روز گذشتـــه ۱۶ کشور شرکتکننده که حدود نیمی از تولید نفت جهان را در اختیار دارند در نشست دوحه گرد هم آمدند تا به نتیجهای واحد برسند و پیرو تصمیمات این جلسه با محدود کردن تولید خود به برقراری ثبات در بازار جهانی نفت کمک کنند.
به اعتقاد کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی این اولین تلاش عمده تولیدکنندگان عضو و غیرعضو اوپک برای هماهنگ کردن سیاست تولید در طی ۱۵ سال اخیر بوده است اما در کنار تمام حاشیههایی که این نشست به همراه داشت و مهمترین آن غیبت ایران به عنوان یک تولیدکنند بزرگ بود نتیجه این نشست آن طور که دلخواه برخی کشورها بود مطلوب نبود.
براساس اخبار منتشر شده مذاکرات در دوحه بین اعضای اوپک و دیگر تولیدکنندگان نفت بدون هیچگونه توافقی در زمینه محدود شدن عرضه به پایان رسیده که گفت میشود این شکست دیپلماتیک ریسک شروع مجدد افت قیمتها را به دنبال داشته باشد.
هرچند این اعضا گردهم آمدند تا توافق کنند تا تولید نفت خود را برای افزایش قیمت در سطح ژانویه و تا ماه اکتبر ثابت نگه دارند اما هرچند گفته میشد که این اعضا برای این طرح فریز نفتی به توافق نزدیک شد اند و رسانههای غربی همواره جریانسازی رسانهای را در این مورد در پیش گرفته بودند اما با تاکید عربستان بر لزوم مشارکت ایران در طرح فریز نفتی، کشورهای شرکتکننده در نشست دوحه نتوانستند در مورد این طرح و ایجاد محدودیت در عرضه به توافق برسند.
در این نشست کشورهای اوپکی مانند اکوادور، الجزیره، نیجریه، کویت، امارات، ونزوئلا، قطر و عربستان سعودی و همچنین برخی کشورهای غیرعضو اوپک مانند عمان و روسیه حضور داشتند اما ایران غایب بزرگ این نشست نفتی بود. این اتفاق در حالی رخ داد که وزیر نفت کشورمان پیش از این از عدم حضور در این نشست سخن گفته بود و در روز برگزاری این نشست نیز اعلامیهای از سوی وزارت نفت اعلام شد که در آن آمده بود ایران از هرگونه تلاش کشورهای عضو و غیرعضو اوپک برای بازگرداندن ثبات به بازار و قیمتهای جهانی نفتخام حمایت میکند.
اما بعد از گذشت ۱۰ ساعت از شروع این نشست و گردهمآیی کمسابقه اعضای اوپک و غیراوپک، عربستان که با فاصلهای چند میلیون بشکهای در بالاترین سطح تولید کشورهای عضو اوپک ایستاده است، به بهانه اینکه نه نپیوستن ایران به این توافق پناه برده و توافق را بینتیجه گذاشت.
این اتفاق سبب شده تا روزنههای امید سرمایهگذاران و تولیدکنندگان برای دستیابی به توافقی برای فریز تولید که شاید تاثیری در نظم بخشیدن به بازار آشفته داشته باشد از بین رفت.
کارشناسان و تحلیلگران نفتی این بهانه عربستان را بهانه جدید ندانسته و میگویند: عربستان سعودی با تولید حدود ۱۰ میلیون بشکه نفت در روز و با وجود فاصله زیادی که با سقف تولید اوپک دارد باز هم زیر بار توافق با دیگر تولیدکنندگان نرفت.
این گروه میافزایند: این بهانه در حالی مطرح میشود که ایران در زمان برگزاری نخستین نشست دوحه اعلام کرده بود که با اجرای چنین طرحی همراه نمیشود.
این موضعی است که ایران تقریبا در اکثر جلسات رسمی و مصاحبههای مختلف خبری آن را مطرح کرده است و بر آن تاکید داشته، حال عربستان در نشستی شرکت کرده است که نه تنها ایران در آن حضور ندارد بلکه انتظار میرفت با در نظر داشتن این موضع قاطع ایران به توافقی ختم شود.
کارشناسان نفتی در تحلیل این روند با اشاره به سهم ۳ تا ۳۲ میلیون بشکهای اوپک در تولید نفت میگویند این حجم در شرایطی است که یکسوم این میزان تولید برای عربستان است و در حدود یک دهه ادامه داشته است.
این گروه با تشریح دلایل اقدام عربستان مبنی بر افزایش تولید نفت و عرضه آن در بازار مدعی هستند که دلایل این طرح به آن باز میگردد که در طول سالهای اخیر عربستان همواره تلاش کرده تا جایگزین کشورهایی شود که بنا به دلایلی توان تولید نداشتند و در کنار آن متولیان آن کوشیدهاند تا شرایط را به گونهای مهیا کنند که درآمد نفتی ایران به کمترین میزان ممکن برسد.
این کارشناسان در تشریح عدم توافق صورت گرفته میگویند: اگر این مهم به نتیجه میرسید قطعا شرایط به نفع ایران نبود و شاید میتوان گفت که ایران بازنده این میدان بود چراکه با توجه به تحریمهای صورت گرفته در طول سالهای اخیر میزان تولید نفت ایران به حد کفایت با کاهش روبهرو بود و با وجودامضای برجام این مهم در حال افزایش تا سقف ۲.۵ میلیون بشکه بوده است که باز هم در مقایسه با تولیدکنندهای مانند عربستان که تفاوت فاحشی با سقف تولید اوپک دارد؛ میزان زیادی نیست.
این تحلیلگران با بیان اینکه این اتفاق شاید در کوتاهمدت عوارضی را متوجه این کشورهای تولیدکننده اوپک و غیراوپک نکند اما در بلندمدت باید منتظر رشد اقتصادی در دنیا باشیم به این معنا که اگر این رشد اقتصادی احیا شود میتوان انتظار افزایش قیمت نفت را داشت اما در غیر این صورت عربستان با همین روند تولید به پایینتر آمدن قیمت نفت کمک خواهد کرد.