در حالی که وزیر امور اقتصادی و دارایی پیش از این اعلام کرد، امسال از تأمین مالی هزار هزار میلیارد تومانی اقتصاد، نصف این رقم از طریق بورس تأمین شده است، سؤالی که پیش میآید چقدر از این تأمین مالی برای دولت و شرکتهای دولتی بوده است.
یکی از کارکردهای بازار سرمایه یعنی بورس اوراق بهادار ، فرابورس ، بورسهای کالایی و همچنین بورس انرژی تأمین مالی شرکتهای دولتی و شرکتهای بزرگ حاضر در بورس است که معمولاً با انتشار اوراق یا فروش سهام جدید و یا صرف نظر از حقتقدمها و صرف سهام به جمعآوری نقدینگی اقدام میکنند که اقدام بسیار مناسبی به شمار میرود.
به طور سنتی تأمین مالی اقتصاد در کشور ما حدود ۸۰ درصد متکی به منابع بانکی و ۲۰ درصد از بازار سرمایه انجام میشد، اما امسال به دلیل اقبال مردم به سرمایهگذاری در بورس این رقم تغییر کرده، به گونهای که فرهاد دژپسند وزیر امور اقتصادی و دارایی حدود دو هفته پیش اعلام کرد امسال از تأمین مالی هزار هزار میلیارد تومانی که در اقتصاد کشور صورت میگیرد حدود ۵۰ درصد یعنی ۵۰۰ هزار میلیارد تومان از طریق بورس صورت گرفته است. این شائبه در ذهن بسیاری از مردم پیش آمد که دولت به خاطر تأمین کسری بودجه خود امسال به بورس رونق داده و شاهد مثال آن هم از راه رسید، در حالی که باید به دقت به این مسأله توجه کرد که همه تأمین مالی بورس به جیب دولت و شرکتهای دولتی نمیرود، گرچه میدانیم حدود ۸۰ درصد از اقتصاد کشور دولتی و وابسته به شرکتهای دولتی است، اما در عین حال عمده این تأمین مالیها توسط شرکتهای بورسی و فرابورسی که معمولا شرکتهای بزرگ به شمار میروند، انجام شده و این تأمین مالی صرف اجرای پروژهها و نیز جبران هزینههای جاری شرکتها شده است.
تامین مالی از بورس
در این زمینه آماری از منابع معتبر رسید که نشان میدهد، منابع تجهیز شده در بازار سرمایه امسال تا پایان دی ماه سال جاری ۱۴۱ هزار میلیارد تومان برای دولت و شرکتهای دولتی صورت گرفته است.
همچنین برای شهرداری و بانکها ۳۰۰ میلیارد تومان و اوراق منتشر شده شرکتی شامل اوراق سلف، اجاره،مرابحه، اوراق رهنی، اوراق منفعت، مشارکت و خرید در مجموع ۲۳ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان بوده است بنابراین حجم کل بازار اوراق در بازار سرمایه ایران تا اول بهمن امسال ۱۶۵ هزار و ۲۱۹ میلیارد تومان بوده است.
همچنین امسال منابع تجهیز شده در بازار سرمایه توسط شرکتهای بورسی شامل تأسیس شرکتهای سهامی عام ۴۱۰ میلیارد تومان، افزایش شرکتهای سهامی عام به جز مازاد تجدید ارزیابی با مجوزهای ارائه شده ۶۷ هزار و ۸۶ میلیارد تومان همچنین افزایش سرمایه شرکتهای سهامی عام از محل مازاد تجدید ارزیابی با مجوزهای صادر شده ۴۲ هزار و ۶۷۵ میلیارد تومان و عرضه اولیه سهام شرکتها در بورس اوراق و فرابورس ایران امسال ۲۸ هزار و ۸۱میلیارد تومان و جمع تأمین مالی از محل سرمایه در بازار سرمایه امسال ۱۳۸ هزار و ۲۵۳ میلیارد تومان بوده است.
انتشار اوراق در بازار سرمایه
در بازار اوراق بدهی امسال با انتشار انواع ابزارهای تأمین مالی ۱۶۵ هزار میلیارد تومان تأمین مالی شده است، همچنین از محل صندوقها ۱۹۶ هزار میلیارد تومان تأمین مالی صورت گرفته است، به هر حال با ابزارهای بازار سرمایه، انتشار اوراق بدهی و انتشار اوراق امسال در مجموع حدود ۵۰۰ هزار میلیارد تومان تأمین مالی از بازار سرمایه صورت گرفته است که عمده آن توسط شرکتهای بورسی و فرابورسی بوده است و بخشی از تامین مالی نیز جذب دولت و شرکتهای دولتی شده است.
امسال از اول سال تا اول بهمن ۶۰۰ هزار و ۶۱۷ میلیارد تومان در بورس و فرابورس ایران تامین مالی برای اقتصاد کشور صورت گرفته است.
عقبگرد ۷۳۰۶ واحدی شاخص بورس
بورس اوراق بهادار تهران دیروز گر چه رو به ریزشی بود، اما ارزش معاملات دو بازار بورس و فرابورس نشان میدهد، بازار ارزنده شده و اکثر سهام به قیمت کف رسیده و شرکتهای بزرگ و افراد حرفهای به جمعآوری سهام ارزان از بازار اقدام کردهاند.
دیروز شاخص کل بورس با کاهش ۷۳۰۶ واحد به رقم یک میلیون و ۲۵۷ هزار و ۶۱ واحد رسید، اما شاخص کل با معیار هموزن با ۱۲۳ واحد رشد به رقم ۴۳۷ هزار و ۲۲۵ واحد رسید.
معاملهگران دیروز در بورس تهران بیش از ۶.۹ میلیارد سهام حقتقدم و اوراق مالی در قالب ۷۸۳ هزار نوبت معامله و به ارزش ۷ هزار و ۶۹۴ میلیارد تومان داد و ستد کردند.
اگر ارزش معاملات فرابورس که دیروز به رقم چشمگیر ۱۷ هزار و ۳۶۱ میلیارد تومان رسید را در نظر بگیریم، معاملهگران دیروز در بورس و فرابورس بیش از ۲۵ هزار و ۵۶ میلیارد تومان داد و ستد کردند.دیروز شاخص کل بورس و شاخص قیمت با ترازوی وزنی ـ ارزشی ۰.۵۸ درصد کاهش یافتند اما شاخص کل و شاخص قیمت با معیار هموزن ۰.۳ درصد رشد کردند.شاخص آزاد شناور ۰.۳۶ درصد کاهش یافت، شاخص بازار اول بورس ۰.۵۲ درصد افت کرد و شاخص بازار دوم بورس ۰.۶۶ درصد کاهش یافتند.
به هر حال بورس اوراق بهادار به یکی از بازیگران مهم اقتصاد ایران تبدیل شده و یکهتازی شبکه بانکی در تأمین مالی برای اقتصاد کشور دیگر معنا ندارد و بورس هم در کنار بانک میتواند به تأمین مالی کلان برای شرکتهای بزرگ اقدام کند.
این نکته را باید به فال نیک گرفت، چون وقتی شرکتهای بزرگ برای تأمین مالی به بانک مراجعه میکنند یکباره وامهای چند صد میلیارد تومانی میگیرند، در حالی که با یک وام بزرگ میتوان تقاضای میلیونها نفر از شهروندان را با وامهای کوچک پاسخ داد که البته وامهای کوچک برای مردم هم برای تحریک تقاضا در جامعه مؤثر است و آن هم رونق ایجاد میکند.
باید به اقتصاد به دید خرد و کلان نگاه کرد که هم تأمین مالی کلان و هزار میلیاردی برای شرکتهای بزرگ مانند فولاد مبارکه، ملی مس یا پتروشیمیها لازم است که باید از بورس و شرکتهای تامین سرمایه تامین شود و هم وامهای خرد برای تحریک تقاضا در جامعه لازم است که باید از طریق بانکها صورت گیرد.به هر حال بازار سرمایه خواهی نخواهی به یکی از بازیگران مهم اقتصاد تبدیل شده و باید با اصلاح قوانین و مراقبت از سرمایهگذاران خرد مردم را به حضور در این بازار تشویق کنیم.