طبق آمار و مستندات موجود در سال گذشته ۵۲۱ هزار تن شکر به کشور وارد شده که ۱۵۷ هزار تن آن توسط بخش دولتی و ۳۶۴ هزار تن آن توسط بخش خصوصی وارد کشور شده است. این میزان در حالی صورت گرفته که بررسي براساس آخرين آمار ارائه شده از سوي بانك مركزي سرانه مصرف شكر در خانوار ايراني حدود ۲.۹ كيلوگرم در سال است كه نسبت به سال هاي قبل كاهشي محسوس را تجربه كرده است. مصرف شكر در سال ۹۴ بیش از ۸۲ هزار تومان براي هر خانوار ايراني هزينه داشته كه اين رقم در مقايسه با سال‌هاي قبل هر چند افزايشي اندك را نشان می‌هد اما سهم شكر در سبد هزينه‌ای خانوار ايراني در اين دوره زماني نسبت به قبل دستخوش افزايش نشده است و همچنان رقم ۰.۳ درصد را از آن خود كرده است.
کارشناسان و تحلیلگران با اسناد به همین آمار بازار شكر ايران را بازار بزرگي به حساب آورده و می‌گویند: واردات شكر نيز مانند واردات ديگر مواد غذايي در ايران بالاست و همين امر سبب شده است در دوره‌هايي حجم واردات براي حمايت از توليد داخلي كاهش يابد. بررسي‌ها نشان می‌دهد در حالي كه حجم واردات شكر در سال ۱۳۸۴ برابر با ۱۹۷ ميليون دلار بود، اين رقم در سال ۱۳۸۵ به بيش از يك ميليارد دلار افزايش يافت.
در سال۱۳۹۱ نيز واردات شكر ركوردي را از خود به جا گذاشته است و حجم واردات به رقم يك ميليارد دلار بالغ شده است. شكر از جمله اقلامي است كه از سوي دولت و بخش خصوصي وارد ايران می‌شود با اين حال در برخي سال‌ها از جمله سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۰ سهم دولت در واردات شكر صفر گزارش شده است. ميزان واردات شكر در سال ۱۳۹۳ برابر با ۳۷۷ ميليون دلار گزارش شده است.
کمیاب بودن بهانه اصلی
دبیر انجمن صنفی صنایع شیرینی و شکلات با بیان اینکه ممنوعیت واردات شکر باعث شده تا این ماده اولیه کارخانجات در بازار نایاب شود، گفت: این تصمیم بسیاری از کارخانجات شکلات و شیرینی را تعطیل کرده است.
جمشید مغازه‌ای در گفت‌وگو با تسنیم، با اشاره به اینکه ممنوعیت واردات شکر کارخانجات متعددی را در تأمین شکر مورد نیاز خود با مشکل روبه‌رو ساخته و حتی تعدادی تعطیل شده‌اند اظهار داشت: امروز عرضه و تقاضای شکر در بازار اصلاً مناسب نیست به‌نحوی که این ماده اولیه در بازار نایاب شده است.
وی با بیان "ما هنوز در تولید شکر به خودکفایی نرسیده‌ایم"، افزود: در حال حاضر کارخانجات شکلات و شیرینی که نیاز شدیدی به شکر دارند به مرز تعطیلی رسیده‌اند. برای حل این موضوع نامه‌نگاری‌های متعددی با وزارت جهاد کشاورزی انجام داده‌ایم اما آنها تدبیری برای حل این موضوع به کار نبرده‌اند.
دبیر انجمن صنفی صنایع شیرینی و شکلات تصریح کرد: بورس نیز اعلام کرده فقط هفته‌ای ۲هزار تن شکر می‌تواند در اختیار واحدهای متقاضی قرار دهد اما این رقم به هیچ عنوان جوابگوی نیاز کارخانجات نیست. وی در ادامه صحبت‌های خود با اعلام اینکه بروز مشکل در تأمین مواد اولیه کارخانجات شیرینی و شکلات باعث شده تا بازارهای صادراتی آنها نیز با مشکل روبه‌رو شوند تصریح کرد: این صنعت حدود ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیون دلار صادرات انجام می‌داد اما این موضوع باعث شده تا در صادرات نیز با مشکل مواجه شویم.
وی با اشاره به اینکه عملاً شکری در بازار وجود ندارد و اگر کسی بتواند آن را پیدا کند باید با قیمتی بسیار بالا خریداری نماید تصریح کرد: ۳۰۰ تا ۳۵۰ کارخانه فعال در حوزه شکلات و شیرینی فعال هستند که اکثر آنها در تأمین شکر مورد نیاز خود با مشکل روبه‌رو بوده و به مرز تعطیلی رسیده‌اند.
دبیر انجمن شکلات و شیرینی نیاز روزانه کارخانجات را ۸ هزار تن شکر اعلام کرد و گفت: نامه‌نگاری‌های مختلفی با وزارت صنعت برای رفع این مشکل انجام داده‌ایم اما هیچ‌کس پاسخگوی نبود شکر در بازار نیست. مغازه‌ای با انتقاد از اینکه چرا مسئولین تصمیمات غیرتخصصی را برای ممنوعیت مواد اولیه کارخانجات به کار می‌گیرند، افزود: از دولت خواستیم برای جلوگیری از تعطیلی کارخانجات تدبیری را برای تأمین مواد اولیه آنها به کار بگیرد چراکه نه‌تنها قیمت تمام‌شده بالا رفته بلکه بازارهای صادراتی نیز با خطر مواجه شده‌اند.
همیشه پای یک دلال در میان است
دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر با تأکید بر اینکه شکر نایاب نیست گفت: با توجه به تأخیر در واردات شکر دلالان با خرید شکر از بورس کالا و عدم عرضه آن در بازار باعث افزایش قیمت این محصول در ۲ هفته اخیر شده‌اند.
بهمن دانایی در گفت‌وگو با فارس درباره دلایل افزایش قیمت شکر در بازار گفت: عرضه ناموزون شکر و تأخیر در دادن مجوز واردات شکرخام به کارخانه‌های چغندری و نیشکری منجر به افزایش قیمت شکر در بازار شده است.
دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر با بیان اینکه بخشی از نیاز شکر از طریق واردات تأمین می‌شود، افزود: اگر مجوز واردات شکرخام در اواخر سال گذشته داده می‌شد، شکر مورد نیاز در فروردین و اردیبهشت‌ماه امسال وارد می‌شد و با شکر موجود داخلی، به موقع و بدون افزایش قیمت، بازار شکر را تنظیم می‌کرد.
دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر بیان داشت: مجوز واردات شکرخام در ۲۰ فروردین‌ماه امسال صادر شد و با توجه به مراحل لازم برای واردات به تازگی یکی از کشتی‌های حمل شکرخام از برزیل بار خود را به کشور وارد کرد.
دانایی با بیان اینکه ۶۵ هزار و ۸۰۰ تن شکرخام ترخیص شده از بندر امام خمینی(ره) برای تصفیه در حال بارگیری به کارخانه‌ها است، تصریح کرد: هفته آینده یک کشتی دیگر با ۵۵ هزار تن شکرخام به کشور وارد می‌شود و علاوه بر دو مورد مذکور ظرف ۲۰ روز آینده ۳ کشتی دیگر حامل شکرخام به کشور وارد می‌شود. وی بیان داشت: تا چند روز آینده شکرخام وارداتی تصفیه و به بازار وارد می‌شود.
وی نیاز روزانه شکر را ۶ هزار تن عنوان کرد و گفت: ماهانه ۱۸۰ هزار تن شکر مورد نیاز است که ۴ تا ۵ هزار تن آن از طریق بورس کالا عرضه و به فروش می‌رسد و ۲ هزار تن هم کارخانه‌ها به صورت مستقیم عرضه می‌کنند. دانایی با بیان اینکه شکر به اندازه کافی عرضه می‌شود، گفت: دلالان و واسطه‌ها با سوء استفاده از تأخیر در واردات شکرخام، بازار این محصول را نامتوازن کردند.
دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر با بیان اینکه شکر به اندازه کافی موجود است و هیچ کمبودی در این زمینه وجود ندارد، گفت: در ۲ هفته اخیر دلالان با سودجویی، اقدام به خرید شکرخام از بورس کرده‌اند و با عدم عرضه آن در بازار موجب کمبود مصنوعی شکر در بازار شده‌اند.
وی افزود: با توجه به اینکه با خرید شکر از بورس کالا مالکیت شکر به دست دلالان و واسطه‌ها می‌افتد و از آنجا که صنایع شیرینی و شکلات از قدرت کمتری برای خرید نقدی شکر در بورس کالا برخوردارند، با مشکل تأمین شکر مواجه شده‌اند.
دانایی تصریح کرد: با ورود شکر وارداتی به بازار تا ۲۰ روز آینده مشکل شکر در بازار حل می‌شود و برداشت چغندر و تولید شکر داخلی هم از ۱۰ شهریورماه آغاز می‌شود. وی قیمت عرضه شکر در بورس کالا و همچنین کارخانه‌ها را ۲۳۰۰ تومان عنوان کرد و افزود: در روزهای اخیر قیمت شکر در بازار با توجه به حضور واسطه‌ها به ۲۷۵۰ تومان رسیده است.
دانایی تصریح کرد: سال گذشته یک میلیون و ۵۰۰ هزار تن شکر در کشور تولید شد و پیش‌بینی می‌شود، تولید این محصول در سال‌جاری با ۱۰۰ هزار تن افزایش به یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن برسد.
دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر با بیان اینکه صنعت قند یک صنعت فصلی است، گفت: با پایان یافتن برداشت چغندر و نیشکر، کارخانه‌های قند و شکر از اواخر هر سال به مدت ۶ ماه تا آغاز مجدد برداشت محصول متوقف می‌شوند.
وی بیان داشت: توقف فعالیت در رابطه با کارخانه‌های تصفیه شکر هم صدق می‌کند و این کارخانه‌ها هم در مقاطعی از سال به علت نبود، مواد اولیه فعالیت‌شان متوقف می‌شود.
دانایی در پاسخ به این سؤال که آیا بهتر نبود به جای دادن مجوز واردات شکر خام به طور کامل به کارخانه‌های چغندری و نیشکری بخشی از این مجوز واردات برای جلوگیری از توقف فعالیت کارخانه‌های تصفیه شکر به این کارخانه‌ها داده می‌شد، گفت: مجوز واردات شکرخام در راستای پرداخت بدهی دولت به کارخانجات انجام شده تا از محل سود حاصل از واردات بدهی خود با دولت را تسویه کنند.
وی با بیان اینکه قیمت مصوب شکر ۲۵۳۰ تومان است، گفت: البته کارخانه‌ها باید این محصول را با قیمت ۲۳۰۰ عرضه و مابه‌التفاوت ۲۳۰ تومانی آن را از دولت بگیرند که انجمن از همان ابتدا با این موضوع مخالف بود. دبیر انجمن صنفی کارخانه‌های قند و شکر اظهار داشت: واردات شکر برای جبران همین مابه‌التفاوت به کارخانه‌های چغندری و نیشکری واگذار شده در حالی که ما هم معتقدیم واردات باید به صورت تجارت آزاد باشد. .
دانایی تصریح کرد: پیشنهاد انجمن برای واردات شکرخام این بوده که میزان آن توسط انجمن تعیین شود، اما با اصلاح تعرفه‌ها واردات این محصول به صورت تجارت آزاد انجام شود و مابه‌التفاوت آن هم به دولت برسد. وی با بیان اینکه سالانه ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار تن شکر مورد نیاز است، گفت: با پیش‌بینی تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار تن شکر در سال‌جاری نیاز وارداتی حدود ۵۰۰ هزار تن است.
