این روزها بازار صرافان به شکل ویژهای داغ شده است و نوسانات به حدی است که برخی از کارشناسان بازار ارز از گرم ماندن این بازار تا اسفندماه خبر میدهند و معتقدندبا وجود چنین نوسانهایی متولیان باید همچنان منتظر تکنرخی شدن ارز بنشینند چراکه شرایط به این زودیها برای این مهم مهیا نخواهد شد.
روز گذشته فعالان بازار ارز هر دلار آمریکا و سکه تمام طرح جدید را با روند افزایشی قیمت، ۳۶۷۵ تومان و یک میلیون و ۱۱۵ هزار تومان عرضه کردند. همچنین این فعالان بازار ارز در این روز؛ هر یورو را ۳۹۹۸ تومان، پوند انگلستان ۴۶۰۶ تومان و لیر ترکیه را ۱۱۵۳ تومان به فروش رساندند تا همچنان این بازار در نوسان باقی بماند.
همراستا با عملکرد صرافان در پرنوسان نگه داشتن این بازار، متولیان بازار ارز دولتی هم بالاترین نرخ را برای ارز تعیین کردند تا رکوردی جدید در این بازار زده شود. به دنبال روند صعودی قیمت دلار دولتی که از سرعتی بیشتری نسبت به گذشته پیش میرود روز گذشته این پشت سبز کاغذی، ۳۲۰۳ تومان را هم تجربه کرد و براساس آمار و مستندات موجود از سال ۱۳۹۱ تاکنون این نرخ به عنوان بالاترین نرخ دلار دولتی محسوب میشود.
در حال حاضر و با نوسانی که اخیرا در بازار آزاد ارز ایجاد شده، قیمت دلار به رقمهای ۳۶۸۰ و ۳۷۰۰ تومان هم رسیده که این نرخها فاصله دلار در دو بازار را به بیش از ۴۵۰ و تا ۵۰۰ تومان هم رسانده است.
جو روانی هنوز حاکم است
کارشناسان و تحلیلگران این بازار در تشریح روند کنونی تاحدودی این افزایش نرخ دلار در بازار آزاد ارز را به جو ناشی از نتایج انتخابات آمریکا نسبت داده و میگویند از سوی دیگر افزایش تقاضای ارز از سوی مسافران اربعین نیز در تغییرات قیمت دلار آزاد اثرگذار بوده است.
این گروه از کارشناسان با مبنا قرار دادن تاثیرات روند دلار در بازارهای بینالمللی بر بازار داخلی بر این باورند که بانک مرکزی ایران نیز از نوسانی شدن قیمت دلار خشنود است و تفاوت فاحش بازار دولتی و آزاد نیز این مهم را تایید میکند.
فعالان بازار در کنار جو روانی موجود همچنان با گذشت یک هفته شوک اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آمریکا را نیز اقدامی قابل توجه در جهش قیمت دلار در بازارهای جهانی و به تبع آن در بازار ایران دانسته و میگویند این اتفاق موجب تقویت دلار در مقابل سایر ارزها شد اما روند رو به رشد دلار در بازار ایران زمانی تقویت میشود که نخست میزان عرضه ارز در بازار کم شود و دوم اینکه متولیان نسبت به کنترل شدید این بازار و دخالت درآن اقدام کنند.
برخی دیگر از کارشناسان با تایید این گروه از فعالان بازار بر این باورند که با افزایش هزینههای دولت در ماههای پایانی امسال و تقویت دلار در بازارهای جهانی ارز، به نظر میرسد بانک مرکزی با استفاده از این فرصت برای رشد نرخ دلار در شیبی ملایم تا اسفندماه ۹۶ دست بکار شده و بازار پرنوسانتری را برای آن رقم بزند.
سهم کم بانک مرکزی
در همین زمینه روز گذشته ولیالله سیف در نخستین نشست مشترک رئیس و اعضای کمیسیون اقتصادی مجلس و مدیران ارشد بانک مرکزی با اشاره به وضعیت بازار ارز گفت: در سالهای گذشته بخش عمدهای از ارز بازار را بانک مرکزی تامین میکرد؛ ولی اکنون با توجه به حجم منابع ارزی که از محل صادرات کالاهای غیرنفتی به بازار عرضه میشود، سهم بانک مرکزی در تامین ارز بازار کمتر شده، با این وجود بانک مرکزی توانسته است با اعمال روشهای دقیق، کنترل مناسب و مؤثری را بر ثبات بازار ارز اعمال کند که دستاورد آن نیز ثبات مطلوب قیمت ارز در بازار و از آن مهمتر کاهش محسوس دامنه نوسان آن بوده است.
رئیس شورای پول و اعتبار همچنین درخصوص یکسانسازی نرخ ارز اعلام کرد که اولین مرحله رشد و توسعه، برخورداری از افق بلندمدت، باثبات و به دور از شوک در اقتصاد است و باید کِشتیِ اقتصاد را با آرامش به مقصد رساند؛ در این میان طرح یکسانسازی نرخ ارز نیز تابعی از این رویه است و برای اجرای آن، باید بستر و شرایط مطلوب و آرامش مورد نیاز فراهم باشد.
وی افزود: طرح یکسانسازی نرخ ارز قرار بود پس از گذشت چندین ماه از اجرای توافق برجام عملیاتی شود که یکی از پیشنیازهای اصلی آن، عادیسازی روابط بانکی بینالمللی است که اگرچه تاکنون سرعت کمی داشته با توجه به شرایط اخیر امید میرود روند آن تسریع شود. البته در شرایط حاضر، با بانکها و موسسات بینالمللی در حال برگزاری جلسات و بررسی راهکارهای پیشبرد این موضوع هستیم؛ اما نیاز است با تدبیر و دیپلماسی، روابط بانکی بینالمللی را بهبود بخشید.
کارشناسان و تحلیلگران بازار ارز براین اعتقادند که اگر وعده یکسان سازی نرخ ارز تا پایان امسال محقق شود، براساس آنچه که بانک مرکزی اعلام کرده دیگر مرکز مبادلات ارزی با رویه فعلی وجود نخواهد داشت و به طور طبیعی نرخ گذاری ارز دراین مرکز انجام نمیشود. با این حال قیمتگذاری دلار دولتی در شرایطی میتواند حداقل تا چهار ماه دیگر ادامه داشته باشد که بعید نیست در صورت ادامه روند افزایشی دلار بانکی، نرخ آن رشدهای بیشتری را نیز تجربه کرده و نرخهای بیش از ۳۳۰۰ تومان را هم پشت سر بگذارد.
وضعیت بد نظام بانکی
به گفته سیف، هماکنون نظام بانکی ایران در وضعیت چندان مناسبی به سر نمیبرد و تنگنای مالی موجب تشدید این وضعیت شده است؛ در حالی که عمده مسئولیت تامین مالی اقتصاد برعهده شبکه بانکی است، نزدیک به ۴۵ درصد از منابع و داراییهای بانکها منجمد و غیرقابل استفاده بوده و بازدهی مناسب را ندارد.
با همه این شرایط، با سیاستگذاری مناسب و به موقع، آن هم در شرایطی که کشورهای نفتی تحت تاثیر شوک شدید قیمت نفت، دچار نوسانات شدید اقتصادی شدند، اقتصاد ایران به رغم شرایط تحریمی سخت، توانست نه تنها این شوک را به خوبی پشت سر بگذارد؛ بلکه حتی در این دوره تورم با حرکت در مسیر کاهشی، روند بسیار مطلوبی داشته است.