هر پیمان و اتحادیهای نیازمند تقویت خود است برای اینکه بتوان به این مهم دست یابد باید رویکرد خود را به سوی کشورهایی با قابلیتهای ویژه جهت دهد. جمهوری اسلامی ایران با دارا بودن ویژگیهای بزرگی از جمله وسعت، جمعیت، منابع طبیعی غنی و البته قدرت و اقتدار مثالزدنی میتواند برای یک سازمان و اتحادیه نمونه مناسبی باشد تا هم از وجود او بهره ببرد و هم بهره برساند. سازمان همکاریهای شانگهای که سالهاست فعالیت خود را آغاز کرده تاکنون هم برای عضویت ایران دیر عمل کرده است اما اکنون هم میتواند با اقدامی سریع در عضویت ایران عمل کند.
بسیاری از ناظران سیاسی ضمن مهم بر شمردن حضور ظریف در نشست شانگهای، براین باورند این حضور وعضویت دائم ایران میتواند در پیشرفت دیپلماسی جمهوری اسلامی برای نقش آفرینی فعالتر سیاسی و اقتصادی منطقهای و فرامنطقهای را فراهم و پیوندهای تهران با کشورهای عضو این سازمان بویژه روسیه و چین را تقویت کند.
تاشکند پایتخت ازبکستان در حالی دیروز میزبان نشست سران کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای بود که محمدجواد ظریف نیز در این اجلاس حضور داشت.
دیروز برای نخستینبار پاکستان و هند اعضای ناظر کنونی به عنوان عضو رسمی در نشست سران همکاری شانگهای شرکت کردند وهمچنین قرار است، در آیندهای نزدیک ایران به عنوان دیگر عضو رسمی به این تشکل منطقهای بپیوندد.
به گزارش میزان، افزون بر اسلام کریماف، رئیسجمهوری ازبکستان به عنوان میزبان نشست، سران کشورهای روسیه، قزاقستان، چین، قرقیزستان، تاجیکستان اعضای قدیمی و نخستوزیران هند و پاکستان اعضای جدید شرکت کردند و رئیسجمهوری افغانستان نیز به عنوان عضو ناظر حضور داشت و رئیسجمهوری ترکمنستان نیز میهمان ویژه نشست تاشکند بود.
براساس گزارشهای انتشار یافته، بیش از ۱۰۰۰ نفر از مقامهای کشورهای عضو رسمی و ناظر سازمان همکاری شانگهای، رئیسان سازمانهای بینالمللی و خبرنگاران در نشست دو روزه تاشکند حضور دارند.
صدور بیانیه مشترک و تایید برنامه اقدامهای چهار ساله ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۰ این سازمان از جمله موضوعهای در دستور کار این نشست بود .
بسیاری از ناظران سیاسی بر این باورند که حضور ظریف در این نشست مهم در چارچوب رایزنی و مذاکرات تکمیلی عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای میتواند سبب شتاب گرفتن روند عضویت و همچنین پیشرفت دیپلماسی جمهوری اسلامی برای نقشآفرینی فعالتر سیاسی و اقتصادی منطقهای و فرامنطقهای باشد و پیوندهای تهران با کشورهای عضو این سازمان بویژه روسیه و چین را تقویت کند.
نورسلطان نظربایف رئیسجمهوری قزاقستان جمعه گذشته در روسیه اعلام کرد که هند و پاکستان در نشست ماه جاری سازمان همکاریهای شانگهای به عنوان عضو رسمی حضور خواهند یافت و ایران نیز در مرحله بعد به این سازمان خواهد پیوست.
برنامه عضویت رسمی تهران در این سازمان مهم منطقهای یکی از دستاوردهای برجام است که با رفع تحریمهای ضد ایرانی موانع عضویت جمهوری اسلامی در سازمانهای مهم بینالمللی برطرف میشود.
نماینده ویژه رئیسجمهوری روسیه درسازمان همکاری شانگهای نیز درحاشیه این همایش درگفت وگو با خبرنگاران ضمن عاقلانه خواندن برنامه عضویت رسمی ایران و لزوم اجرای بدون تاخیر آن، گفت: اکنون هیچ محدودیتی برای پیوستن ایران به سازمان همکاری شانگهای وجود ندارد و این موضوع در دستور کار است.
نماینده ویژه رئیسجمهوری روسیه افزود: مسکو میخواهد روند پیوستن تهران به سازمان همکاری شانگهای طول نکشد و شتاب یابد که مذاکرات در این زمینه با شرکا در حال انجام است.
ولادیمیر پوتین رئیسجمهوری روسیه نیز از مذاکره سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای با موضوع بررسی پذیرش رسمی اعضای جدید خبر داد و براساس برنامه اعلام شده قرار است در آیندهای نزدیک نیز عضویت ناظر ایران به رسمی تبدیل شود.
پوتین در مصاحبه با خبرگزاری روسیا سگودنیا اظهار کرد: سازمان همکاری شانگهای برای پاسخ به نیازهای منطقهای بسیار مهم میباشد و اکنون از دیدگاه خیلی از کشورها منطقه جذاب شده است که برای پیوستن به آن اعلام آمادگی کردهاند.
نور سلطان نظربایف رئیسجمهوری قزاقستان هم اعلام کرد که عملی شدن برنامه پیشبینی شده عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای یک ضرورت توسعهای برای این سازمان است.
از سوی دیگر، افزون بر پشتیبانی روسیه و چین از عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، دیگر اعضا نیز از این دیدگاه حمایت میکنند و آن را برای توسعه تشکل منطقهای و منافع گروهی مفید میدانند.
بختیار حکیماف نماینده ویژه رئیسجمهوری روسیه در امور سازمان شانگهای ماه گذشته برنامه تبدیل همکاری ایران با این سازمان از حالت ناظر به عضویت رسمی و کامل در بزرگترین سازمان منطقهای جهان را اعلام کرد.
جمهوری اسلامی ایران از سال ۲۰۰۵ به عضویت ناظر سازمان همکاریهای شانگهای درآمد که خود این سازمان درسال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان پایهگذاری شد. اگرچه در آغاز شکلگیری این سازمان با توجه به ابهام در راهبردها و اهداف آن، آینده روشنی از سوی کارشناسان برای این سازمان متصور نبود اما این سازمان در سالهای گذشته از نظر اهمیت امنیتی و اقتصادی رشد چشمگیری یافت و توانست برای یکهتازیهای آمریکا و همچنین ناتو در منطقه چالشی جدی به حساب آید.
اینک اما ظرفیتهای سازمان همکاری شانگهای و همچنین توانمندیهای آن، با دارا بودن بیش از یکسوم جمعیت جهان و توانمندیهای اقتصادی قابل توجه، نوید یک ائتلاف بالقوه توانمند را میدهد.
به باور بسیاری از تحلیلگران و کارشناسان بینالمللی، ایران به عنوان یک بازیگر مهم در تحولات منطقهای نقش آفرینی مثبت و تاثیرگذاری دارد و به همین خاطر شرایط برای تغییر وضعیت از «عضو ناظر» به «عضو دائم» در نشست پیش روی سران که سوم تیر ماه در شهر تاشکند، پایتخت ازبکستان گشایش مییابد، از هر حیث فراهم است.
جمهوری اسلامی ایران نیز از ابتدای تاسیس سازمان همکاری شانگهای همواره پیگیر فعالیتها ونقش سازنده اعضای این سازمان به عنوان یک مجموعه موثر در رویدادها و حوادث سیاسی و اقتصادی جهان بود و همزمان برای الحاق دائم در این سازمان تلاش میکرد و آن را مد نظر داشت ، چراکه بر این باور است که عضویت دائم در سازمان شانگهای میتواند مزایای قابل توجهی علاوه بر خود، برای سایر اعضا نیز به همراه داشته باشد.
همکاری شانگهای که یک سازمان بین دولتی منطقهای برای همکاریهای چند جانبه امنیتی و اقتصادی است، سال ۱۳۸۵ تاسیس شد که شامل چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان در برگیرنده معادل ۳۰ میلیون و ۱۸۹ هزار کیلومتر مربع مساحت، سه پنجم گستره آسیا و حدود یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر جمعیت (نزدیک ۲۵ درصد جمعیت کره زمین) است.
با توجه به عضویت هند و پاکستان و سپس در آیندهای نزدیک پیوستن ایران، این سازمان با افزایش جمعیت به سه میلیارد نفر و پهنه سرزمینی به ۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع به یکی از بزرگترین قدرتهای منطقهای در جهان تبدیل میشود که منافع دوجانبه و چندجانبه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی برای اعضا و شرکای اقتصادی غیرعضو دارد.
با رسمی شدن عضویت هند و پاکستان، ایران، افغانستان، مغولستان و بلاروس چهار کشور عضو ناظر این سازمان منطقهای هستند.