كارشناسان معتقدند پارادوكس سياسي اوباما كه از يك‌سو بر وتوي تحريم‌هاي زندگي ايران تاكيد مي‌كند و از ديگر سو مي‌گويد هيچ تضميني براي موفق شده مذاكرات وجود ندارد ضمن يك سناريوي نخ‌نما شده وي را با بحران تعارض سياسي نيز روبرو ساخته است.
چند روزي است از بازگشت هيات مذاكره‌كننده ايراني كشورمان از ژنو سوييس مي‌گذرد مذاكراتي كه براي دوازدهمين‌بار اعضاي مذاكره‌كننده ايراني و ۱+۵ را دور هم جمع كرد تا شايد دهم تيرماه فرصت توافقي نهايي حاصل شود.
آنچه در ژنو گذشت
تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای كشورمان روز چهارشنبه ۲۴ دی‌ماه به همراه محمدجواد ظریف به منظور انجام رایزنی‌ها با هیأت مذاکره کننده آمریکایی و دیگر اعضای ۱+۵ و شرکت در دوازدهمین دور مذاکرات جامع هسته‌ای راهی ژنو شد.
سید‌عباس عراقچی و مجید تخت‌روانچی معاونان وزیر خارجه کشورمان و اعضای تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای روز چهارشنبه در مذاکرات دوجانبه ظریف و کری حضور یافتند و طی پنجشنبه و جمعه گذشته در ژنو مذاکرات فشرده‌ای را با تیم مذاکره‌کننده آمریکایی به ریاست وندی شرمن معاون وزیر خارجه آمریکا صورت دادند.
در همان موقع عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده هسته‌اي ایران پیش از آغاز مذاکرات دوجانبه در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اعزامی واحد مرکزی خبر درباره فضای مذاکرات دوجانبه با هیات آمریکایی نیز گفت: فضای مذاکرات کاملا جدی است و اراده در دو طرف برای رسیدن به توافق وجود دارد ولی مشکلات، فاصله‌ها و اختلاف‌نظرها نیز وجود دارد، در برخی موارد فاصله خیلی زیاد است و در برخی موارد نیز کم است. تلاش ما نزدیک کردن فاصله‌ها بین دو طرف است.
معاون وزیر امور خارجه افزود: "ما هنوز امیدواریم و فکر می‌کنیم اگر اراده و حسن‌نیت لازم در طرف مقابل وجود داشته باشد حصول به یک توافق امکان‌پذیر است."
ظريف در حالي با جان كري وزير خارجه امريكا طي چند نوبت با وي پاي ميز گفتوگو نشست و هم در خيابان‌هاي منتهي به هتل در يك پياده‌روي با رييس دستگاه ديپلماسي وزارت خارجه پيرامون ژرونده هسته‌اي قدم زنان گفتوگو كرد.
اما نكته جالب و قابل تامل اينكه دو وزير خارجه يعني ظريف و جان كري در حالي در ژنو سخت مشغول رايزني و گفتوگو بودند كه حال و هواي كاخ سفيد و كنگره كاملا ابري بود و البته اين فضا همچنان ادامه دارد، اوباما و جمهوري‌خواهان همچنان بر سر تصويب و اعمال تحريم‌هاي ضد ايراني سخت در مشاجره‌اند. چنانچه «باراک اوباما»، رئیس‌جمهوری آمریکا در ششمین سخنرانی سالانه خود در کنگره بار دیگر هشدار داد هر‌گونه طرح تحریمی جدید علیه ایران را وتو می‌کند.
اوباما در بخشی از این سخنرانی که به موضوع ایران و مذاکرات هسته‌ای اختصاص داشت گفت: «درباره ایران، دیپلماسی ما کارگر افتاده است و ما در آنجا برای اولین‌بار در طول دهه اخیر پیشرفت برنامه هسته‌ای این کشور را متوقف کرده و ذخاير مواد هسته‌ای آن را کاهش داده‌ایم.»
البته اوباما در بخشي از اين سخنراني بار ديگر امنيت اسرائيل را تضمين كرد چنانچه وي افزود: «ایران و گروه ۱+۵ از اکنون تا بهار سال‌جاری فرصتی برای مذاکره درباره رسیدن به یک توافق جامع هسته‌ای دارند که می‌تواند از ایران مسلح به سلاح‌های هسته‌ای جلوگیری کند، آمریکا و متحدان این کشور از جمله اسرائیل را ایمن کند و در همان حال از یک درگیری دیگر در خاورمیانه جلوگیری کند.»
در جايي ديگر اين آقاي رئيس‌جمهور سياست دو پهلو پيش گرفت، اوباما گفت «هیچ ضمانتی وجود ندارد که مذاکرات موفق شوند و من تمامی گزینه‌ها را برای جلوگیری از یک ایران هسته‌ای روی میز نگاه می‌دارم.»
اوباما در ادامه به تأثیرات مخرب تصمیم کنگره آمریکا برای وضع تحریم‌های جدید علیه ایران اشاره کرد و گفت: «تصویب تحریم‌های جدید توسط کنگره در این مقطع زمانی تقریباً شکست دیپلماسی را تضمین خواهد کرد، آمریکا را از متحدان این کشور جدا می‌کند و این امر را تضمین می‌کند که ایران بار دیگر برنامه هسته‌ای خود را از سر خواهد گرفت.»
چالش بين اوباما و كنگره در قبال ايران در حالي به يك بحران ظاهري تبديل شده است كه اد رویس، رئیس کمیته روابط خارجی مجلس نمایندگان آمریکا به فاصله کوتاهی بعد از ششمین سخنرانی سالانه باراک اوباما، در بیانیه‌اي، با بیان اینکه رئیس‌جمهور گزینه‌های غلطی را درباره ایران ارائه کرده است، گفت: «ما می‌توانیم مذاکره کنیم و فشار اقتصادی را افزایش دهیم.»
جانی ارنست، نماینده جمهوری‌خواه کنگره هم در مخالفت با اظهارات اوباما گفت «کنگره برای مقابله با آرمان‌های هسته‌ای ایران تلاش خواهد کرد.»
«تد کروز» سناتور جمهوری‌خواه و از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۶ در واکنش به سخنرانی سالیانه اوباما گفت: «رئیس‌جمهور به رای دهندگان آمریکایی گفت که نه تنها او پیام و صدای آنها را نمی‌شنود بلکه دقیقا خواهان اقدام در جهت عکس خواست و پیام آنها است».
این سناتور جمهوری‌خواه کنگره که از منتقدان جدی سیاست‌های اوباما در قبال مسائل داخلی و به ویژه مسائل سیاست خارجی از جمله مذاکرات هسته‌ای ایران است، افزود: «او در نظر دارد که به سیاست‌های شکست خورده ۶ سال اخیر ادامه داده و آنها را تشدید هم بکند».
البته جمهوري‌خواهان تندروي امريكايي در حالي با ادعاي نگراني از فعاليت‌هاي هسته‌اي جمهوري اسلامي ايران همچنان بر طبل تصويب تحريم‌هاي ضد ايراني مي‌كوبند كه ديروز آژانس بين‌المللي اتمي بار ديگر در گزارش ماهانه خود بر پايبندي ايران به تعهداتش تاكيد كرد.
البته كارشناسان معتقدند كه اوباما با استفاده دو شيوه مذاكره تهديد مي‌خواهد به منافع در انتخابات آتي برسد كه اين سياست كاملا نخ‌نما شده است.
در همين زمينه سياست روز در گفتوگو با كارشناسان به تبيين آنچه در ژنو گذشت و نيز بررسي رويكرد اوباما و كنگره در قبال ايران پرداخت كه در ذيل مي‌آيد.
اوباما در يک تعارض سياسي قرار گرفته
سيدرضا صدرالحسيني کارشناس سياست خارجي در اين خصوص گفت: شرايط کنوني در پرونده هسته‌اي ايران شرايط ويژه‌اي بوده و به نظر مي‌رسد آمريکايي‌ها به هر شکل ممکن علاقه‌مندند با ايران به توافقاتي برسند. بدين مفهوم که آقاي اوباما و حزب متبوع وي در تلاش است که بتواند تا پايان دوره رياست جمهوري خود شق‌القمر سياسي نموده و تحولي را در اتمسفر سياسي آمريکا در مقابل حزب رقيب ايجاد نمايد چراکه موقعيت فعلي جمهوري اسلامي در سياست خارجي و داخلي آمريکا بسيار موثر مي‌باشد.
وي افزود: اوباما فکر مي‌کند مي‌تواند با شيوه‌هاي مختلف که با روش‌هاي جمهوري‌خواهان متفاوت است. منافع آمريکا را در مقابل رقيب مقتدر منطقه‌اي و جهاني خود به پيروزي برساند؛ يعني اينکه آمريکايي‌ها در دوران بوش از روش تهديد و فشار استفاده نموده تا جمهوري اسلامي را در مواضع خود عقب براند اما اوباما فکر مي‌کند مي‌تواند همزمان با شيوه مذاکره و تهديد به منافع آمريکا برسد و جمهوري اسلامي را بدون رسيدن به منافع متوقف نمايد.
وي تصريح کرد: در مذاکرات اخير اين شيوه کاملا نخ‌نما شده و آقاي اوباما در يک پاردوکس و تعارض سياسي قرار گرفته است.
وي از يک طرف مجبور است راه نيمه رفته را تا پايان برود و به مذاکرات ادامه دهد و از طرفي ديگر با فشار لابي صهيونيسم مجبور است اولويت امنيت رژيم غاصب اسرائيل را تامين نموده و براي خوش‌آمد آنان ايران را تهديد به همه جور گزينه‌ها نمايد اما به نظر مي‌رسد نتيجه اين مذاکرات همان‌گونه که اوباما گفته است از ۵۰ درصد نيز کمتر است و تندروهاي كنگره‌و سنا به وي اجازه نخواهند داد که سند نهايي مذاکرات حقوق ملت ايران را تامين نمايند.
وي در پايان خاطر نشان کرد: از بررسي محتواي دو شب گذشته اوباما کاملا روشن است او از يک طرف از کارت وتوي خويش در مقابل رقبا استفاده خواهد کرد و از طرف ديگر نمي‌داند تعهدات از پيش نوشته به صهيونيسم‌ها را چه کند.
پارادوکس سياسي اوباما
حسن هاني‌زاده ديگر کارشناس سياست خارجي نيز در اين مورد گفت: در واقع مذاکرات اخير در ژنو هر چند با پيشرفت‌هاي قابل توجه و قابل قبولي مواجه نشد اما رويکرد همه کشورها به ضرورت ادامه گفت‌وگوها تا دستيابي به يک نتيجه نهايي بود.
وي افزود: اين مذاکرات در فضايي دلپذير و باتفاهم بيشتري برگزار شد برخي ابهامات فني موجود در مسير مذاکرات مشخص اما به نظر مي‌آيد برخي کشورها مثل آمريکا و فرانسه مسائل فني پيچيده‌تري را مطرح مي‌کنند تا به نوعي مذاکرات به تاخير بيفتد.
اين کارشناس سياست خارجي تصريح کرد: آنچه از گفت‌وگوهاي ظريف و جان‌کري شاهد بوديم اين بود که کاخ سفيد و اوباما به دنبال حل مذاکرات هستند اما چالش‌هاي جديد ميان رئيس‌جمهور و با کنگره گويا قرار نيست توافقي را براي آمريکايي‌ها با ايران دربرداشته باشد.
وي سخنراني سالانه اوباما در کنگره که گفته هيچ ضمانتي وجود ندارد مذاکرات به توافق برسد نيز خاطر‌نشان کرد و گفت: اوباما خود به وضوح مي‌داند اگر اين چالش با اين وضعيت ادامه يابد به طور حتم آن طور که کاخ سفيد مي‌خواهد نمي‌تواند حتي براي منافع خود نيز با ايران در چارچوب مذاکرات به توافق برسد به همين دليل ادبيات وي ادبياتي ابهام‌آميز شده است.
