روز پایانی تابستان سال ۹۳ بود که لایحه هوای پاک درست زمانی که کمیسیون کشاورزی طرحی را به همین نام آماده می‌کرد ارسال شد، اعضای کمیسیون متفق‌القول بودند لایحه دولت همان طرحی است که نوشته‌اند و اختلافات اندکی دارد اما معلوم نیست چرا این اشتراک بعد از مصوبات صحن علنی در این راستا انتقاد هر دو طرف را بلند کرده است. بر همین اساس نگاهی به لایحه‌ای می‌اندازیم که در سه ماهه پایانی دولت یازدهم به مجلس رسیده تا شاید اندکی بر کاهش آلودگی شهرها تاثیرگذار باشد.
افزایش ۳ برابری مجازات آلایندگی هوا در لایحه
همان زمانها که لایحه ارائه شد، معاون انسانی سازمان محیط زیست با اشاره به ارائه لایحه هوای پاک به مجلس برای تصویب نهایی درباره اتفاق شاخصی که در این لایحه رخ داده است گفت: در این لایحه جرایم و مجازات‌های آلایندگی هوا برای افزایش بازدارندگی در برخی موارد تا ۳ برابر افزایش یافته است.
دکتر سعید متصدی افزود: لایحه هوای پاک از سال ۱۳۷۴ در خصوص نحوه جلوگیری از آلودگی هوا تنظیم شده بود که با توجه به گذشت ۲۰ سال از زمان تنظیم آن لازم بود که یک سری اصلاحات بر روی آن انجام شود که شامل حذف موادی که دیگر کارکرد ندارند و اضافه کردن مواد جدید به آن بود.
به گفته وی از سال ۹۱ مرکز پژوهش‌های مجلس اعمال اصلاحاتی بر این لایحه را آغاز کرد که این فعالیت‌ها منجر به ارائه طرحی در کمیسیون‌های مختلف مجلس شد.
معاون انسانی سازمان محیط زیست تصریح کرد: پس از بررسی این طرح در کمیسیون‌های مختلف مجلس، دولت احساس کرد که بایستی لایحه هوای پاک به صورت جامع‌تر و کامل‌تر بررسی شود تا مشکلاتی از قبیل موضوعات مرتبط با بودجه و مغایرت با قانون اساسی در لایحه برطرف شود لذا همان زمان دولت از مجلس درخواست کرد که این طرح را متوقف کنند و لایحه هوای پاک از اواخر سال گذشته در دولت تدوین شد. وی افزود: این لایحه در کمیسیون‌های فرعی و اصلی زیر بنایی صنعت و محیط زیست بررسی و تصویب شد و نهایتا ماه گذشته به هیأت دولت فرستاده شد.
آن زمان این مسئول محترم گفتند یکی از مهمترین موارد اصلاح شده در لایحه هوای پاک اصلاح قانون معاینه فنی خودروهاست که از پنج سال برای خودروهای نو به سه سال کاهش یافته است. وی افزود: روح کلی لایحه هوای پاک افزایش کیفیت هوا از دیدگاه امواج پرتوها آلاینده‌های پارامتریک و غیر پارامتریک است.
همچنین معاون انسانی سازمان محیط زیست استانداردسازی خودروها و سوخت را از دیگر موارد مورد تاکید این قانون برشمرد و افزود: علاوه بر اینکه خودروسازان ملزم هستند تا شهریور امسال(یعنی سال ۹۳) تمام خودروها را براساس استاندارد یورو ۴ تولید کنند بایستی تا پایان سال ۹۷ خودروهای سبک و بنزینی نیز تولیدات خود را از استاندارد یورو ۴ به استاندارد یورو ۵ ارتقا دهند.
وی تصریح کرد: همچنین خودروهای سنگین و دیزلی نیز در سال‌های ۹۴ تا ۹۶ بایستی براساس استاندارد یورو ۳، ۹۶ تا ۹۸ یورو ۴، ۹۸ به بعد با استاندارد یورو ۵ تولید شده و موتورسیکلت‌ها نیز تا سال ۹۶ با استاندارد یورو ۳ و از آن به بعد با استاندارد روز اروپا بایستی تولید شوند.
متصدی در پاسخ به اینکه در لایحه هوای پاک برای ریزگردها و ذرات معلق به عنوان منابع جدید و اصلی آلودگی هوا در سال‌های اخیر مواد خاصی در نظر گرفته شده نیز گفته بود که در قوانین قبلی منابع آلاینده هوا همگی انسان ساخت بودند و به منابع طبیعی آلودگی هوا از جمله زیرگردها خاکسترهای آتشفشانی، آتش‌سوزی جنگل‌ها، آئروسول‌های دریایی اشاره‌ای نشده بود که در لایحه جدید هوای پاک این منابع در نظر گرفته شده و برای مقابله با آن راهکارهایی همچون مدیریت منابع آب، کاشت درختان و افزایش فضای سبز تاکید شده است.
اما معلوم نیست چرا این لایحه که بیست سال نوشتن آن به طول انجامیده است نظرات منتقدان و راهکارهای جدیدی چون آنچه پروفسور کردوانی مطرح می‌کنند دیده نشده است، اما در عین حال همین موارد نیز از سوی تدوین کنندگان مورد بحث و جدل واقع شده است.
انتقاد مجلس و سازمان محیط زیست از کاهش یک ساله سن معاینه فنی!
در همین راستا معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ضمن اشاره به تصویب سه بند از لایحه هوای پاک در جلسه مجلس شورای اسلامی، از تصمیم مجلس در مورد کاهش سن معاینه فنی از پنج به چهار سال انتقاد کرد.
معصومه ابتکار درباره رای مجلس به لایحه هوای پاک گفت: تبصره بند ۹ لایحه هوای پاک که در مورد معافیت مالی خودروهای برقی و هیبریدی است تصویب شد که اقدام مثبت و موثری ارزیابی می‌شود. همچنین بند ۱۰ لایحه هوای پاک که در ارتباط با وظایف شهرداری‌ها نسبت به توسعه حمل و نقل عمومی بود، با اصلاحیه‌ای به تصویب رسید. در مورد بند ۱۱ لایحه هوای پاک که در ارتباط با استقرار صنایع است بحث‌های زیادی در مجلس پیش آمد. این بند اهمیت بسیاری دارد. در حال حاضر ضوابط استقرار صنایع در کشور داریم و این موضوع مقوله بسیار مهمی است چون در کشور نیاز به صنعت، تولید و اشتغال داریم؛ اما نباید این فعالیت‌ها زندگی شهری و زندگی در سکونتگاه‌ها را به اختلال بکشاند. بنابراین یکی از روش‌های سازگاری صنعت با محیط زیست بحث ضوابط استقرار صنایع، پایش و مسئله خود اظهاری است.
وی با اشاره به اینکه در این بند تبصره‌ای در مورد تشویق صنایع سبز نیز پیش‌بینی شده بود، اظهار کرد: صنایع سبز که فعالیت آنها سازگار با حفظ محیط زیست است می‌توانند از مشوق‌های مالیاتی برخوردار شوند.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در ادامه در مورد تصمیم اخیر مجلس در ارتباط با کاهش سن معاینه فنی از پنج سال به چهار سال نیز اظهار کرد: پیشنهاد دولت کاهش سن معاینه فنی از پنج سال به دو سال بود! ما نیز بر این موضوع تاکید داشتیم ولی در مجلس شورای اسلامی دوره معافیت فنی از پنج سال به چهار سال کاهش پیدا کرد.
وی در پاسخ به این پرسش که سازمان حفاظت محیط زیست در قبال این تصمیم مجلس چه اقدامی را پیش خواهد گرفت، گفت: چند سال درگیر همین لایحه بودیم. یکی از راه‌ها این است که شش ماه دیگر لایحه جدیدی ارائه دهیم!!
ابتکار نگفت چرا معاون خودش درباره سن معاینه فنی در سال نود و سه به سه سال اشاره کرده بود و البته نکته مهم اینکه نگفت لایحه جدید دولت در صورت ارائه شدن باید باز هم بیست سال طول بکشد!! در عین حال مهرداد بائوج لاهوتی نیز با انتقاد از مصوبه مجلس نوشته است که در گذشته تغییر سن معاینه فنی در دولت و در کمیسیون‌های مجلس از پنج سال به دو یا یک سال رسید. حتی در شورای دوم هم شاهد کاهش معافیت سن معاینه فنی از پنج سال به دو یا یک سال بودیم، اما اکنون معافیت معاینه فنی خودروها از پنج سال به چهار سال تقلیل یافته است. با این وجود باید بتوان دوره معافیت معاینه فنی خودروها را کاهش داد.
اعتبارات توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی کلانشهرها ۵ درصد افزایش یافت
اما یکی از اتفاقات این لایحه این است که طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی اعتبارات توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی کلانشهرها ۵ درصد افزایش یافت. چیزی که بارها و بارها توسط شهرها عنوان شده که عملا از سوی دولت این رقم تخصیص نمی‌یابند، اینکه چطور رقم تخصیص نیافته را افزوده‌اند و راهکار مطالبه نداده‌اند، جای تامل دارد.
سوشیانت آسمانی
