اگرچه جلوگیری از جنگ گاه امکان پذیر نیست اما باید در جنگ به کرامت انسانی احترام گذاشته شود. کرامتی که کنوانسیون های بین المللی به منظور پرهیز از ابهام گویی ، نا رسایی و به جا ماندن اصولی از آن تعاریفی روشن و حداقلی را در پیش روی آدمی قرار می دهند تا با ملاک قرار گرفتن آن روش و منش دولتها در تخاصمات مورد ارزیابی حقوق و انسانی قرار بگیرد . این اصول در قوانین بین المللی تحت عنوان حقوق بشر دوستانه مورد تاکید و توجه قرار گرفته اند.به گزارش وبسایت انجمن مدافعان حقوق بشر به بر این اساس حقوق بشردوستانه بین المللی مجموعه قواعدی است که سازمان صلیب سرخ وظیفه نظارت آن را بر عهده دارد و اصول آن شامل موارد ذیل است:
۱- حمایت از افرادی که در زمان جنگ در مخاصمات شرکت نکرده اند و یا در آن ترک کرده اند.
۲-محدود کردن روشها و وسایلی که در جنگ به‌کار گرفته میشود.
این قوانین تصریح دارد که اجرای آنها در هر شرائطی و فارغ از علل بروز منازعات می بایستی از سوی طرفین رعایت شود . موضوعی که به نظر می رسد در جریان مبارزه آمریکا با تروریسم چندان مورد توجه این کشور قرار ندارد. چراکه تجربه ثابت کرده حضور نظامی امریکا در منطقه تعهد حرفه ای پزشکی را نیز در چالش قرار داده است. به این ترتیب پرسنل پزشکی نظامی امریکا در مقابل این دوگانگی که چه اقدامی برای بیمار بهتر است و چه حکمی بهترین انتخاب برای ارتش است، باقی مانده اند.
این وضعیت بسیار دشواری است زیرا پرسنل پزشکی را در شرایطی قرار میدهد که فشار اخلاق حرفه ای نیز بر آنها افزوده میشود. گزارشاتی در دست است که پرسنل نظامی پزشکی در کشورهای عراق و افغانستان با عواملی همچون دوگانگی تعهد و پیچیدگی مباحث اخلاقی در زمینه خشونت علیه بشر و اصول مسلم حرفه پزشکی مواجه شده اند . مستندات غیرقابل انکاری وجود دارد که نشان میدهد بازپرسان ،پلیس نظامی و پرسنل ضد اطلاعات از پزشکی سوء استفاده کرده اند. نیروهای پزشکی نظامی در گوانتانامو بطور سیستماتیک علیه مقاومت زندانیان بکار گرفته شدند در حالی که این مسئله اصول پزشکی را دچار خدشه می کند .به نحوی که استفاده از شگردهایی مانند محرومیت از خواب ،غذا و امکانات بهداشتی ،زندانهای انفرادی ، خفگی مصنوعی، ضربه زدن به نقاط حساس و اعتراف گیری با استفاده از داروها ، اصول اخلاق پزشکی را دچار چالش اساسی کرده است.این در حالی است که ایالات متحده امریکا امضا کننده کنوانسیون منع شکنجه ژنو است که متحد شده که هیچ کس نباید شکنجه و خشونت را علیه انسان به کار گیرد.
از سوی دیگر انجمن پزشکی جهانی مطابق بیانیه توکیو ۱۹۷۵ اعلام میکند : پزشک نباید اعمال شکنجه یا خصمانه علیه انسان یا فرایندهای تحقیرآمیز را حمایت کرده و یا مورد اغماض قرار دهد و در آن مشارکت داشته باشد.مطابق این بیانیه رعایت موازین فوق در مورد مجروحان متهم و مظنون به گناه و نیز مجروحان جنگی و افراد غیر نظامی الزامی است.این بیانیه بطور روشنی هر گونه مشارکت تیم پزشکی نظامی را در اعمال خصمانه را منع کرده است .انجمن پزشکان امریکا نیز در دسامبر ۱۹۹۹ بطور مشخصی بیانیه ۱۹۷۵ توکیو را مورد پذیرش قرار داده است. ضمن آنکه بر اساس کنوانسیون مذکور پرسنل پزشکی نظامی شامل پزشکان،پرستاران، روانپزشکان ، روانشناسان و کادر پیراپزشکی بطور یکسانی تحت پوشش کنوانسیون و کدهای اخلاقی قرار میگیرند.موارد نقض حقوق سلامتی افراد در حملات نظامی امریکا به عراق و افغانستان مطابق گزارشات سازمان صلیب سرخ:
۱- عدم کفایت سیستم بهداشتی زندان ابوغریب از لحاظ تجهیزات و پرسنل
۲- ثبت ناقص اطلاعات در پرونه های پزشکی زندانیان
۳- عدم کفایت سیستم پزشکی در ارائه درمانهای خاص مورد نیاز زندانیان
۴- تحریف گواهی های مرگ صادر شده در افغانستان و عراق بطور مثال در سال ۲۰۰۳ یک ژنرال ارتش عراق بنام ماهوش در کیسه خواب قرار داده شد و آنقدر روی سینه اش نشستند که منجر به خفگی او شد. گزارش مرگ وی طبیعی ذکر شده است.
۵- گزارش پزشکی زندانیان در بسیاری از موارد در اختیار بازپرسان قرار گرفته و این نقض رازداری و ارتباط محرمانه بین پزشک و بیمار است.
۶- سیستم پزشکی در طراحی و اجرای بازپرسی از زندانیان و همچنین پایش آنها مشارکت داشته است.
بی تردید وجود چنین موجود و اثبات چنین مواردی می تواند رسوایی بزرگ برای جامعه پزشکی ، قوای نظامی و حتی دولت آمریکا محسوب شود . دولتی که به بهانه ی دفاع از دموکراسی و حقوق بشر و مبارزه با تروریسم به عنوان نقض کننده حقوق اساسی انسان ها از جمله حق حیات به کشور دیگری در فاصله دهها هزار کیلومتری خود حمله می کند خود در مظان بزرگترین مصادیق نقض حقوق بشر قرار گرفته است . موضوعی که علاوه بر رسوایی اخلاقی و حرفه ای ، موجبات بدنامی آمریکا در گستره ی افکار عمومی جهانیان را به همراه داشته است و زمینه پیگیری چنین تخلفاتی را در مجامع حقوقی جهان بیش از هر زمان دیگری فراهم آورده است.
منا مولوی
