خبرنگار کسی است که با اتکا به ذوق و استعداد شخصی، پس از گذرانیدن دوره آموزش تخصصی و همچنین با توجه به مسئولیت اجتماعی که این پیشه بر گردن او می‌گذارد، وظیفه بدست‌آوردن، آماده‌کردن، گردآوری و سامان‌دادن اخبار و انتقال آنها را با وسایل ارتباط جمعی (مطبوعات، رادیو، تلویزیون و خبرگزاری) به مخاطبان بر گردن دارد.
برپایه اعلامیه سازمان یونسکو، خبرنگاران باید کوشش کنند تا اخباری که در اختیار عموم می‌گذارند درست، دقیق و معتبر باشد و در درستی اخباری که به دست می‌آورند، پژوهش و اندیشه کنند. خبرنگاران نباید حقیقتی را عمداً تحریف یا خراب کنند و نیز هیچ گونه مطلبی را نباید از دید مردم پنهان نگهدارند.
فارغ از تعاريفي كه درمجموعه علوم از حرفه خبرنگاري و روزنامه‌نگاري مي‌شناسند بايد بگويم خبرنگار به مايي مي‌گويند كه هركس مي‌بيندش مي‌گويد هرچه مشكل در جهان است به گردن شماست. حال در اين گزارش، ما مشكل‌آفرينان جهان مي‌خواهيم گوشه‌اي از مشكلات جامعه خبري را به مناسبت روز خبرنگار بازگو كنيم.
خبرنگاران از فقدان امنیت شغلی رنج می‌برند
سردبیر روزنامه سیاست روز با اشاره به مشکلاتی که حرفه خبرنگاری با آن دست به گریبان است، گفت: خبرنگاران از فقدان امنیت شغلی رنج می‌برند.
محمد صفری درخصوص مشکلات حرفه خبرنگاری، اظهار داشت: نخستین نکته این است که خبرنگاری جزو مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شود اما خبرنگاران در زمان بازنشستگی حتی با در دست داشتن حکم دادگاهی نمی‌توانند از این مزیت استفاده کنند چراکه سازمان‌های ذیربط همکاری لازم را ندارند.
وی ادامه داد: مشکل دیگر فقدان امنیت شغلی است که خبرنگاران از آن رنج می‌برند، به طور مثال یک روزنامه بر‌اساس حکم دادگاهی تعطیل می‌شود و تمام اعضای مجموعه از آن متأثر می‌شوند و خشک و تر با هم می‌سوزند لذا ضروری است که قانون مطبوعات در رسیدگی به تخلفات بازنگری شود. از سوی دیگر اکثر خبرنگاران به صورت قراردادی و برای مدت معین با یک مجموعه کار می‌کنند که ممکن است بعد از اتمام قرارداد مجبور به ترک آن مجموعه شوند. سردبیر روزنامه سیاست‌روز همچنین گفت: یکی دیگر از مشکلات در این حوزه بیمه خبرنگاران است که ناچارند مدت زمان زیادی را بدون بیمه کار کنند و بیمه‌ای که از سوی معاونت مطبوعاتی وزارت ارشاد صورت می‌گرفت ظاهراً عضو جدید نمی‌پذیرد.
وی در پاسخ به سؤالی درباره تفاوت‌های کار خبری در گذشته و حال، تصریح کرد: شرایط بسیار فرق کرده و امکانات امروز با چند سال قبل قابل مقایسه نیست، در گذشته خبرنگاران برای تولید خبر حتماً باید در حوزه‌های خبری حضور پیدا می‌کردند. در حال حاضر شبکه‌های خبری بسیار گسترده شده و نمی‌توان از انتشار اخبار جلوگیری کرد. اما همین گستردگی باعث شده به انتشار اخبار محض بسنده کنیم در صورتی در بسیاری موارد نیاز به تحلیل و تفسیر است. صفری تأکید کرد: برای تربیت خبرنگاران مجرب باید همزمان با تجربه کاری مستقیم، آموزش‌های آکادمیک هم باشد چرا که در غیر این صورت کار حرفه‌ای انجام نمی‌شود.
خبرنگاران ایثار می‌کنند
دبیر انجمن روزنامه‌نگاران زن ایرانی با اشاره به مشکلاتی که خبرنگاران با آن دست به گریبانند، گفت: با شرایط فعلی، خبرنگاران در واقع ایثار می‌کنند.
ژاله فرامرزیان درخصوص مشکلات حرفه خبرنگاری، اظهار داشت: حرفه خبرنگاری ریسک‌ها و مخاطراتی دارد که برای اطلاع‌رسانی در جامعه حائز اهمیت است و در طرف مقابل باید برای افرادی که حاضرند این شغل ارزشمند را با تمام ریسک‌های آن بپذیرند، امکاناتی قائل شد.
وی ادامه داد: مهمترین مشکل حرفه خبرنگاری نبود امنیت شغلی است که با ریسک‌پذیری آن متناسب نیست. یک خبرنگار باید در زمان اشتغال درحدی حقوق و مزایای دریافتی داشته باشد که در زمان مخاطرات و بیکاری بتواند جبران مافات کند؛ متأسفانه این مزیت برای حرفه خبرنگاری در کشور ما وجود ندارد و باعث شده این حرفه به صورت یک شغل غیرقابل اطمینان جلوه کند.
دبیر انجمن روزنامه‌نگاران زن ایرانی افزود: افرادی که این شغل را می‌پذیرند یا همزمان با آن شغل دیگری دارند که باعث می‌شود تمرکز روی تولیدات کم شده و کارها از عمق و غنای لازم برخوردار نباشد و یا اینکه افرادی که به عنوان تنها شغل این حرفه را انتخاب می‌کنند توانمند نیستند که در دراز مدت بر سابقه و ظرفیت این حرفه تاثیر منفی دارد. در شرایط فعلی خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در واقع با کار خود ایثار می‌کنند، اگر بخواهیم برای جریان زنده و به‌روز اطلاعات تلاش کنیم باید وضعیت امنیت شغلی خبرنگاران اصلاح شود.
فرامرزیان همچنین گفت: روزنامه‌نگاران باید مدام نسبت به متدها و روش‌ها و به کارگیری ابزارهای جدید اهتمام ورزند و مسئولان رسانه‌ها باید شرایط استفاده از امکانات را برای آنها فراهم کنند چرا که خبرنگاران و روزنامه‌نگاران امکان مالی برای این موضوع ندارند.
وی خاطرنشان کرد: واقعیت این است که خبرنگاران سربازان شفافیت هستند و باید واقعیت‌ها را نمایش دهند، اما از سوی دیگر متولیان نیز تمایل دارند واقعیاتی که به نفع خودشان یا مردم نیست اطلاع داده نشود، البته این کشاکش در تمام دنیا میان خبرنگاران و مسئولان مختلف وجود دارد و زیبایی کار نیز در این است که خبرنگاران تلاش می‌کنند واقعیت‌ها را منتشر کرده و مسئولان نیز مصالح خود را رعایت کنند، این موضوع باعث به وجود آمدن یک قدرت غیررسمی اما ارزشمند برای خبرنگاران می‌شود.
دبیر انجمن روزنامه‌نگاران زن ایرانی با اشاره به تفاوت‌های کار خبرنگاری در گذشته و حال، تصریح کرد: در دوره جدید داستان کپی کردن، داستان عجیبی است در دوران قبل یک خبرنگار برای تهیه مطلب به ابزار کمی دسترسی داشت لذا برای خلق مطالب می‌بایست به یک زنجیره علمی قدرتمند دسترسی داشته باشند در نتیجه خبرنگاران، نویسندگان و صاحبان ایده قوی بودند که امکان کپی کردن برایشان وجود نداشت لذا مطالب منتشره از عمق و پایداری بیشتری برخوردار بود.
خبرنگار نبايد از انعکاس مطالب نگرانی داشته باشد
مدیر مسئول روزنامه ایران با اشاره به تفاوت‌های کار خبرنگاری در گذشته و حال گفت: از شرایط حرفه‌ای خبرنگاری فاصله گرفته‌ایم.
محمدتقی روغنی‌ها در گفت‌وگو با تسنیم، درخصوص مشکلات حرفه خبرنگاری اظهار داشت: خبرنگار به عنوان فردی که بازتاب‌دهنده خواسته‌های عمومی به مسئولان، منعکس‌کننده تمام زوایای زندگی مردم و به نوعی شکل‌دهنده افکار عمومی است باید در قدم اول از بیان دیدگاه‌ها و انعکاس مطالب نگرانی نداشته باشد.
وی ادامه داد: در بسیاری از موارد خبرنگاران، نگران متهم شدن و وارد شدن لطمه به شغل یا شخصیتشان هستند و نمی‌توانند آزادانه و بدون دغدغه مطالب را بیان کنند. البته این موضوع تا حدوددی به عملکرد آنها باز می‌گردد چرا که در بیان مطالب باید به صورت حرفه‌ای، با رعایت جوانب اخلاقی و بدون در نظر گرفتن مصالح شخصی رفتار کرد و تنها به شکل دادن جامعه‌ای با آینده مطلوب توجه داشت.
مدیر مسئول روزنامه ایران همچنین گفت: متأسفانه شغل خبرنگاری در اذهان مردم و مسئولان به عنوان یک حرفه خلاقانه و کار ویژه به رسمیت شناخته نشده و مطالبی که مطرح می‌شود نشان‌دهنده جا نیفتادن این موضوع در فهم عمومی است در صورتی که این حرفه می‌تواند با هدایت تضارب آراء برای مشکلات جامعه راه حل ارائه دهد.
وی با اشاره به تفاوت خبرنگاری در گذشته نسبت به زمان حال، تصریح کرد: شرایط حال حاضر تا حد زیادی تغییر کرده و وجود تعداد زیادی خبرگزاری، سایت خبری و روزنامه باعث شده تا از شرایط حرفه‌ای این کار فاصله بگیریم و مطالب به نوعی به جای تولید بازتولید شوند. در گذشته خبرنگاران برای تولید یک مطلب قوی روزها دوندگی می‌کردند. روغنی‌ها به لزوم آموزش حرفه‌ای برای خبرنگاران تأکید کرد و گفت: آموزش در این حرفه نقش مؤثری دارد تا خبرنگاری تربیت شود که خبرنگاری را مانند انجام دادن یک رسالت بداند.
وی افزود: نبود امنیت شغلی و مشکلات بیمه‌ای که برای اکثر خبرنگاران وجود دارد باعث کاهش انگیزه کار قوی در آنها می‌شود، لذا مدیران رسانه‌ها حتی‌المقدور باید از این جهت اطمینان خاطر برای این قشر فراهم کنند.
منزلت حرفه خبرنگاری باید احیا شود
مدیر مسئول روزنامه ابتکار با اشاره به اینکه جایگاه خبرنگار در کانون کارکرد رسانه است، گفت: منزلت حرفه خبرنگاری باید احیا شود.
محمدعلی وکیلی در خصوص مشکلات حرفه خبرنگاری، اظهار داشت: مهمترین مشکل، منزلت خبرنگاری است که باید با تغییر قوانین و دیدگاه‌ها احیا شود چرا که در حال حاضر منزلت این حرفه متناسب با کارکردها و انتظاراتی که از آن می‌رود، نیست.
وی ادامه داد: منزلت حرفه خبرنگاری در نتیجه بی‌اعتنایی مسئولان و اقتصاد ضعیف مطبوعات دچار افت شده و باید احیا شود، چرا که احیای آن، کارکرد رسانه را نیز ارتقا می‌بخشد. در حال حاضر با انتظارات عمومی فاصله داریم و پر کردن آن نیاز تغییر ساختار و جایگاه خبرنگاری دارد.
مدیر مسئول روزنامه ابتکار همچنین گفت: جایگاه خبرنگار در کانون کارکرد رسانه است اما متأسفانه نگاه رسانه‌ها و مسئولان به آنها از دقت لازم برخوردار نیست، حتی بعضاً خبرنگار را در حد روابط عمومی یک سازمان محسوب می‌کنند.خبرنگار چشم بینای جامعه، نماینده و ناظر افکار عمومی در انجام دادن وظایف دستگاه‌هاست، خبرنگار نقش پیام‌رسانی دارد و این نقش باید به رسمیت شناخته شود.
وی با اشاره به لزوم آموزش خبرنگاران برای ارتقای حرفه خبرنگاری گفت: تجربه نشان داده که آموزش‌های آکادمیک در کشور ما انتزاعی است و و با کارکردها و مهارت‌های لازم برای این حرفه فاصله دارد، در این آموزش‌ها بخش مهارتی مغفول مانده و باعث می‌شود کار خبرنگاران تجربی از کیفیت بیشتری برخوردار باشد.
وکیلی درپاسخ به سؤالی درباره تفاوت‌های حرفه خبرنگاری در گذشته نسبت به حال، تصریح کرد: خبرنگاران در گذشته جسارت بیشتری داشتند و فعالان این حرفه به آن به عنوان یک شغل نگاه نمی‌کردند بلکه کاری بود که با عشق و علاقه انجام می‌شد، ضمن اینکه اخبار و گزارشات نیز به سختی و با دسترسی دشوار به منابع خبری تولید می‌شد و فاصله‌ای میان تولیدکننده و مصرف‌کننده وجود نداشت اما در حال حاضر به دلیل تعدد سایت‌ها و خبرگزاری‌ها برای روایتگری، واسطه به وجود آمده و نگارش ثانویه خبرها به صحت آنها لطمه می‌زند.
