با فروپاشي شوروي سابق، جمهوري‌هاي استقلال يافته برآن تا شدند تا ضمن پر كرده خلاءهاي موجود جايگاهي نيز در معادلات جهاني براي خود كسب كنند.
هر كدام از آنها بر اساس ظرفيت‌هاي جغرافيايي و اقتصادي به سويي گرايش يافتند. در اين ميان جمهوري آذربايجان پس از جدايي از شوروي سابق تحركات بسياري داشته تا خود را بازيگر منطقه‌اي و جهاني معرفي كند.
در اين چارچوب باكو با نگاه به برخي از اهداف داخلي نظير بهبود شرايط اقتصادي و حفظ قدرت در خاندان علي الف و نيز بازيگري در معادلات منطقه‌اي و جهاني در كنار رويكرد به پيروزي در اختلافات مرزي در منطقه قره باغ با ارمنستان گرايش‌هاي بين‌المللي را در پيش گرفت. با تصوراتي كه سران اين كشور در قبال غرب داشتند آن رويكرد به تركيه ، رژيم صهيونيستي و آمريكا را در صدر اهداف خود قرار دادند. رويكردي كه به تبع آن گرايش به ناتو و اتحاديه اروپا نيز تدوين گرديد. نتيجه نهايي اين تفكر آن شد كه باكو از حوزه منطقه‌اي خارج و در موازنه غرب و صهيونيستها ايفاي نقش كند.
موقعيت جغرافيايي اين جمهوري بويژه همسايگي با درياي خزر و برخورداري از منابع انرژي اين توهم را در سران اين كشور ايجاد كرد كه بتوانند با رويكرد به غرب و اعمال فشار بر منطقه موازنه‌اي چند وجهي را رقم زنند. آنها بر اين تصور بوده‌اند كه با گرايش به غرب، كشورهاي منطقه براي مقابله با غرب،امتيازدهي به اين كشور را اجرا مي‌كنند و در مقابل غرب و صهيونيستها نيز براي توسعه مناطق نفوذ باج‌هايي را براي آن در نظر مي‌گيرند. باكو با اين نگرش حركت در جاده غرب گرايي را در پيش گرفت. اين رويكرد چنان بوده كه باكو به محلي براي ناتو و نيز استقرار گسترده صهيونيستها مبدل شده است بگونه‌اي كه اسناد نشان مي‌دهد كه فرودگاه‌هاي اين كشور تحت سلطه صهيونيستها قرار گرفته و موساد از طريق خاك اين جمهوري ترور دانشمندان هسته‌اي ايران را اجرا كرده است. باكو همچنين قراردادي ۶/۱ميليارد دلاري خريد تسليحات با صهيونيستها امضا كرده كه تهديدي براي امنيت منطقه است.
اين اقدامات محوريت مقابله با ايران در حالي صورت گرفته است كه روزنامه'ینی مساوات' چاپ باكو نوشت : صهیونیست ها در پشت صحنه ، سناریوی تشدید تنش با ایران را به مقامات آذری دیكته می كنند تا زمینه های ایجاد تشنج بیشتر در روابط دو كشور بیش از پیش فراهم شود. این روزنامه روز شنبه افزود: همكاری‌های نظامی بین جمهوری آذربایجان و صهیونیستها خطرات جدی برای ایران به وجود آورده است .
این روزنامه تصریح كرد : علنی شدن همكاری های نظامی جمهوری آذربایجان و رژیم صهیونیستی برای ایران نگرانی‌های را به وجود آورده است و در واقع زمینه های تنش بین دو كشور همسایه را باید درهمكاری های نظامی بین باكو وتل آویو جستجو كرد.
با این حال اظهارات نمایندگان مجلس ملی جمهوری آذربایجان و اظهارات غیر مسئولانه برخی از مقامات آذری چنین تصوراتی را به وجود آورده كه جمهوری آذربایجان در صدد است همسایه جنوبی را برای انجام اقدامات خطرناكتری علیه كشورمان تحریك كند. روزنامه ینی مساوات نوشت : اظهارات تند و غیر منتظره از سوی كسانی كه حتی جرات حرف زدن علیه ایران را نداشتند نشان می دهد كه اظهارات غیر مسئولانه آنها در رابطه با ایران بدون هدف نیست. این روزنامه می افزاید:چنین به نظر می رسد كه این صهیونیستها هستند كه در پشت صحنه،سناریو تشدید تنش با ایران را به مقامات آذری دیكته می‌كنند تا زمینه های ایجاد تشنج بیشتر در روابط دو كشور بیش از پیش فراهم شود.
البته حركت غرب‌گرايانه و صهيونيست پسند باكو به همين جا ختم نشده بلكه در حوزه مقابله با اسلام نيز باكو افراطي تر از غرب گرديده است و در كنار تخريب مساجد و مقابله با اسلام گرايي به برگزاري رژه همجسگرايان مبادرت ورزيده است.
با تمام اين تفاسير هرچند باكو با غرب‌گرايي تحركات گسترده‌اي براي حفظ قدرت داخلي و بازيگري جهاني داشته اما نه تنها به اين مهم دست نيافته بلكه اكنون در حوزه داخلي و خارجي با چالشهاي بسياري مواجه است. در عرصه داخلي مردم سياستهاي علي اف را مغاير با خواسته‌هاي مذهبي و منطقه‌اي خود مي‌دانند و به رغم آنكه اكثر جمعيت آذربايجان را مسلمانان تشكيل مي‌دهند اما سياستهاي دولتمردان اين كشور در مسيري مغاير حركت مي‌كند مقابله با احزاب و تشكل‌هاي اسلامي، ايجاد فضاي رعب و وحشت عليه مسلمانان، جلوگيري از برگزاري مراسم‌هاي مذهبي و ساخت اماكن ديني، ترويج فرهنگ سكولاريسم و لائيك در كشور اسلامي با مردمي دين دار و مسلمان، برگزاري مراسم‌هاي غير ديني مانند رژه همجنسگرايان، ترويج فرهنگ غرب در كتابهاي درس و مراكز آموزشي به گونه‌اي كه حتي دختران دانش آموز از داشتن حجاب منع شده‌اند و... تنها بخش‌هاي كوچكي از اقدامات دولتمردان باكو است كه خشم مردمي را به همراه داشته است.
در حوزه منطقه‌اي نيز همسايگان آذربايجان از جمله ايران، روسيه و... از رفتارهاي غرب گرايانه و غير منطقي آذربايجان ابراز نگراني مي‌كنند. متاسفانه باكو به جاي گرايش به همگرايي منطقه‌اي به پايگاهي براي اقدامات عرب و صهيونيستها مبدل شده چنانكه عنصر موساد از خاك اين كشور طراحي ترور دانشمندان هسته‌اي ايران را اجرا كرده‌اند.
كشورهاي منطقه تاكيد دارند كه سياستهاي جمهوري آذربايجان به جاي آنكه در مسير همگرايي منطقه‌اي باشد به سوي نفاق و تقابل منطقه‌اي پيش مي‌رود. همگان تاكيد دارند كه عملكردهاي آذربايجان به همكاري با غرب ،ناتو و صهيونيستها فضاي امنيتي منطقه از جمله در درياي خزر را با مشكل مواجه كرده است به ويژه اينكه غربي‌ها از شرايط كنوني براي سيطره بر منطقه بهره برداري ابزاري مي‌كنند چنانكه يكي از دلايل عدم حل اختلافات ميان آذربايجان و ارمنستان بر سر" قره باغ" تحركات غرب براي استفاده از اين شرايط براي سلطه بر منطقه عنوان شده است.
هرچند كه جمهوري آذربايجان با اين تحركات تلاش دارد تا به اصطلاح منافع داخلي و خارجي خود را تامين كند. اما روند تحولات نشانگر اشتباه محاسباتي باكو است. حركت به سوي غرب موجب شده تا از يك سو مردم اين كشور براي حفظ ارزشهاي اسلامي و استقلال كشورشان به مقابله با سياستهاي غرب گرايانه دولتمردانشان بپردازند و از سوي ديگر كشورهاي منطقه نيز به دوري از باكو روي آورده‌اند. حداقل پيامد اين امر آن بوده كه همسايگان به ارمنستان گرايش يافته‌اند كه موقعيت آذربايجان در مناقشه با ارمنستان را تضعيف كرده است. بسياري از تحليلگران تاكيد دارند كه سياست غرب گرايانه در نهايت نمي‌تواند باكو را حفظ و علي اف نيز با اين رويكرد به سرنوشت مبارك‌ها و بن علي‌ها دچار خواهد شد چرا كه نه جايگاه داخلي و نه موقعيت منطقه‌اي را براي خود حفظ كرده است بلكه به غرب دلبسته كه صرفا به دنبال منافع خود بوده و در شرايط بحراني باكو را تنها گذاشته و آن را در برابر چالشهايش اقدامي صورت نخواهند داد.
بسياري تاكيد دارند كه علي اف راه حاكمان دست نشانده عرب مانند حسني مبارك را طي مي‌كند و در نهايت نيز تكرار سرنوشت آنها پيش روي وي قرار دارد و بيداري اسلامي زماني حاكميت وي را سرنگون خواهد كرد.
