مذاکرات ایران و کشورهای ۱+۵ در حالي از امروز در قالب جدید خود برای آغاز نگارش متن تفاهم نهایی (برجام) در وین از سرگرفته ميشود كه آمریکاییها همچنان بر موضع خود درباره لغو تحریمها علیه ایران تأکید دارند و میگویند علیرغم خواسته ایران بر لغو تحریمهای هستهای پس از امضای توافق، تحریمها به هیچوجه یکجا برداشته نمیشود.
به گزارش مهر، تیم مذاکرهکننده هستهاي امروز و فردا در وین با هلگا اشمید مذاکره خواهد کرد و روز جمعه مذاکرات بین ایران و کشورهای ۱+۵ در سطح معاونان برگزار ميشود. حدود دو هفته پیش در روز ۱۳ فروردین در لوزان سوئیس پس از ۹ روز مذاکرات فشرده، گفتوگوها به قرائت بیانیهاي مشترکی از سوی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان و فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا منتهی شد.
در بیانیه ۱۳ فروردین آنچه بیش از هر چیز مورد تأکید واقع شد دست یابی به راهحلهاي مشترکی بود که طرفین را برای آغاز نگارش متن تفاهم نهایی یا برنامه جامع اقدام مشترک آماده ميکند.
تفاهمی که براساس تمدید توافق ژنو برای دومینبار در آذرماه سال گذشته باید تا قبل از تاریخ ۱۰ تیرماه (پایان ژوئن) حاصل شود. اما در اين ميان فکتشیت آمریکایی دو ساعت پس از بیانیه سوييس منتشر شد كه سراسر نمود آشكار زيادهخواهيها و در برخي موارد متفاوت با آنچه كه در بيانيه مطبوعاتي سوييس قرائت شد بود.
پافشاري امريكا بر زيادهخواهيها در قبال ايران
اين زيادهخواهيها و خلاف آنچه ملت ايران در چارچوب مذاكرات هستهاي در قبال طرف غربي كه يكي از مهمترين موارد آن لغو يكباره تحريمها پس از توافق هستهاي است همچنان شنيده ميشود چنانچه ديروز نيز سخنگوی کاخ سفید در اظهاراتی اعلام کرد: تحریمهای ایران بلافاصله پس از توافق لغو نخواهد شد؛ بلکه جامعه بینالمللی در عوض پایبندی ایران به تعهداتش، تخفیف مرحلهای تحریمها را آغاز خواهد کرد. ارنست گفت: «ما بر همکاری ایران با سرزدهترین بازرسیها که تاکنون بر برنامه هستهای هیچ کشوری اعمال نشده است، تاکید خواهیم کرد. جامعه بینالمللی و آمریکا در عوض گامهایی که ایران برخواهد داشت (این گامها در توافق قید خواهد شد)، گامهایی برای تخفیف مرحلهای تحریمها برخواهند داشت. معنایی نخواهد داشت درست پس از توافق ایران، همه تحریمهای آنها لغو شود.»
از سوي ديگر سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نيز در نشست خبري خود تأکید کرد که موضع واشنگتن درباره تحریمها تغییری نکرده و تحریمهای ایران به صورت مرحلهای برداشته ميشود
«مری هارف» در توضيح بيشتر اين مطلب گفت: «هیچ تغییری به طور قطع در موضع ما درخصوص کاهش مرحلهای تحریمها بعنوان بخشی از توافق جامعه به وجود نیامده است. ما همیشه گفتهایم که ایران تنها زمانی کاهش تحریمها را دریافت میکند که تأیید شود تمامی گامهای هستهای را تکمیل کرده است اما تمامی این اتفاقات در روز اول (اجرای توافق نهایی) رخ نمیدهد. برخی از این گامها تا جایی که متوجه شدم، فنی است، آنها گامهای بسیار پیچیده فنی است که احتمالاً همانطور که گفتیم چندین ماه به طول میانجامد.»
اين رويكرد امريكاييها در قبال ملت ايران در حالي است كه مقام معظم رهبری در سخنرانی اخیرشان در دیدار مداحان اهلبیت بار دیگر برخی از خطوط قرمز نظام در مذاکرات را برشمردند و در بخشی از سخنان خود صراحتا تاکید کردند که تحریمها بلافاصله پس از امضای توافق و همزمان با اجرای توافق باید به صورت کامل برداشته شود.
روحاني رئیسجمهوری كشورمان نيز چند روز پيش در جمع مردم رشت تاكيد داشت: اینکه سنای آمریکا و مزدوران این کشور چه ميگوید، مجلس نمایندگان آمریکا چه ميخواهد، به ملت و دولت ما ارتباطی ندارند؛ ما در برابر تعامل، در برابر حسننیت و در برابر احترام، احترام ميخواهیم. همه بدانند در این توافق، اگر پایان تحریم نباشد؛ توافقی نخواهد بود.
جالبتر اينكه امريكاييها رفع تدريجي تحريمها را مشروط به اطمينان از حصول راستيآزمايي ايران ميدانند و اين درحالي است كه آیتالله خامنهاي در سخنان خود در جمع زائران حرم رضوی تاکید کرده بودند: «اینکه آمریکاییها تکرار میکنند که «ما قرارداد با ایران ميبندیم، بعد نگاه میکنیم ببینیم اگر به قرارداد عمل کردند تحریمها را بر میداریم» این حرف حرف غلط و غیرقابل قبولی است؛ این را ما قبول نداریم. رفع تحریمها جزو موضوعات مذاکره است، نه نتیجه مذاکرات؛ آن کسانی که دستاندرکار هستند، فرق این دو را بخوبی میفهمند. این یک خدعه آمریکایی است که میگویند قرارداد میبندیم، نگاه میکنیم به رفتارها، بعد تحریمها را بر میداریم! اینجوری نیست؛ همینطور که مسئولین ما صریحاً گفتهاند و رئیسجمهور محترم صریحاً گفت، رفع تحریمها باید بدون هیچ فاصلهای در هنگام رسیدن به توافق انجام بگیرد، یعنی رفع تحریم جزء توافق است نه چیزی مترتّب بر توافق».
البته بیانیه لوزان و پس از آن فکتشیتی که آمریکاییها منتشر کردند، سؤالاتی را درخصوص نحوه برداشته شدن تحریمها، بازرسیها در چارچوب پروتکل الحاقی و نقش غیرقابل اعتماد آژانس ایجاد کرده و سرنوشت مذاکرات و حصول توافق جامع را در هالهای از ابهام فرو برده است.
در این میان و پس از صدور این بیانیه انتقاداتی درباره جزئیات این بیانیه از سوی منتقدان مطرح شده و در این راستا تیم مذاکرهکننده هستهای با شرکت در جلساتی متعدد از جمله با حضور نمایندگان مجلس، صاحبنظران، کارشناسان حقوقی و دانشگاهیان به تشریح راهحلهای حاصل شده در لوزان پرداختند. در آخرین نشستی که چند روز پيش در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و با حضور تعدادی از اساتید علوم سیاسی برگزار شد، منتقدان و موافقان بیانیه لوزان به بیان نقطه نظرات و دغدغههایشان پرداختند و عراقچی و روانچی از اعضای تیم مذاکرهکننده به دغدغهها پاسخ داده و جزییاتی از این راهحلها را تشریح کردند.
سیدعباس عراقچی عضو ارشد تیم مذاکرهکننده هستهای در پایان این نشست در جمع خبرنگاران، درخصوص اظهارات منتقدان پس از بیانیه لوزان عنوان کرد: از دو هفته گذشته دیدگاههای منتقدان را زیاد شنیدیم. فکر میکنم منتقدان با دلسوزی و دغدغه ناشی از منافع ملی مسائل را نگاه کردند. نکاتی را که مطرح کردند همه مورد توجه ما خواهد بود. میتوانم قضاوت کنم که در مجموع انتقادات و دیدگاه هایی که نسبت به مذاکرات وجود دارد، نسبت به دستاوردهای کلان ما نیست، بلکه بیشتر شامل توصیهها، نصیحتها و پیشنهاداتی راجع به نحوه نگارش است که در موقع نگارش اگر دغدغههایی وجود دارد، رفع شود.
تعدادی از منتقدان با اشاره به طرح کورکر - منندز و مصوبات کمیته روابط خارجی سنا و اظهارات برخی مقامات آمریکایی عنوان میکنند که در صورت حصول توافق جامع، کماکان تحریمها باقی خواهد ماند و مدعی هستند که هدف تیم مذاکرهکننده ایرانی تنها رسیدن به توافق است نه برداشته شدن تحریمها. در همین راستا سیدعباس عراقچی درباره مصوبات کمیته روابط خارجی سنا عنوان کرد: ما با دولت آمریکا مذاکره میکنیم و با دولت آمریکا هم در یک قالب چندجانبه مذاکره میکنیم. مذاکره ما با ۶ کشور است و اینگونه نیست که مصوبات کنگره یکی از این کشورها بتواند روند را دچار خلل کند. البته این ناشی از حسننیت در مذاکره نیست. ما دولت آمریکا را مسئول تعهداتی میدانیم که در یک توافق احتمالی قبول خواهد کرد و باید اجرا کند و خودشان باید مشکلاتشان را با کنگره حل کنند. ما از نزدیک تصمیماتی که گرفته شده و تأثیراتی که بر مذاکرات میتواند بگذارد، رصد میکنیم.
ظریف نيز در اینباره گفت: «حالا بخش دشوار را آغاز میکنیم، مسیر دشوار مذاکره و نگارش توافق نهایی. این کار زمان و تلاش زیادی میبرد، اما فکر میکنم که تصمیمات سیاسی پیش از این گرفته شده است. حالا حرکت به سمت بخشهای فنیتر توافقی که باید نوشته شود، به ما و همکارانمان (در ۱+۵) بستگی دارد.» قرار است، نشست بعدی در حاشیه اولین کنفرانس بازنگری در معاهده NPT در سطح معاونان و کارشناسان در نیویورک برگزار شود.
مذاکرات سه روزه ایران و کشورهای ۱+۵ در وین از امروز در سطح معاونان و کارشناسان خواهد بود و تفاوت دیگر این مذاکرات با دورههای قبلی علاوه بر عدم حضور وزرا گفتوگوهایی است که با هلگا اشمید، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا آغاز ميشود.