نشست خبری حجت‌الاسلام والمسلمین حسن روحانی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران با اصحاب رسانه‌های داخلی و خارجی بیش از هر موضوعی حول محور «برجام» و «پسابرجام» خلاصه شد. این نشست را باید از دو منظر متفاوت از هم نگریست.
در این نوشتار محتوای این نشست از دو منظر « انتخاباتی» و «پاسخگویی دولت تدبیر و امید» به اجمال مورد مداقه و دقت نظر قرار می‌گیرد.
الف) نشستی با ژست انتخاباتی
حجت‌الاسلام روحانی به عنوان یکی از نامزدهای رقابت‌های آتی انتخابات ریاست جمهوری در ایران، خود را برای حضور در این میدان آماده می‌کند. وی با توجه به مدت زمان باقی‌مانده از عمر دولت اول خود تلاش می‌کند تا بار دیگر اقبال عمومی را با خود همراه سازد.
در یک نما، وضعیت دولت روحانی - برخلاف دوره‌های گذشته و به دلایل متعدد - در نتایج کنونی نظرسنجی‌های برآمده از متن مردم چندان مطلوب و رضایت بخش نیست و بلکه نگرانی‌هایی را نیز نسبت به افت اقبال عمومی در ماه‌های آتی در حلقه اول دولت روحانی برانگیخته است.
طبعاً اگر از این منظر - یعنی نشستی با رویکرد انتخاباتی - محتوای اظهارات روحانی در نشست خبری خود، مورد بازبینی و ارزیابی قرار گیرد، به راحتی کدها، اشارات و تمایلات از یک‌سو و وعده‌های تلویحی و غیرمستقیم نسبت به آینده و در مجموع تلاش حداکثری روحانی برای همراه‌سازی دوباره آرای عمومی با دولت خود مشهود است.
مصادیق فراوانی می‌توان از این تلاش را در رفتار و گفتار رئیس‌جمهوری در ماه‌های اخیر ارائه کرد، اما سوای از نمایش سعه‌صدر و تحمل منتقد و مخالف در نشست با دانشجویان در روز دانشجو، همین بس که دولت در نخستین بهره‌برداری‌های سیاسی از رحلت رئیس فقید مجمع تشخیص مصلحت نظام، صرفاً به صدور بیانیه اکتفا نکرده و علاوه بر حضور دوباره در مرقد حضرت امام راحل در نمای دوربین‌ها و تریبون‌ها می‌‌کوشد خود را نزدیک به آرای مرحوم هاشمی نشان دهد و صدر گفتار در نشست اخیر خود را نیز به پاسداشت یاد آن مرحوم اختصاص می‌دهد.
روحانی در فرصت فراهم شده در قالب نشست خبری حداکثر استفاده را برای تبلیغ تلویحی از دولت خود کرد و طبعاً هیچ ناظری نیز نمی‌تواند به آن خرده بگیرد. در این حالت انتظار اینکه وی از میزان تحقق مطالبات مردم - مشخصاً آرای عمومی - بگوید انتظاری نابخردانه است چراکه وی نگاه به آینده دارد و منتقدان را به استفاده از «عینک» نیز سفارش می‌کند!
البته این روش مختص رئیس دولت تدبیر و امید نیست بلکه به عنوان میراثی از رؤسای جمهور گذشته در اختیار روحانی قرار گرفته است. رؤسای پیشین نیز در ماه‌های پایانی دولت خود با برگزاری نشست‌های خبری تلویحاً پاسخگویی به مطالبات مردمی را به دولت آینده خود احاله می‌دادند.
حجت‌الاسلام روحانی در این نشست آن‌گونه که انتظار می‌رفت بار دیگر با اتکا به اعداد و ارقام و آمار، که مناقشات بسیاری را در محافل سیاسی و تخصصی برانگیخته است، از وضعیت موجود کشور سخن گفت و حتی از منتقدان نیز خواست تا با استفاده از «عینک» آن‌چه طی سه سال و اندی در دوره مدیریت اجرایی وی به وقوع پیوسته را مورد بازبینی قرار دهند.
ب) عبور دولت از پاسخگویی
اما نشست رسانه‌ای آقای رئیس‌جمهور سوی دیگری نیز دارد. حجت‌الاسلام والمسلمین روحانی در این نشست باید به پرسش‌هایی درباره چگونگی و چرایی عدم تحقق وعده‌های انتخاباتی خود پاسخ می‌داد که هنرمندانه و در سایه سال‌روز «برجام» و «پسابرجام» از آن عبور کرد.
باید آقای رئیس دولت در این مبحث که مورد انتظار جامعه نیز است، توقف و سکون بیشتری داشته باشد و به مطالبات عمومی پاسخی فراتر از کنایه ارائه دهد. روحانی به خوبی می‌داند که ورود به این مبحث برای دولت و دولتمردان پا به سن گذاشته‌اش بسیار پرهزینه خواهد بود، از این رو نه تنها به حتی محتوای برخی از سوالات مطروحه در این نشست نیز توجهی نداشت بلکه عامدانه و آگاهانه موضوعاتی را که خود دوست داشت ارائه کرد.
رئیس دولت تدبیر و امید چه باید می‌گفت که نگفت؟ وعده‌های روحانی در رقابت‌های انتخاباتی چه بود؟ مروری بر مهمترین محورهای سخنرانی‌های منتهی به موعد تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ خالی از لطف نیست.
- اداره کشور باید علمی باشد، باید حکمرانی شایسته باشد و از نخبگان استفاده شود.
- باید با شفافیت با مردم حرف زد، باید آمارها دقیق باشد تا ما بتوانیم از پیچ تاریخی به خوبی عبور کنیم و بتوانیم حماسه سیاسی واقتصادی را بیافرینیم.
- تعامل رئیس‌جمهور با دو قوه مقننه و قضاییه در چارچوب قانون اساسی تعیین شده است و باید تعامل قوا به گونه‌ای باشد که خواست مردم و منافع آنان مد نظر قرار بگیرد.
- اگر روشن شود فردی در دولت تخلف کرده باید با وی برخورد شود در اینجا خط قرمزی وجود ندارد و قانون برای همه مساوی است.
- به همه هموطنان قول می‌دهم که افتخارات بزرگان ایرانی که برخی کشورهای همسایه آن را تصاحب کردند برگردانم و احترام پاسپورت ایرانی نیز برگردانده می‌شود.
- برنامه اقتصادی من حل معضل اشتغال به خصوص برای تحصیل‌کرده‌هاست.
- برنامه من علاوه بر برنامه‌های میان‌مدت برای حل مشکلات اقتصادی، اجتماعی، سیاست خارجی و امور فرهنگی، برنامه کوتاه مدت یک ماهه و ۱۰۰ روزه وجود دارد. ما می‌توانیم در یک زمان کوتاه تحول اقتصادی در کشور به وجود آوریم و در آن تحول اقتصادی با ایجاد یک دوره تنفس به کارخانه‌ها و مراکز تولیدی که مشکل دارند این معضلات را حل کنیم.
- یارانه از حالت صدقه باید خارج شود و با تقویت ارزش پول ملی و یارانه کالایی به مردم کمک می‌کنیم.
- کارخانه‌های کشور بین ۲۰ تا ۴۰ درصد در حال فعالیت هستند، ما باید همه مراکز تولیدی را به فعالیت کامل ۱۰۰ درصدی برسانیم و این کار امکان‌پذیر است.
- دولت من نخواهد گذاشت این همه جوان بیکار در مقابل خانواده و فرزندان شرمنده باشند.
بی‌تردید بازخوانی این بخش از وعده‌های تبلیغاتی آقای رئیس‌جمهور سوالات بسیاری را در اذهان تولید می‌کند.
دولت تدبیر و امید از ضرورت احترام به پاسپورت ایرانی سخن می‌گوید که خبر روزهای اخیر مبنی بر عدم صدور ویزا از سوی آمریکا به ابراهیم یزدی و عمل اورژانسی وی در ترکیه از سوی روزنامه‌های همسو با دولت بایکوت شد!
حال انتظاراین بود که در این نشست رسانه‌ای آقای رئیس جمهور به سوالاتی که اذهان عمومی را به خود مشغول کرده و می‌کند، پاسخی شایسته و اقناعی دهد، دولت یازدهم از کدام برنامه اقتصادی رونمایی کرد؟ آیا دولت به دل‌نگرانی چهار وزیر خود در نامه‌ای که – ناخواسته- منتشر شد، پاسخ داد؟
سرانجام بسته‌های اقتصادی و سبدهای کالایی به کجا انجامید؟
دولت محترم از مجموعه اخبار و تحلیل‌های منتشره درباره زد و بندهای پنهان برخی از نزدیکان خود با مفسدان اقتصادی خبر ندارد؟ آیا رئیس دولت از میزان فعالیت کارخانه‌ها و واحدهای تولیدی خبر دارد؟ آیا اخبار منتشره درباره نقش یکی از نزدیکان وی در اعطای پست‌های مدیریتی به دوستان و آشنایان خود کذب بود؟ به راستی دولت در واکنش به مطالبه رهبری و ملت ایران نسبت به برخورد مقتدرانه با دریافت‌کنندگان حقوق‌های نجومی چه اقدامی انجام داده است؟ و سوالاتی از این دست اذهان افکارعمومی را به خود مشغول کرده است.
بی‌تردید اگر نشست رسانه‌ای اخیر رئیس‌جمهوری از این منظر نگریسته شود، آقای روحانی باید بیش از آنکه حول مانورهای تبلیغاتی و کنایه به منتقدان سخن بگوید باید به اینگونه سوالات و سوالاتی از این دست پاسخ دهد.
قطعاً می‌توان زمان‌های دیگری را نیز به نشست‌های آتی اختصاص داد، اما فراموش نکنیم که تنها کمتر از ۵ ماه زمان باقی و حجم سنگینی از مطالبات مردمی برآمده از وعده‌های انتخاباتی آقای رئیس‌جمهور بر زمین مانده است.
محمد کریمی
