یکی از اهداف سفر رئیس جمهور و هیأت همراه به نیویورک، موضوع توافق هسته‌ای است. برجام همچنان یکی از موضوعات مهم ایران و کشورهای عضو ۱+۵ است که با محوریت آمریکا به دست آمد.
روز گذشته نشست معاونان وزرای خارجه ایران و ۱+۵ در نیویورک انجام شد و قرار است امروز پنج شنبه نشست وزیر خارجه کشورمان و وزرای خارجه کشورهای عضو گروه ۱+۵ در نیویورک برگزار شود.
نشست «برجامی» نیویورک در حالی برگزار می‌شود که حتی اعضای تیم هسته‌ای و دولت از روند اجرای تعهدات طرف مقابل رضایت ندارند. عامل این نارضایتی هم رفتارهای آمریکا است چرا که در روند اجرای توافق هسته‌ای کارشکنی‌های این کشور باعث شد تا برجام یکطرفه اجرا شود. اما اکنون در نیویورک فرصتی پیش آمده است تا جمهوری اسلامی ایران طلبکارانه رفتار کند، چرا که پس از گذشت بیش از ۸ ماه از اجرای توافق هسته‌ای از سوی ایران ثمرات مثبت آن به جمهوری اسلامی نرسیده است.
مسائلی که بر سر راه اجرای برجام براساس تعهدات طرف مقابل همچنان باقی مانده کم نیست. مهمترین موضوع و مسئله مبادلات بانکی است که همچنان ایران را در این زمینه در محدودیت قرار داده است. تا زمانی که قفل در بانک‌های دنیا به ویژه بانک‌های اروپایی و آمریکا به سوی ایران باز نشود، نمی‌توان به نتایج برجام برای ایران خوشبین بود.
کلید این قفل هم در دست آمریکایی‌ها است، علیرغم همه تبلیغاتی که آمریکایی‌ها نسبت به اجرای برجام انجام می‌دهند و می‌گویند که تعهدات خود را اجرا کرده‌اند، اما این بانک‌ها هستند که همکاری نمی‌کنند، اما تهدیدات واشنگتن است که بانک‌های دنیا را از همکاری مالی با ایران می‌ترساند.
ترس بانک‌ها به ویژه بانک‌های اروپایی هم به خاطر جریمه‌های سنگینی است که پیش از برجام به خاطر همکاری با ایران متحمل شده‌اند و اکنون با توجه به توافق هسته‌ای هم این نگرانی در آنها دیده می‌شود. البته با توجه به زمان اندکی که برای دولت اوباما باقی مانده است، به نظر نمی‌رسد که گشایشی در روند اجرای برجام اتفاق بیفتد و همه چیز به انتخابات ریاست جمهوری آینده آمریکا که در آبان ماه برگزار خواهد شد گره خورده است.
برجامی که قرار بود، مشکلات اقتصادی را حل کند، معضلات محیط زیستی را برطرف کند، کمبود آب را سامان دهد و آلودگی هوا را هم برطرف سازد، اکنون خود به عنوان یک مسئله برای ایران درآمده که با آن چه رفتاری کند. آیا ایران دست از اجرای تعهدات خود بردارد یا نه همچنان پایبند باشد و هر چند ماه یک بار «آمانو» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود اعتراف کند که ایران همچنان بر تعهدات خود پایبند است.
برای این که جمهوری اسلامی بتواند طرف مقابل را وادار به اجرای تعهدات خود کند، نیازمند یک اهرم فشار است. اکنون چه اهرم فشاری در دست ایران است تا بتواند حقوق خود را مطالبه کند؟
مهمترین اهرم فشار در دست ایران، تهدید به بازگشت شرایط هسته‌ای خود به پیش از توافق هسته‌ای است. قطعاً آمریکایی‌ها تمایل ندارند که چنین وضعیتی در برجام ایجاد شود، لازم است در این دور از مذاکرات این موضوع به صراحت و قاطعیت با تعیین زمان و ضرب‌الاجل به طرف آمریکایی و کشورهای غربی یادآوری شود.
حتی آقای رئیس جمهور روحانی، در سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، این درخواست را قاطعانه و طلبکارانه از آمریکا و سازمان ملل متحد مطالبه کند و ابعاد نقض برجام را در سخنان خود برای رؤسا و نمایندگان دیگر کشورهای دنیا تشریح نماید.
اگر تریبون مجمع عمومی سازمان ملل را یک رسانه تأثیرگذار و همه‌گیر تلقی کنیم، می‌توان از این جایگاه با سخنان و مواضع تأثیرگذار بهترین بهره را برای به دست آوردن حقوق قانونی ایران اسلامی برد.
آمریکایی‌ها نمی‌خواهند ایران از دستاوردهای برجام بهره ببرد وگرنه از سوی ایران هیچ کارشکنی وجود نداشته است تا بهانه‌ای باشد برای آنها تا برجام را اجرا نکنند. اگر آمریکا قابل اعتماد و اطمینان بود، تن به اجرای تعهدات خود می‌داد.
اما در این میان، به خاطر غیرقابل اعتماد بودن آمریکا، ایران باید در جریان مذاکرات هسته‌ای یک تضمین قابل قبول می‌گرفت، این کار انجام نشد، آیا اکنون می‌توان یک ضمانت اجرایی را برای الزام آمریکا ایجاد کرد؟
