هر چند دست‌اندرکاران و متولیان حوزه صنعت؛ معدن و تجارت معتقدند که تلاش بسیاری کرده‌اند تا گرد رکود را از روی صنعت بزدایند و مدعی هستند که در طول ۳ سال گذشته اقدامات گسترده‌ای از جمله همکاری در اجرای بسته خروج از رکود دولت؛ ارائه تسهیلات ۱۶هزار میلیاردی برای کمک به تولید، قراردادهای خودروسازی (قرارداد ایران‌خودرو و گروه پژو - سیتروئن؛ فروش سهام سایپا کاشان به پژو - سیتروئن)؛ عقد قراردادهای خارجی در حوزه صنعت، اقدام برای تدوین بسته حمایت از صادرات غیرنفتی، ارائه مشوق‌های نقدی و غیرنقدی برای صادرات، بسترسازی برای صادرات به روسیه، کاهش سقف تعرفه واردات و طبقات تعرفه‌ای، پیگیری مداوم برای پیوستن به WTO و... را در کارنامه دارند اما آنچه از شواهد امر بر می‌آید این نکته را گوشزد می‌کند که این متولیان راه را از بیراهه تشخیص نداده و با وجود تلاش‌هایی که داشته‌اند نتوانستند کارنامه قابل قبولی را در این ۳ سال داشته باشند.
کارشناسان و تحلیلگران این حوزه با بیان اینکه نگاهی منصفانه به عملکرد دولت در این دو حوزه عاملی نمی‌شود تا نقایص و ضعف‌های موجود در این حوزه را نادیده گرفت می‌گویند: متاسفانه با وجود اقدامات صورت گرفته در این حوزه هنوز همچنان خاک رکود بر حوزه صنعت و کشاورزی کشور گسترده شده است.
این گروه با اشاره به تعطیلی کارخانه‌های روغن، لبنیات، قند و... وعده‌ها و شعارهای سر داده شده از سوی متولیان در این حوزه را مدنظر قرار می‌دهند و معتقدند اینکه شعارها و وعده‌های سر داده شده به نتیجه نرسید به این باز می‌گردد که اولا سوءمدیریت جدی در مسیر راه وجود داشت و دیگر اینکه برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته و طرح‌های ارائه شده بدون کار کارشناسی و بررسی بود.
این گروه از منتقدان در میان تمام صنایعی که دچار رکود و افت تولید شدند، دو صنعت روغن و لبنیات را مدنظر قرار می‌دهند که بیشترین ضررها را به خود دیدند و می‌گویند: تا پیش از این در صنعت روغن، کارخانه‌های روغن‌کشی با وجود ظرفیت ۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تنی، با ۳۹ درصد از ظرفیت تولید خود کار می‌کردند اما بروز شرایط رکودی و عدم حمایت متولیان منجر به آن شد تا علاوه بر این موضوع، ۷ کارخانه روغن‌کشی به دلیل شرایط نامساعد تولید به طور کامل تعطیل شوند.
مقایسه آمار واردات دانه‌های روغنی به کشور در سال ۹۴، نشان از افزایش آن نسبت به سال ۹۳ دارد. به طوریکه واردات این محصول در سال گذشته از نظر وزنی به بیش از ۳ برابر و از نظر ارزشی به حدود ۲.۵ برابر افزایش داشته است.
به گفته این منتقدان در صنعت لبنیات نیز اگر مبحث گرانی قیمت شیر و عدم حمایت از دامداران و ساز مخالف کارخانجات را مدنظر قرار ندهیم وجود مشکلات موجود و عدم حمایت متولیان منجربه تعطیلی تعداد قابل توجهی از؛ تولیدکنندگان صنایع لبنی کوچک شد.
واردات بی‌رویه
از سوی دیگر سیل گسترده واردات با وجود ابلاغیه‌ها و دستورالعمل‌هایی که متولیان هر روز یک برگ از آن را رو می‌کنند به حدی بود که کمر بسیاری از تولیدکنندگان داخلی را شکاند و این گروه به واسطه عدم حمایت و همچنین به سرانجام نرسیدن وعده‌های داده شده ترجیح دادند تا چراغ تولیدی خود را خاموش کنند.
این اتفاق در حالی رخ داد که مقام معظم رهبری همواره در مورد جلوگیری از واردات و همچنین تکیه بر توان داخل تاکید داشته‌اند و حتی در دیدارهایی که با اعضای هیات دولت داشتند بر اهمیت حوزه کشاورزی و با اشاره به لزوم تکیه بر توان و ظرفیت‌های داخلی و حمایت از تولید، صنایع بخش کشاورزی به عنوان یکی از بخش‌های راهبردی اساسی سفارش کرده‌اند.
کارشناسان و منتقدان این حوزه بر این اعتقادند که متولیان این حوزه کارهای مغفول بسیاری دارند که از جمله آن می‌توان به عدم پیگیری کدهای رهگیری کالا برای مبارزه با قاچاق، عدم اجرای برنامه راهبردی و عدم تعیین بخش‌های اولویت‌دار در حوزه صنعت و معدن، عدم به‌کارگیری سیاست‌های صحیح برای حمایت از تولید داخل و رقابت‌پذیر کردن آن، عدم استفاده از سیاست‌های تجاری برای تقویت تولید و... اشاره کرد.
چوب سومدیریت بر صادرات
متولیان حوزه صنعت؛ معدن و تجارت در شرایطی عملکرد خود را در حزوه صادرات مثبت می‌دانند که در طول این سال‌ها صادرات بسیاری از محصولات کشور دستخوش سوءمدیریت شده و همچنان از نبود برنامه‌ریزی درست؛ نظارت و مدیریت رنج می‌برد.
از جمله این محصولات زعفران است که از آن به عنوان طلای سرخ یاد می‌کنند اما سال‌هاست که زعفران ایرانی به کام اسپانیایی‌ها می‌شود و ماحصل رنج و زحمت کشاورزان ایرانی را تجار اسپانیایی کسب می‌کنند.
کارشناسان بازار زعفران در طول این سال‌ها خام‌فروشی زعفران را اصلی‌ترین و بزرگترین مشکلات این صنعت برشمرده و می‌گویند: ایران با تولید بیش از ۹۰ درصد زعفران جهان (معادل ۳۵۰ تن در سال)، بزرگترین تولیدکننده زعفران در جهان است؛ اما طبق آمار گمرک جمهوری اسلامی، متأسفانه بیش از ۹۰ درصد صادرات زعفران ایران به‌صورت فله به کشورهای اروپایی، خصوصاً اسپانیا، صادر می‌شود و این کشورها پس از فرآوری این محصول و بسته‌بندی مناسب، آن را به‌عنوان تولیدات داخلی خود به دیگر کشورهای جهان صادر می‌کنند. گفتنی است کشور اسپانیا باوجود تولید حدود ۲ درصدی زعفران دنیا، بزرگترین صادرکننده زعفران در جهان به شمار می‌رود.
کارشناسان حضور قاچاقچیان این محصول و نبود صنعت بسته‌بندی جهت حضور پررنگ و ارزآور آن در بازارهای جهانی را ازجمله مهم‌ترین مشکلات تهدیدکننده این محصول گران‌بها عنوان می‌کنند.
گفته می‌شود در حال حاضر حدود ۷۰۰ هزار نفر در بخش کشاورزی تولید زعفران مشغول به کار هستند ؛ که در صورت افزودن صنعت بسته‌بندی و صادرات به تولید زعفران، میزان ظرفیت اشتغال این بخش بسیار بالا خواهد رفت.
موارد یاد شده تنها بخشی از مشکلات و معضلات موجود در این حوزه است و اگر بنا باشد نقاط ضعف این وزارتخانه مورد ارزیابی قرار گیرد قطعا مشکلات این حوزه فراتر از یک گزارش خواهد بود و نمی‌توان تمام آن را در یک متن گنجاند.
مشکلات این حوزه به حدی است که حتی منجر به آن شده تا سایر متولیان لب به انتقاد از آن باز کنند و کار را به جایی برسانند که متولیانی همچون ترکان علاقه‌مند شوند تا به شکل دیگری از اقدامات این حوزه رونمایی کنند و بخشی از واقعیت‌هایی که در تمام حوزه‌ها از جمله حوزه صنعت؛ معدن و تجارت وجود دارد را به گوش مردم برسانند غافل از آنکه مردم جزیی از این حوزه‌ها هستند و قبل از آنکه خبر مشکلات این بخش‌ها به گوش متولیان برسند مردم آن را لمس می‌کنند.
با این وجود جا دارد تا متولیان و دست‌اندرکاران حوزه صنعت؛ معدن و تجارت به جای آن که در تلاش برای افزودن نکات مثبت در کاغذ کارنامه خود باشند با نگاهی دلسوزانه‌تر به مشکلات صنایع و معیشت مردم که به شکل قابل توجهی با اقدامات آنها هم گره خورده است بنگرند و راهکاری برای بهبود و حل آن ارائه و در نهایت اجرا کنند.
