ستون پنجم تحریم‌های دشمن‌

از اینجا شروع کنیم که بیاناتی از رهبر معظم انقلاب در دیدار با اعضای هیأت دولت مطرح شده است مبنی بر اینکه همزمان با ادامه مذاکره با اروپا باید از این کشورها قطع امید کنیم از این جهت که در برجام به منافع مورد انتظار دست یابیم و این منافع با مذاکرات اروپایی احیا شود، با این حساب چگونه می‌توان این دو را در کنار هم پیش برد و به معیشت مردم هم رسید؟
من معتقدم که کلید سخنان مقام معظم رهبری دو نکته دارد نکته اول آن با محوریت خارجی است که اساس آن را عدم اعتماد به خارجی‌ها تشکیل می‌دهد به هر حال آنها براساس منافع خود عمل می‌کنند چنانکه آمریکایی‌ها اقدام به عهدشکنی کردند. در عین حال باید گفت که اروپایی‌ها هم منافع ملی خود را در نظر دارند و کمک راهبردی نمی توانند به ایران کنند، هر چند که صحبت از احیای برجام می‌کنند اما در نهایت نمی‌توانند کمک خاصی به ایران داشته باشند.
نکته رهبر معظم انقلاب نیز یک بخش داخلی نیز داشته که باید به آن توجه داشت. یکی ظرفیت‌های داخلی است که باید مورد توجه قرار گیرد و آن کمتر پرداختن به مؤلفه‌های خارجی مثل برجام است. موضوع دیگر کارشکنی‌ها و فسادها و مشکلات و کم‌کاری‌هایی است که در داخل وجود دارد. من عنوان سومی را برای این وضعیت مؤثر می‌دانم و آن ستون پنجمی است که تحریم‌ها را مؤثر کرده است. 

یعنی عامل داخلی بر تشدید تحریم‌ها مؤثر بوده است؟
به هر حال تحریم یک بخشی دارد که مشخص است که محور آن امریکاست و برخی بازیگران که با آن همراهی می‌کنند. اما تحریم بخش دیگری هم دارد که نقش ستون پنجم را دارد که محور آن کسانی هستند که از فضای تحریم سوء‌استفاده می‌کنند و به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه به دشمن خارجی برای به ثمر نشستن تحریم‌ها در کشور کمک می‌کنند. 

این ستون پنجم‌ها را بیشتر معرفی می‌کنید؟
اینها کسانی هستند که کم‌کاری می‌کنند نظارت نمی‌کنند تنظیم بازار را صورت نمی‌دهند و یا کسانی که سوء‌استفاده می‌کنند و یا از رانت بهره می‌گیرند و یا کسانی که گرانی را ایجاد می‌کنند و احتکار را انجام می‌دهند. این بخش به اعتقاد من بسیار مهم است چنانکه اکنون می‌بینیم که از برخی مغازه‌ها در محله‌ها به صورت خرد کالاها را گران می‌کنند تا شرکت‌های بزرگ مانند خودروسازان که در روز روشن با تحریم همکاری می‌کنند و دارند ایران و ملت ایران را تحریم می‌کنند. این کارها با بهانه‌های مختلف مانند نبود قطعات خودرو با عرضه نکردن محصولات رخ می‌دهد و فضای التهابی را در بازار ایجاد می‌کند. اینها به هر حال بخش ستون پنجم تحریم هستند و به نظر من روی سخن رهبر انقلاب نیز به این بخش بوده است. 

نکته دیگری که رهبری به آن اشاره دارند این است که که اگر منافع ایران محقق نشود نیازی به ادامه برجام نمی‌بینند حال سوال این است که چه اتفاقی اگر روی دهد معلوم می‌شود که منافع ملی ما تأمین نشده است؟
ببینید برجام تعهدات متقابلی است که بخشی از آن را طرف ایرانی به جا می‌آورد و بخشی را نیز طرف مقابل وقتی ما به نتیجه برسیم که برجام صرفاً برای کنترل کردن برنامه هسته‌ای ایران است و هدف آن نظارت و سرک کشیدن‌های دائمی خارجی و در عین حال بیان خواسته‌های بدون حد را دنبال می‌کند و در مقابل طرف دیگر هیچ اقدامی صورت نمی‌دهد و تحریم‌ها ادامه دارد، مسلماً طرف ایرانی نیز ادامه برجام را نخواهد داشت. منتهی در مقطع کنونی مسئولین کشور هنوز به این نتیجه نرسیده‌اند که خروج از برجام در چارچوب منافع ملی کشور ارزیابی شود. 

این روزها دادگاه لاهه در حال بررسی شکایت جمهوری اسلامی است اما شما چقدر به دادگاه لاهه برای احقاق حق ایران امیدوار هستید؟
ببینید شرایط دادگاه لاهه را با حضور نماینده حقوقی دولت و وزارت خارجه و سایر افراد، ما در کمیسیون امنیت ملی بررسی کردیم و درخصوص امنیت ملی صحبت شد. چیزی که ما به آن رسیدیم این بود که مسئولان مربوطه با اسناد و مدارک قوی در دادگاه حضور پیدا کرده‌اند و توان خود را گذاشته‌اند و امیدواری هم زیاد است. به هر حال هر چند که نهادهای بین‌المللی بخشی از نظام قدرت هستند اما ما امیدواریم که نتیجه‌ای در آنجا حاصل شود. 

نماینده آمریکا می‌گوید با توجه با اینکه پیمان مودت که میان ایران و آمریکا بوده تا به امروز از سوی ایران مورد اعتراض قرار نگرفته ایران نمی‌تواند الان نیز به بهانه این پیمان شکایت داشته باشد. به نظر شما قصوری وجود داشته که به رغم تحریم‌ها و اقدامات ضد ایرانی آمریکا، تاکنون شکایتی از سوی ایران در چارچوب پیمان مودت صورت نگرفته است؟
در زمان حمله آمریکا به اسکله‌های ایران ما به این پیمان مودت استناد کرده بودیم به هر حال ایران با مستندات بسیار قوی در دادگاه حاضر شده در حالی که نگاه آمریکایی‌ها یک رویکرد سیاسی بوده و مبنای حقوقی نداشته است. 

در آبان‌ماه و اینکه احتمال دارد وضعیت اقتصادی با تحریم‌های جدید شرایط دیگر را تجربه کند، آیا دولت و مجلس به راهکاری برای مقابله با این مسئله که تصور ذهنی منفی را نیز در میان مردم ایجاد کرده، دست یافته‌اند؟
ببینید من معتقدم که رویه‌ای که در دولت و مجلس شکل گرفته بیشتر بحث تلاش برای مقصر یابی است که آن را من به شخصه نمی‌پسندم. روند سوال و پرسش جزء اختیارات مجلس است و سوال از رئیس‌جمهور هم در فضایی خوب برگزار شد اما مسئله اصلی این است که انتظار می‌رود سه قوه با هم همکاری کنند جلسات مشترکی که سه قوه برگزار کرده‌اند، هنوز نتیجه مشخص و ملموسی نداشته است. انتظار می‌رود این امر صورت گیرد. برخی از وزرا در اجرای وظایف خود کوتاهی می‌کنند. چنانکه گرانی‌ها به صورت آشکار انجام می‌شود و هیچ نظارتی در قبال آن نیز انجام نمی‌شود. برخی از وزرا نیز در شرایطی مغایر با شرایط و مطالبات جامعه استیضاح می‌شوند، مانند وزیر آموزش و پرورش (استیضاح وزیر آموزش و پرورش از دستور مجلس خارج شد) در حالی که اکنون مشکل کشور آموزش و پرورش نیست بلکه اقتصاد است. لذا می‌توان گفت که اختلافات جناحی مانع از آن شده که یک دیدگاه مشترک برای حل مشکلات کشور ایجاد شود. 

در کلام آخر نگفتید که بالاخره مردم نگران باشند یا نباشند؟
من اعتقاد دارم که مسئولین عزم جدی برای حل مشکلات کشور دارند و فقط این عزم باید تبدیل به یک راهکار مشترک شود و این نیاز امروز کشور است.

^{گفت‌وگو: مائده شیرپور}