سیاسی وسمت وسوی آن، با رشد درآمد نفت وگاز وارتقای جایگاه ایران درجهان به خاطر منابع انرژی فراوان،مواجه خواهد بود وایران درمنطقه ای قرارداردکه به خاطردرآمد نفت و فعالیت های عمرانی گسترده،سال ها با تحولات بزرگ وگردش مالی بسیارمواجه خواهد شد وبازارهای مختلف درحال گسترش خواهد بود. کشورهایی مانند عراق،ترکیه،هند وپاکستان،قطروامارات وعربستان و... در سال های اخیرهم با رشد درآمد نفت وگاز و هم با تحولات صنعتی و عمرانی و بازارهای مختلف همراه هستند و ایران نیز به عنوان یک کشورنفتی وبارشد جمعیت قابل توجه،درحال توسعه صنایع وبازارهای مختلف است. لذا مردم ایران و اقتصاد جهان انتظارداردکه تحت تاثیر چنین تحولاتی،اقتصادایران متاثرازجایگاه ایران درجهان ودرمنطقه،ازرشد وتوسعه خوبی برخوردار باشد ودهه ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰ دهه تحول اقتصادی،توسعه وپیشرفت باشد.
نکته دیگراین نکته اساسی است که اقتصاد ایران تحت تاثیرتحریم های بانکی ونفتی و... توسط کشورهای غربی، برای عبور از این محدودیت ها، باید به توان خود تکیه داشته باشد وبااستفاده ازمزیت های طبیعی وجغرافیایی، ازاین مرحله عبورکند.لذاشعارخودکفایی،مصرف کالای تولید ملی،حمایت ازتولید واشتغال وسرمایه گذاری ملی، باردیگرمورد توجه کارشناسان ومسئولان کشورقرارگرفته است.
مفهوم حمایت ازتولید ملی دراقتصاد
دراقتصاد حمایت ازتولید ملی دو مفهوم کاملاً جداگانه داردکه یکی مربوط به اقتصاد درشرایط نرمال ودیگردر شرایط بحران است.دریک اقتصاد معمولی وسالم حمایت ازتولید ملی معنایش تاکید برآنچه است که دارای مزیت اقتصادی باشد.دراین نگاه به حمایت ازتولید ملی هدف استقلال ازسایر کشورها نیست که اصلاً در خلاف جهت چنین تفکری حرکت میکند. در واقع در این نگاه هدف آن است که اگرسرمایه گذاری صورت می گیرد حداکثرسود را محقق کند.
برای مثال خیلی کشورها درخیلی موارد تولید کالا وخدمات وارد نمیشوند وتوان خود را روی چیزهای میگذارند که با توجه به منابع طبیعی وشرایط کشورشان موجب بیشترین سود شود.واضح است که درچنین نگاهی بااینکه کشورها استقلال واقعی ندارند درعمل چنان به هم وابسته هستند که هرگزسرنوشت گره خورده به یکدیگر را دچار بحران نمی کنند.دریک اقتصاد درشرایط بحران داستان تعریف دیگری پیدا می کند. مثلاً وقتی کالایی را نمی توانید ازطریق واردات تامین کنید مجبورخواهید بود آن را درداخل تولید کنید ولو اینکه اصلاً صرفه اقتصادی نداشته باشد. مثال دیگرزمانی است که بیکاری به فزاینده بالا برود ودرچنین شرایطی حمایت ازصنایعی که شاید توجیه اقتصادی قوی هم ندارند منطقی می شود.
نكته هاي پاياني
يكم) حمایت ازکاروسرمایه داخلی به عنوان یک اصل مهم دربیانات مقام معظم رهبری همواره مورد تاکید بوده ونامگذاری سال ۹۱ به عنوان سال"تولید ملی، حمایت ازکاروسرمایه ایرانی"وظیفه متولیان راسنگین وتلاش بیشتردراین بخش را ضروری می کند.
دوم) شعاری که در واقع مقام معظم رهبری برای سال جاری انتخاب کردهاند، با توجه به فضای حاکم بر تولید و صنعت داخلی و شرایطی که ایران هم اکنون به لحاظ بینالمللی با آن مواجه است، صورت گرفته و بر این اساس، باید محدودیتها و چالشهایی را که وجود دارد، به فرصت بینظیری برای اقتصاد ایران تبدیل کرد.
سوم) اين نامگذاري درواقع يك نشانه گذاري وسياستگذاري محسوب ميشودكه با توجه به شرايط حال كشور نشان دهنده اهميت مبحث توليد وصيانت ازسرمايه هاي داخلي درجهت رشد وتوسعه كشوراست امارسيدن به اين هدف مهم ومتعالي مستلزم ملزوماتي است كه نيازمندتوجه جدي دولتيان به عنوان مجريان اقتصاد كلان كشورونيزقوه مقننه بعنوان سياست گذاروقوه قضاييه بعنوان ضابط نظام درعرصه حمايت ازفعاليتهاي سالم اقتصادي است.انتخاب این نام دردرون خود پیامهای مهمی دارد که لازم است مدیران ارشد،تصمیمگیران وتصمیمسازان کشور به آن توجه داشته و دلایل این نامگذاری رابرای مردم تشریح کنند.
چهارم) معنا ومفهوم نامگذاری امسال بااین عنوان این است که ازنگاه مقام معظم رهبری جهاد اقتصادی به پایان نرسیده است بلکه درپایان سال جهاد اقتصادی ایشان باردیگربا این عنوانی که برای امسال انتخاب کردند تاکید دارند روند جهاد اقتصادی بایدادامه یابد.دراین عرصه بایدتلاش خود رادرمسیری جهت دهیم که حمایت از تولیدات داخلی وسرمایه گذاری درامرتولید،افزایش کار واشتغال به عنوان اولویت قراربگیرد.
پنجم) شکی نیست که یکی ازکامیابیهای انقلاب اسلامی زنده کردن نگاه ملی واستقلالطلبی وخودباوری در عرصههای اقتصادودانش است.این روحیه ودیدگاه اگرچه دردورههای مختلف فرازوفرودهایی داشته،اما بر همان صراط مستقیم استوارمانده است. هدفگذاری امسال نیزفرصتی بس مغتنم برای تقویت سرمایه ونیروی کار داخلی ونهایتاً کشاورزی وصنعت ودریک کلمه تولید ایرانی میگردد؛تولیدی که سفیرهویت وتوان اقتصادی کشورونشان قوت علمی ومدیریتی این سرزمین وکمککاراستقلال وعزت سیاسی ملت ما است.
منابع:
۱- حمایت ازتولید ملی،نیازمند سیاستها ی مکمل کنترل واردات، محسن شمشیری. ۲- چرا ۹۱، سال حمایت ازتولید ملی شد؟ حسین عربی؛کارشناس ارشداقتصاد.