تاسیس صندوق قرض‌الحسنه کوچک کار چندان پیچیده‌ای نیست و احتیاج به مهارت‌های عجیب بانکداری و حتی حسابداری هم ندارد، یک فرد معمولی با حداقل سواد و توانایی استفاده از ماشین‌حساب می‌تواند صندوق قرض‌الحسنه تاسیس کند.
اين درست همان كاري است كه طي سال‌هاي اخير در بين اكثر خانواده‌ها شاهد آن بوده‌ايم. خانواده‌هايي كه در تلاش بوده‌اند به واسطه دورهمي‌هاي ساده بكوشند تا با حداقل ميزان پس‌انداز نسبت به ايجاد يك صندوق خانگي اقدام كنند و در نهايت با ارائه وامي گره كوچكي از مشكلات بزرگ اقتصادي يكديگر را باز كنند.همانطور اكه از نام قرض‌الحسنه پيداست اين فعاليت نوعی قرض است که در آن بهره‌ای در کار نباشد. این ویژگی خود سبب شده تا قرض‌الحسنه در بین مردم محبوبیت یابد و همه ما در‌پی گرفتن وام بدون بهره و سود باشیم. یکی از ویژگی‌های قرض‌الحسنه امکان همگانی و اجرایی بودن آن در تمامی محیط‌های کوچک و خانوادگی است. صندوق‌های قرض‌الحسنه خانوداگی، صنفی و کارکنان شرکت‌های کوچک سال‌هاست در کشور وجود داشته است.
مسيري كوتاه براي اخذ وام
اكثر افرادي كه از اين قبيل صندوق‌ها در ميان اعضاي خانواده و دوستان خود بهره مي‌گيرند بر اين اعتقاد هستند كه استفاده از اين قبيل وام‌ها در كنار شرايط سخت بانك‌ها براي ارائه تسهيلات بسيار كارگشا بوده به عبارت ديگر در شرایطی که هر بانکی در بهترین شرایط ۴ تا۷ درصد کارمزد برای ساده‌ترین وام‌های به اصطلاح قرض‌الحسنه خود دریافت می‌کند اين قبيل وام‌ها که هیچ بهره‌ای ندارد از نظر اقتصادی بسیار جذاب خواهد بود. ضمن اينكه با توجه به قرض‌الحسنه بودن آنها ديگر نيازي به پرداخت پول مازادتر از وام اخذ شده نيست. همچنين اين افراد معتقدند سرمايه‌گذاري در اين قبيل صندوق‌ها و دريافت وام از آنها به واسطه جمع‌هاي خانوادگي و دوستانه‌اي كه دارد نياز به هرگونه ضامن و شرايطي از اين قبيل را برطرف مي‌كند.
اين افراد بر اين باورند كه نظارت بر منابع و مصارف موجودی قرض‌الحسنه‌های کوچک کار چندان پیچیده‌ای نیست در صورتی که متولي اصلي حسابرسي اين صندوق‌ها به طور مستمر بر منابع و مصارف نظارت کنند و همه اعضا هم به تعهدات خود پایبند بوده و حق عضویت و اقساط خود را به موقع پرداخت كنند ديگر مشکل کسری بودجه پیش نخواهد آمد.
هرچند مزاياي حاصل از تشكيل اين صندوق‌ها در نوع خود قابل‌توجه است اما با اين وجود كارشناسان اقتصادي در واكاوي نحوه تشكيل و فعاليت اين قبيل صندوق‌ها مدعي هستند كه حلقه‌هاي مفقوده بسياري وجود دارد و جا دارد تا با رفع برخي موارد اين صندوق‌ها را به سمتي سوق دهيم كه بتوانند نه تنها در جمع‌هاي خانوادگي، كه در اقتصاد كشور اثر‌گذاري هر چند اندك داشته باشند.
آرش محمدي كارشناس تشكيل بنگاه‌هاي اقتصادي كوچك در اين مورد به سياست روز گفت: گاهي در برخي موارد موضوعات اجتماعي و اقتصادي با هم تنديگي پيدا مي‌كنند و همين مساله را مي‌توان در مشكلاتي كه در نامگذاري فرآيندهاي مختلف مالي وجود دارد.
تعابير نادرست
وي افزود: فرآيند منتهي به بانكداري كه صندوقهاي كوچك خانگي به بانك خانگي تعبير مي‌شود و تعبير نادرستي است از اين دست موارد است.
محمدي تصريح كرد: يكي از وجوه افتراق صندوقهاي خانگي و بانك‌ها اين است كه بانك وجهي را كه دريافت مي‌كند وارد چرخه پولي مي‌شود و بر روي آن عمليات بانكي صورت مي‌گيرد و در نهايت اين مبالغ در كارهاي مولد مانند سرمايه‌گذاري‌ها، ساخت و سازها و توسعه بنگاه‌هاي اقتصادي صرف مي‌شود.
وي افزود: اما در مقابل وجهي كه در صندوقهاي خانگي دريافت مي‌شود معمولا براي حل مشكلات شخصي و عمدتا مصرف‌گرايي هزينه مي‌شود و به هيچ‌وجه اين مبالغ صرف سرمايه‌گذاري‌هاي درآمد‌زايي نمي‌شود و هيچ ارتباطي با فرآيند سيستم بانكي ندارد.
به گفته محمدي اگر بانك‌ها بخواهند روند فعاليت خود و يا بخشي از آن را با اين سيستم جلو ببرند هيچ نوع كار مولدي در اقتصاد ايجاد نخواهد شد و همين مي‌تواند استنادي باشد بر اينكه قياس اين دو از ابتدا اشتباه بوده است ضمن اينكه قياس اين صندوقهاي خانگي با صندوقهاي قرض‌الحسنه خانگي نيز نمي‌تواند قياس درستي باشد.
فرآيندي مولد
وي افزود: اما اين قبيل صندوق‌ها مي‌تواند شباهت‌هايي با بخش‌هاي تعاوني داشته باشد هرچند كه تعاوني‌ها نيز بخشي از فعاليت خود را به سرمايه‌گذاري اختصاص مي‌دهند و از محل سود حاصل از آن به اين مهم مبادرت مي‌ورزند.
اين كارشناس اقتصادي كارآفريني را حلقه گمشده صندوقهاي خانگي بر شمرد و گفت: امروزه مقوله کارآفرینی به عنوان یکی از مقولات مهم و تحول‌آفرین مورد توجه و عنایت خاص واقع شده و از آن به عنوان مزیت و شایستگی رقابتی بنگاه‌ها و نيز استراتژی مهم توسعه نام برده شده است.
محمدي خاطرنشان كرد: این جایگاه از آن جهت برای کارآفرینی تعریف شده که امروزه بیش از پیش شاهد پیشرفت‌های هستيم که ریشه در فعالیت‌های اصیل کارآفرینانه دارد به اين معنا كه اثرات و تبعات ارزشمند کارآفرینی الگویي کارآمد و عامل اصلی شکوفایی، رشد و توسعه بویژه در ابعاد اقتصادی و اجتماعی شده است.
به گفته وي در جاهایی که الگو و استراتژی کارآفرینی جایگزین و راهبرد اصلی برون‌رفت از مشکلات شده است شاهد تحولات و نتایج مطلوبي در عرصه اقتصادي بوده‌ايم.
اين كارشناس اقتصادي تشكيل صندوقهاي خانگي را از نقطه نظر امنيتي و رواني مطلوب ندانسته و افزود: اين قبيل صندوق‌ها از نقطه نظر تعاون و مشكل‌گشايي در مصارف شخصي بسيار موثر است و موجب مي‌شوند بيش از اتفاقات اقتصادي شاهد رخدادهاي مطلوب اجتماعي باشيم و شايد بتوان آن را يك چرخه اقتصادي فانتزي خواند.
توضيجاتي كه كارشناس درباه صندوقهاي خانگي و كارگري و اداري ارائه داد شايد از نظر علمي درست باشد اما ايا آنگونه كه كارشناس گرامي درباره فعاليت‌هاي بانك‌ها داد نيز درست است؟ آيا واقعا پولي كه وارد بانك مي‌شود صرف كارهاي مولد مانند سرمايه‌گذاري و ساخت و ساز و توسعه مي‌شود؟ بانك‌هاي ما بيشترين سرمايه‌گذاري را براي خود انجام مي‌دهند. اين مشكلي است كه رئيس‌جمهور هم به آن اشاره كرد. صندوقهاي خانگي حداقل گره‌اي از كار يكديگر مي‌گشايند اما بانك‌ها گره‌ها را بيشتر مي‌كنند.
