حدود يك هفته ديگر قرار است، نمايندگان ايران و اعضاي گروه ۱+۵ بار ديگر دور يك ميز بنشينند و براي رسيدن به توافق نهايي يا جامع چانه بزنند.
حالا يك سال پس از آن توافق ابتدايي، باز هم طرفين پس يك دور تمديد آن، دوباره قرار است بر سر اختلافات مذاكره كنند و به نتيجه برسند.
سوم آذر یا همان ۲۴ نوامبر کم‌کم از راه می‌رسد. اين تاريخ زمان نشستی است که خیلی‌ها آنرا سرنوشت‌ساز می‌دانند؛ بالاخره بعد از حدود ۳ ماه مذاکره فشرده، سطرهای متن توافقنامه‌ای که خیلی‌ها منتظرش بودند، نهایی شد.
«توافقنامه اقدام مشترک» که در بین مردم ایران با عنوان «توافقنامه ژنو» مشهور شد، آغاز راهی بود که ایران و کشورهای ۱+۵ را در مسیر توافق نهایی قرار مي‌داد.
ایران و کشورهای ۱+۵ متعهد شده بودند تا اقدامات را گام به گام جلو ببرند تا حواشی مساله هسته‌ای ایران برای همیشه تمام شود، اما تنها چند روز زمان نیاز بود تا برخی اظهارات عجیب یکی از اعضا، خوش‌بینی‌ها به توافق ژنو را کم کند.
توافق ژنو همه را امیدوار کرده بود اما آمریکایی‌ها به گونه‌اي دیگر به توافق هسته‌ای با ایران نگاه می‌کردند، همین نگاه متفاوت در اظهارات مقامات این کشور نمود عینی داشت؛ مساله‌اي که برخی سیاستمداران و دیپلمات‌ها در ایران دوست نداشتند به صورت جدی به آن نگاه کنند و هرگاه در برابر پرسش خبرنگاران برای پاسخگویی به حرف‌هاي عجیب و بعضا تهدید آمیز آمریکایی‌ها قرار مي‌گرفتند تنها به جمله «این اظهارات خلاف روح توافق ژنو است» بسنده مي‌کردند.
مقامات آمریکایی از روز ۳ آذر به بعد پیام جدیدی از توافق ژنو را برای خود تعریف کردند، پیامی که آنها تعریف کرده بودند حکایت از ضعف ایران و اثرگذاری تحریم‌ها داشت.
آنها بر‌اساس همین پیام در طول توافق ۶ ماهه ژنو و همچنین در مدت تمدید ۶ ماهه دوم، سعی کردند پیام خود از روح توافق ژنو را به دنیا مخابره کنند، پیامی که برخی سیاستمداران داخلی علاقه‌اي به شنیدن آن ندارند.
بررسی اظهار نظرهای مقامات آمریکایی در طول یک سال اخیر در آستانه ۲۴ نوامبر و تاریخ انقضای توافق ژنو نشان مي‌دهد که اوباما رئیس‌جمهور آمریکا، جان کری وزیر امور خارجه و وندی شرمن معاون وزیر خارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده آمریکایی از همان روز بعد از توافق ژنو هدف دیگری جز توافق «خوب» هسته‌اي با ایران را دنبال مي‌کردند.
نکته قابل تامل‌تر آنکه هرچه به روزهای نهایی مذاکرات نزدیک‌تر مي‌شویم، اظهارنظرهای مقامات آمریکایی علیه ایران و برنامه هسته‌ای آن تندتر و پرحجم‌تر می‌شود؛ اظهاراتی که شاید مرور آن در آستانه دور نهایی مذاکرات برای برخی دیپلمات‌ها مفید باشد.
در ذيل این گزارش، به بررسی اظهار نظرهای مقامات آمریکایی نظير اوباما، كري و شرمن درباره برنامه هسته‌ای ایران، توافق ژنو و همچنین توافق نهایی با کشورمان پرداخته شده است.
اما آنچه در جداول پايين اين گزارش آمده است، تنها اظهارات مقامات دانه‌درشت‌تر امريكايي‌هاست. در كنار اظهارات وقيحانه رئيس‌جمهور، وزير امور خارجه و گفت‌وگوكننده در مذاكرات امريكايي‌ها ساير مقامات اين كشور هم بارها و بارها اقدام به تهديد يا بيان زياده‌خواهي‌هاي خود كرده‌اند.
به عنوان مثال مي‌توان به نامه اخير ۳۵۴ نماینده کنگره به اوباما درباره برنامه هسته‌اي ایران اشاره كرد. نامه‌اي كه در مهرماه منتشر شد و در آن اين نمايندگان به رئيس‌جمهور آمريكا گوشزد كرده بودند كه «توافق خوب توافقی است که بتواند مانع از دستیابی ایران به سلاح هسته‌اي شود باید شامل روشن شدن ابعاد فعالیت‌هاي اتمی تحقیقاتی ایران در گذشته نیز بشود.»
سناتور مک کین جمهوری‌خواه هم همين چند روز پيش گفته بود: «بسیاری از ما احساس می‌کنیم، رئیس‌جمهور به‌قدری در‌پی یافتن نوعی از موفقیت است که می‌خواهد توافقی را انجام دهد که از نظر بسیاری از ما بسیار خطرناک است.»
اما شايد يكي از نقاط اوج توهم و البته گستاخي امريكايي‌ها را بتوان در نامه رابرت منندز و مارک کِرک دو سناتور آمریکایی به اوباما يافت. آنها براي پرونده هسته‌اي ايران نسخه‌اي خيال‌پردازانه پيچيده بودند: «توافق خوب توافقی است که به متوقف کردن برنامه هسته‌ای ایران بسنده نکرده و آن را از میان ببرد... این «جنون» است که آمریکا در توافق احتمالی با ایران به این کشور اجازه برخورداری از توانمندی‌هاي هسته‌اي بدهد.»
يك نماینده ديگر سنا نيز معتقد است: «سنا طبق قانون حق و وظیفه دارد مانع توافق بد با ایران شود و هرگونه توافق بد دولت اوباما با ایران بر سر مساله هسته‌ای را وتو خواهد کرد... اگر توافقی بد باشد و یا به ایران اجازه غنی‌سازی بدهد ، این توافق یک توافق بد است ، و ما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم.»
اما اظهارات مضحك‌تر را مي‌توان در سخنان دو روز قبل سخنگوی عربی زبان وزارت خارجه آمریکا يافت. جايي كه او براي حفظ آرامش خاطر برخي كشورهاي عربي سرسپرده امريكا گفته بود: «تاکید می‌کنم که هیچ معامله‌ای با ایران وجود ندارد.»
او در ادامه به تكميل وقاحت‌ها و بي‌ادبي‌هاي مقامات بالادستي خود، موضوع جديدي را نيز اضافه مي‌كند: «تمامی دولت‌های همسایه‌اي ایران موافق تحریم اقتصادی‌اش هستند، تحریمی که اقتصاد ایران کاملا نابود کرد و تاثیری بسیار در بازگشتش به مذاکرات ۱+۵ داشت... ما می‌دانیم که تهران عامل ناآرامی‌های بسیاری در میان دولت‌های منطقه شده است اما ما این کشور را از رسیدن به سلاح هسته‌ای بازداشتیم.»
مذاکراتی که لحن آمریکا را اهانت‌آمیزتر کرد
آمریکا تنها ۱۸ روز پس از توافق ژنو در ۲۱ آذر سال ۹۲ اعلام کرد که ۴ شرکت خارجی و ۵ نهاد ایرانی را مورد تحریم قرار داده است. انتشار این خبر مانند آب سردی بر پیکر توافقی بود که هنوز حتی راهکارهای اجرا شدن آن نیز مشخص نشده بود.
وزارت خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد که این تحریم‌ها به دلیل حمایت این شرکت‌ها از برنامه هسته‌اي ایران بوده و در واقع تحریم‌ها جدیدی محسوب نشده و ناقض توافق ژنو نیست؛ ادعایی که برخی در داخل کشور نیز سعی مي‌کردند با آن همراه شوند. رهبر معظم انقلاب اما در این میان نظری متفاوت با مسئولان آمریکایی و برخی سیاستمداران داخلی داشتند.
ایشان در مرداد‌ماه سال ۹۳ در دیدار با سفرا و مسئولان نمایندگی‌ها جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور با اشاره به مذاکرات هسته‌اي میان ایران و کشورهای ۱+۵ و به ویژه آمریکا فرمودند: «در گذشته میان مسئولان ما و مسئولان آمریکا هیچ ارتباطی نبود اما در یک سال اخیر بخاطر مسائل حساس هسته‌ای و تجربه‌ای که مطرح شد انجام بشود، بنا شد مسئولان تا سطح وزارت خارجه تماس‌ها، نشست‌ها و مذاکراتی داشته باشند اما از این ارتباطات نه تنها فایده‌ای عاید نشد بلکه لحن آمریکایی‌ها تندتر و اهانت‌آمیزتر شد و توقعات طلبکارانه‌ی بیشتری را در جلسات مذاکرات و در تریبون‌های عمومی بیان کردند.»
ایشان در ادامه تصریح کردند: «البته مسئولان ما در نشست‌ها در جواب طلبکاری آنها، جواب‌های قوی‌تر و گاهی گزنده‌تر دادند، اما در مجموع معلوم شد مذاکره برخلاف تصورات برخی‌ها، به هیچ چیز کمک نمی‌کند. آمریکایی‌ها نه تنها دشمنی‌ها را کم نکردند بلکه تحریم‌ها را هم افزایش دادند! البته می‌گویند این تحریم‌ها، جدید نیست اما در واقع جدید است و مذاکره در زمینه‌ی تحریم هم، فایده‌ای نداشته است.»
داستان از چه قرار است؟
همه اتفاقات یکسال اخیر و تنها مرور اظهارات کینه جویانه مقامات آمریکایی ثابت مي‌کند کسی که آن سوی میز نشسته است قابل اعتماد نیست و برداشتش از لبخندهای دیپلماتیک ضعف طرف مقابل است نه دوستی.
آمریکایی‌ها با اظهارات یک سال اخیر خود نشان دادند که راه حل پایان دادن به مساله هسته‌اي ایران را تنها در برچیده شدن آن دانسته و البته پایان مساله هسته‌اي را زمینه‌اي برای آغاز فشار در زمینه حقوق بشر و دیگر مسائل داخلی ایران مي‌دانند.
حال در آستانه دور نهایی مذاکرات و پس از یکسال از توافق ژنو باید دید چه اتفاقی در پشت درهای بسته سالن مذاکرات خواهد افتاد؛ آیا ایران طرف مقابل را برای یک توافق «خوب» قانع مي‌کند و یا طرف دیگر توافقی «خوب تر» را به نفع خود رقم خواهد زد.
