هفته گذشته "جان کری" وزیر امور خارجه آمریکا با مدیران بانکهای بزرگ اروپایی جلسهای را برگزار کرد و پیرو آن جان کری با بیان اینکه از سرگیری تعاملات بانکی با ایران درچارچوب برجام بلا مانع است اعلام کرد: هدف از این جلسه شنیدن نگرانیهای بانکها و تلاش برای رفع آنهاست ضمن اینکه ما میخواهیم این را مشخص کنیم که تعامل قانونی با ایران در چارچوب توافق هستهای، برای بانکها بلامانع است.
گفته میشود که جان کری در این جلسه تلاش کرده تا نگرانی بانکهای اروپایی را نسبت به جریمههای سنگینی که پیشتر بابت همکاری بانکی با ایران متحمل شدهاند مرتفع سازد اما آنچه از شواهد امر بر میآید نه تنها گوش بانکهای اروپایی به این حرفها بدهکار نیست که شاید همین جلسه و اظهارات جان کری مهر تایید دیگری بر این مساله باشد که بدعهدیها از سوی کشورهای غربی از جمله آمریکا در اجرای برجام ادامه دارد.
تعاملات محدود
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در واکاوی این مساله با اشاره به صحبتهای مدیران عامل بانکهای اروپایی میگویند: مدیران عامل این بانکها بر این ادعا هستند که برخی از تحریمهای آمریکایی و اروپایی علیه ایران و محدودیتهای غیرمرتبط با تحریمها همچنان پابرجاست بنابراین باید همچنان به صورت کلی تعامل با مرتبط با ایران را محدود کنند.
اخبار منتشر شده از گفتوگوهای انجام شده در این جلسه این نکته را گوشزد میکند که بانکهای اروپایی هم اعتماد و اطمینانی به دولتمردان آمریکایی ندارند و تا جایی که بتوانند تا روشن نشدن موارد پیرامون مذاکرات برجام با ایران هرگونه فعالیت تجاری خود با این کشور ار محدود میکنند.
در بررسی سخنان مدیران عامل بانکهای اروپایی نکات جالبی مطرح است که اشاره به برخی از آنها خالی از لطف نیست.
تناقضات پیدرپی
سخنگوی داچ بانک آلمان اعلام کرده است که "کاهش تحریمهای آمریکا و اتحادیه اروپا علیه ایران این انتظارات را افزایش داده که بخش بانکی از شرکتهای مختلف در فعالیتهای تجاری قانونیشان با ایران حمایت کند اما برخی از تحریمهای اتحادیه اروپا و آمریکا علیه ایران و محدودیتهای غیرتحریمی همچنان پابرجاست. بنابراین داچ بانک همچنان به طور کلی تجارت مرتبط با ایران را محدود خواهد کرد."
همچنین مدیر امور حقوقی بانک انگلیسی اچ.اس.بی.سی گفته است: این بانک هیچ برنامهای برای احیای مراودات مالی با ایران ندارد.
بانک استاندارد چارترد انگلیس نیز در اینباره اعلام کرد: "ما هیچ مشتریای را که ساکن ایران است یا هر موسسه تحت کنترل یا مالکیت فردی ساکن ایران است را نخواهیم پذیرفت... ما نه معامله جدیدی را برعهده خواهیم گرفت و نه با ایران یا هیچ طرف ایرانیای تعامل خواهیم کرد."
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی با مبنا قرار دادن این سخنان اروپاییها این نکته را مطرح میکنند که متولیان آمریکایی بر این باورند که بانکهای اروپایی اظهارات شفاهی آنها را کافی تلقی کرده و پیرو موثر بودن توافق هستهای، همکاری با ایران را آغاز میکنند اما بدعهدیهای آمریکایی نه تنها برای ایران که برای اروپاییها نیز امری محرز است و بس.
هشدارهای دیرینه
متولیان اروپایی همچون برخی متولیان و برخی کارشناسان اقتصادی که همواره در مورد برقراری ارتباط با آمریکا هشدار میدهند به این باور رسیدهاند که مواضع دولت آمریکا در قبال تجارت با ایران متناقض است و همین خود دلیل کافی است تا این بانکها با احتیاط و ترس به از سرگیری مراودات خود به آن بنگرند.
کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی در ارزیابی سخنان کری موضوع قرار گرفتن ایران در لیست خزانهداری آمریکا به عنوان متهمان پولشویی و تاکید بر خطری که آنها برای سیستم مالی بینالمللی دارند، را مدنظر قرار داده و میگویند این اتفاق از دیگر تناقضات موجود در اظهارات مقامات آمریکایی است و اینکه آمریکاییها از بانکهای غیرآمریکایی و اروپایی میخواهند تا بدون در نظر گرفتن هشدارهای قبلی دولت آمریکا درباره ریسکهای مالی این موسسات، با ایران همکاری کنند و هیچ تضمینی هم برای آن ارائه نمیکنند از جمله اظهارات ضد و نقیض آنهاست.
این گروه از کارشناسان با مبنا قرار دادن بیانیه آمریکا همزمان امضای برجام این نکته را گوشزد میکنند که بدعهدیهای این متولیان آمریکایی همچنان استوار است و اعتمادی بر هیچیک از گفتههای آنان نیست چراکه دولت آمریکا در این بیانیه تاکید کرده است بانکهای خارجی نمیتوانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم از سیستم بانکی آمریکا برای معامله با ایران استفاده کنند که با توجه به ارتباطات گسترده بانکهای اروپایی با سیستم بانکی آمریکا، این در واقع به معنای تداوم تحریم بانکی ایران است.
تحریمهای بلندمدت
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس با بیان اینکه جهان دوقطبی تبدیل به جهان تکقطبی شده است به سیاست روز گفت: اساس این جلسه و مذاکراتی که در آن صورت گرفته نشان میدهد که اتحادیه اروپا هم اتحاد خود را تحت تاثیر و سلطه آمریکا انجام میدهد در نتیجه با چنین نگرشی مباحث اقتصادی و ملاحظات مجامع پولی و بانکی دنیا نسبت به آمریکا و تصمیمات آن حساسیت بالایی دارد.
ایرج ندیمی افزود: این مساله مهر تاییدی بر این موضوع است که نظام سلطه و علامتدهی آنها به سایر نظامهای اقتصادی دنیا متفاوت است و حد و اندازه ندارد.
این نماینده مجلس با بیان اینکه باید بپذیریم که روندی که بانکهای اروپایی در بر گرفتهاند یک پروژه ۸ ساله است تصریح کرد: متولیان این بانکها در یک پروسه ۸ ساله مباحث مربوط به تحریم را مدنظر تمام فعالیتهای خود قرار دادهاند و به همین میزان برنامههای خود را ۸ ساله بر اساس تحریم ایران تعریف کردهاند و تلاش کردند تا تحریمهای آنها یک حوزه وسیع زمانی ار درپی داشته باشد تا بتواند به مقاصد خود دست یابند و به نوعی ایران و فعالیتهای آن را مدیریت کنند.
ندیمی تصریح کرد: همانطور که خود غربیها مطرح کردند برجام پروژهای مقطعی نبوده و آنها خود را متعهد آن نمیدانند بنابراین با وجود چنین نگاهی باید تلاش شود تا حداکثر استفاده از ظرفیتهای داخلی را داشته باشیم و از فرصتهای درونی بهره بگیریم.
این نماینده مجلس با بیان اینکه غربیها مدعی هستند که ۸ سال نیاز به راستیآزمایی دارند خاطرنشان کرد: ما باید به نحوی عمل کنیم که در این مدت بتوانیم بیشترین بهرهبرداری از ظرفیتهای داخلی را ببریم و همانطور که آنها خود را متعهد به برجام نمیدانند و با یک حرف "جان کری" دیوارهای بیاعتمادی نسبت به ایران را از بین نمیبرند بنابراین متولیان داخلی باید به شکل منطقی و درست با چنین دیدگاهی برخورد کنند.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس تصریح کرد: روابط و برقراری ارتباطات در چند مرحله شکل میگیرد که مرحله اول آن انجام مذاکرات و گفتوگو است و در مرحله بعد به عقد قرارداد و تفاهمنامه میرسد و دست آخر مرحله اجرای این قراردادهاست که هر یک از آنها مراحل کوتاهمدت و بلندمدت را در بردارد و اساسا برخی از آنها زمانبر است.