جمهوری اسلامی ایران از ابتدای بحران سوریه همواره بر دستیابی به راه‌حل سیاسی این بحران تأکید داشته و دارد و در ماه‌های اخیر تلاش‌های تهران در این راستا سرعت چشمگیرتری داشته است که می‌توان نتایج آن را در نشست مسکو و آستانه مشاهده کرد.
شهر آستانه پایتخت قزاقستان ازامروز به مدت دو روز میزبان نشستی بین دولت سوریه و نمایندگان برخی گروههای معارض سوری است.
این نشست با نظارت ایران، روسیه، ترکیه برگزار خواهد شد و هیأت ایرانی به سرپرستی حسین جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه ایران جمعه شب بدین منظور راهی قزاقستان شد و طی شنبه و یکشنبه رایزنی‌هایی را با هیأت‌های روس و ترک در این مذاکرات انجام داد. جمهوری اسلامی ایران از آغاز بحران ساختگی سوریه در شش سال پیش همواره بر انجام گفت‌وگوهای سوری - سوری تاکید داشته و معتقد بوده و هست که این بحران راه‌حل نظامی ندارد، مقامات ایران در این سال‌ها، سیاست‌های خود را با اعتقاد و احترام به تمامیت ارضی سوریه و حق مردم این کشور برای تعیین سرنوشتشان دنبال کرده‌اند.
با نزدیک شدن به آزادسازی حلب تلاش‌های ایران برای حل بحران سوریه و دستیابی به راه‌حل سیاسی با کمک دیگر بازیگران تاثیرگذار منطقه از جمله روسیه افزایش یافت، رایزنی‌های گسترده در سطح ریاست جمهوری، وزارت خارجه و شورای عالی امنیت ملی از جمله تلاش‌های ایران در این زمینه بود.
از دیروز موقع ارسال خبر دو دور نشست بین ایران و روسیه و یک دور نشست دوجانبه بین هیأت ایران و ترکیه در خصوص نشست سوری - سوری برای حل بحران سوریه برگزار شده است.
«ژنرال استینسلاو گاجیماگومدوف» معاون رئیس اداره عملیاتی اصلی وزارت دفاع روسیه در حین مذاکرات آتی آستانه، مذاکره‌کننده اصلی در زمینه موضوعات نظامی از جانب وزارت دفاع روسیه خواهد بود».
بنا به گفته «میخائیل بوگدانوف» معاون وزیر خارجه روسیه، هیأت وزارت خارجه روسیه به ریاست «سرگئوی ورشینین» مدیر دپارتمان خاورمیانه و شمال آفریقا وزارت خارجه روسیه در این نشست حضور دارند.
مذاکرات در حالی امروز پشت درهای بسته برگزار می‌شود که علاوه بر هیأت‌های ایران، روسیه و ترکیه، استفان دی‌میستورا نماینده ویژه دبیرکل سازمان ملل در امور سوریه و سفیر آمریکا در قزاقستان نیز به عنوان ناظر در این نشست حضور دارند.
هیات آمریکایی با تلاش مسئولان ایرانی حضورش در دایره مذاکرات نشست آستانه تنها محدود به سفیرش شد، چرا که ایران می‌دانست اگر آمریکایی‌ها (باتوجه به سابقه آنها در حمایت از تروریست‌های تکفیری -وهابی ) در نشست حضور داشته باشند، جز فتنه‌انگیزی و اخلال در روند مذاکرات اتفاق دیگری ماحصل این نشست نخواهد بود.
به بیان دیگر بعد از ناکامی تروریست‌ها در حلب و پیروزی به دست آمده در مبارزه ارتش و دولت سوریه به کمک جبهه مقاومت در آزادسازی حلب و برگزاری نشست مسکو به ابتکار تهران، آمریکا و عربستان بیش از پیش در تحولات منطقه به ویژه سوریه به انزوا کشیده شده‌اند، تا جایی که آمریکا حتی در نشست سه جانبه وزرای خارجه و معاونانشان در مسکو حضور نداشت و تنها طرف روس مقامات این کشور را در جریان تصمیمات گرفته شده قرار داد. از ابتدای رایزنی‌ها برای برگزاری نشست آستانه نیز آمریکا هیچ نقشی نداشت و اکنون هم سفیر این کشور در قزاقستان در نشست مزبور حضور خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران از ابتدای رایزنی‌ها برای برگزاری نشست آستانه مخالفت خود را با حضور آمریکا در این نشست اعلام کرد و در همین زمینه نیز محمدجواد ظریف رئیس دستگاه دیپلماسی ایران در حاشیه چهل و هفتمین نشست مجمع جهانی اقتصاد در داووس عنوان کرد: ما همواره گفته‌ایم موافق حضور آمریکا در نشست آستانه نیستیم و همین طور گفتیم ما دعوت‌کننده برای اجلاس هم نیستیم؛ لذا ما نیستیم که از کشورهای مختلف برای حضور دعوت می‌کنیم.
ظریف همچنین در داووس در دیداری با فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص آخرین تحولات سوریه به گفت‌وگو پرداخت. جابری‌انصاری نیز ۲۹ دی ماه با بوگدانف معاون وزیر خارجه روسیه و نماینده ویژه پوتین در امور خاورمیانه در گفت‌وگویی تلفنی آخرین روند نشست آستانه را بررسی کرد.
محورغربی –عربی تا پیش از این با ادعای حل بحران سوریه و مبارزه با داعش نشست‌های مختلفی برگزار کرد اما همه آن نشست‌ها به دلیل نداشتن استراتژی و خط مشی واحد از سوی شرکت کنندگان هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت و بلکه اختلافاتشان نیز بیش از پیش بروز می‌کرد.
حالا نشست آستانه قزاقستان با وجود همه کارشکنی‌هایی که از سوی آمریکا صورت گرفت قرار است امروز با حضور اصلی هیات‌های ایران و ترکیه و روسیه برگزار شود و امید است که نتیجه خوبی نیز این نشست به دنبال داشته باشد، چرا که اتحاد میان سه کشور بالاخص اتحاد استراتژیک تهران-مسکو که از مدت‌ها پیش آغاز شده تاثیرات مثبتی را در پیروزی‌های اخیر ارتش و مردم سوریه در مقابل تروریست‌ها به همراه داشته است.
آنطور که فارس گفته، نکته بعدی اینکه بررسی روند برگزاری نشست آستانه و رایزنی‌های گسترده ایران بعد از آزادسازی حلب برای دستیابی به راه‌حل سیاسی، نشان از نقش موثر ایران بر روند تحولات منطقه و انزوای عربستان سعودی و آمریکا دارد، اکنون ایران بیش از پیش به بازیگر اصلی در منطقه تبدیل شده و رخدادهای منطقه نشان می‌دهد که نقش راهبردی ایران در منطقه قدرتمندتر از دلارهای عربستان و آمریکا عمل می‌کند.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران بعدازظهر چهارشنبه ۲۴ آذر و پس از شروع عملیات پاکسازی حلب در تماس تلفنی با وزرای خارجه ترکیه، روسیه، سوریه، آلمان و فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در خصوص اوضاع حلب و دیگر مناطق سوریه، آتش‌بس و نحوه کمک‌رسانی انسانی به مردم این کشور گفت‌وگو کرد.
این گفت‌وگوهای تلفنی یک روز بعد نیز ادامه یافت و دراین روز ظریف بارها با همتای ترکیه‌ای خود در خصوص تحولات حلب گفت‌وگو کرد که به گفته چاووش اوغلو این رایزنی‌ها بیش از ۱۰ بار انجام شد.
وزیر خارجه ایران همچنین طرح برگزاری نشست سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه درباره سوریه و حلب را مطرح کرد و توافق شد ۲۷ دسامبر مطابق با ۷ دی ماه این نشست در مسکو برگزار شود که در پی شرایط حساس حلب این نشست یک هفته زودتر یعنی ۳۰ آذر ماه در پایتخت فدراسیون روسیه برگزار و محمدجواد ظریف، سرگئی لاوروف و مولود چاووش اوغلو وزرای خارجه ایران، روسیه و ترکیه در آن روز در نشستی در مسکو ابعاد مختلف تحولات سوریه را بررسی و در پایان بیانیه‌ای مشترک با ۸ بند صادر و تأکید کردند که منازعه سوریه راه‌حل نظامی ندارد.
وزرای امور خارجه ایران، روسیه و ترکیه در این بیانیه همچنین عنوان کردند که پیشنهاد رئیس‌جمهور قزاقستان برای میزبانی نشست درباره سوریه را مورد توجه قرار می‌دهند.
همچنین ظریف، لاوروف و چاووش اوغلو در کنفرانس خبری در پایان نشست سه‌جانبه بر دستیابی به راه‌حل سیاسی و مبارزه با گروههای تروریستی در تمام نقاط و همچنین لزوم دستیابی به آتش‌بس تاکید کردند.
همزمان با این نشست در مسکو مذاکرات دوجانبه‌ای نیز بین وزرای دفاع ایران و روسیه برگزار شد و دهقان با همتای روس خود ابعاد مختلف همکاری‌های نظامی دو کشور را بررسی کرد. رایزنی‌های ایران در منطقه برای کمک به حصول راه‌حل سیاسی بحران سوریه تنها به ابتکار ظریف و برگزاری نشست مسکو ختم نشد و این رایزنی‌ها بعد از نشست مسکو نیز در سطوح مختلف ادامه یافت. در همین راستا جابری‌انصاری معاون عربی و آفریقایی وزارت خارجه ایران چهارشنبه اول دی ماه برای شرکت در دور جدید نشست‌های کمیته مشترک سیاسی ایران و سوریه به دمشق سفر و با فیصل مقداد قائم مقام وزیر امور خارجه سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد.
جابری‌انصاری در این دیدار نشست سه جانبه در مسکو را اقدامی مثبت و رو به جلو دانست که باید با دقت، پیگیری و زمینه‌های لازم برای بهره‌گیری از همکاری‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در راستای حل سیاسی بحران سوریه فراهم شود.
جابری‌انصاری در این سفر دیدارهایی نیز با بشار اسد رئیس‌جمهور، عماد خمیس نخست‌وزیر و ولید معلم وزیر خارجه سوریه داشت. بشار اسد در دیدار معاون وزیر خارجه ایران با تمجید از نقش مثبت ایران و روسیه در تحولات سوریه، بر تقویت همکاری‌های سه کشور در زمینه‌های مختلف تاکید کرد. همچنین ولید معلم وزیر خارجه سوریه نیز تاکید کرد که حضور ایران، روسیه و حزب‌الله در سوریه، قانونی و بنا به درخواست دولت سوریه است و هیچ طرفی حق ندارد این حضور قانونی را با وجود غیر‌قانونی تروریست‌ها در خاک سوریه مقایسه کند.
در ادامه رایزنی‌های مقامات ایرانی ۷ دی ماه وزرای خارجه ایران و ترکیه در گفت‌وگویی تلفنی به بررسی آخرین تحولات سوریه و نشست آستانه پرداختند.
۹ دی ماه نیز ظریف و لاوروف در گفت‌وگویی تلفنی تحولات سوریه و روند برگزاری نشست آستانه را بررسی کردند، در این تماس طرفین از برقراری آتش‌بس فراگیر در سوریه استقبال و بر ادامه مبارزه با تروریسم و گروههای تروریستی داعش و النصره و متحدین آنها تاکید کردند.
وزرای خارجه ایران و روسیه توافق کردند که در چارچوب همکاری سه‌جانبه ایران، روسیه و ترکیه برای برگزاری گفت‌وگوهای دولت و معارضه سوریه در آستانه قزاقستان هماهنگی و رایزنی مستمر داشته باشند.
