یکی از مواردی که سعی شد از همه کاندیدایی که برای ریاست جمهوری ثبت‌نام کردند پرسیده شود این بود که در مواجهه با اعلام عدم احراز صلاحیتشان چه برخوردی خواهند داشت، همه کاندیدا چه آنهایی که سرشناس بودند و چه آنهایی که خودشان می‌دانستند مورد بررسی قرار نمی‌گیرند و شرایط اولیه را ندارند بر این امر صحه گذاشتند که اگر جزو افراد احراز صلاحیت شده نبودند به قانون تمکین می‌کنند، با همین فرض و با مرور سخنان برخی از این افراد سعی کردیم که با همه رد صلاحیت‌نشدگان صحبت کنیم.
محمد هاشمی؛ برادر آیت‌الله هاشمی یکی از کاندیدایی است که صلاحیتش احراز نشده است، او یکبار در جمع خبرنگاران درباره این این سوال که اگر ردصلاحیت شوید چکار می‌کنید، گفت: سکوت می‌کنم و امر را به خدای بزرگ می‌سپارم. و در گفتوگو با سیاست روز هم این موضوع را مجددا تایید کرد که اعتراضی به این رویه ندارد.
هاشمی در ادامه به سیاست روز درباره پیگیری احراز صلاحیتش در وقت قانونی افزود: به هیچ‌وجه من هیچ درخواستی از کسی ندارم و مثل برادر مرحومم امر را به خداوند واگذار می‌کنم، خدا قضاوت می‌کند.
وی درباره اینکه قبل از اعلام رسمی صلاحیت‌ها با او صحبت شده یا و نه نیز گفت: با من صحبتی نشد که انصراف بدهم. اگر قبلا می‌گفتند هم من انصراف نمی‌دادم، چراکه با مردم شوخی نداشتم. گفته بودم می‌آیم و با شنیدن خبر تایید نشدن احراز صلاحیت قبل از اعلام رسمی انصراف نمی‌دادم.
هاشمی درباره سه کاندیدای اعتدالیون و اصلاح‌طلب‌ها (هاشمی‌طبا، روحانی و جهانگیری) گفت: انتخابات یک رقابت و مسابقه است؛ برای پیروزی یک رای هم تاثیر دارد بنابراین جریانی که هدفش پیروزی در انتخابات باشد با یک نامزد در انتخابات شرکت می‌کند. می‌گویم هم اصولگرا و هم اصلاح‌طلب و اعتدالیون اگر قصدشان برنده شدن است بین خودشان اصلح را انتخاب کنند و همه از او حمایت کنند.
وی درباره اتحاد احتمالی اصولگراها نیز گفت: من فکر می‌کنم با توجه به تجارب به دست آمده همه رمز و راز پیروزی را اگر بخواهند پیروز بشوند، می‌دانند ممکن است هر دو یا سه تا کاندیدا در یک طیف، فکر کند موقعیت بهتری دارد و با کناره‌گیری، مشکل داشته باشد اما واقعیت این است که اگر جناحی بخواهد پیروز شود راه حل حضور با یک کاندیدا است البته از ابتدایی که تبلیغات شروع می‌شود ممکن است بخواهند در مناظرات زمانی را بگیرند و حرف بزنند و از جریانشان دفاع کنند اما در نهایت باید یک کاندیدا از هر جریان حضور داشته باشد تا پیروزی حاصل شود.
هاشمی در پایان درباره اهمیت حضور مردم در انتخابات در اوضاع کنونی خاطرنشان کرد: انتخابات کنونی از موارد و صحنه‌هایی است که دو جنبه بسیار مهم دارد جنبه اول تعیین سرنوشت خود ما است یعنی هر فرد می‌تواند در تعیین سرنوشت خودش مشارکت داشته باشد و حضور داشته باشد و به نامزدی که می‌خواهد با خط فکری و برنامه مقبولش رای بدهد و رای او تاثیرگذار است و می‌تواند سرنوشت را تغییر بدهد چنانچه در هر انتخاباتی تاکنون این اهمیت عیان شده است اما نکته دوم این است که به این دلیل که در معرض دشمنی برخی ابرقدرت‌ها و کشورها هستیم؛ مشارکت بالا در انتخابات برای دشمن حالت بازدارندگی دارد؛ دشمن به صحنه انتخابات ما نگاه می‌کند و می‌بیند مردم حضور دارند برایش بازدارندگی ایجاد شده و به فکر شیطنت نمی‌افتد. در نهایت باید گفت که انتخابات کنونی هم به لحاظ تعیین سرنوشت خودمان و هم به لحاظ به رخ کشیدن قدرت به دشمن و ایجاد بازدارندگی اهمیت دارد. انشاالله مردم حماسه خلق کند همچنان که در انتخابات گذشته حضور پرشور بود باز با همین شعور بالای سیاسی حماسه دیگری خلق خواهد کرد.
حجت‌الاسلام غرویان هم پیش از این به تمکین از نظر شورای نگهبان اشاره داشته و اکنون نیز بعد از اعلام صلاحیت‌ها به سیاست روز می‌گوید که می‌دانسته رد صلاحیت می‌شود و گلایه هم ندارد، او ادامه می‌دهد: بنده هیچ اعتراضی ندارم نامه‌ای هم نخواهم زد از اول گفتم تایید بشوم و نشوم برای حمایت از تفکر اعتدال و اخلاقیات به صحنه آمده‌ام.
وی افزود: چند هدف داشتیم برخی از اهداف محقق شد؛ بنده نگران جریان خاصی بودم که جریان دولت گذشته بود و آن تفکر بود که ما می‌خواستیم طرد بشود و الحمدالله رد شدند. نمایندگان این تفکر آقای احمدی‌نژاد و بقایی یکی از اهداف بنده برای حضور در انتخابات بود و خدارا شکر محقق شد و نکته دیگر این بود که ما دنبال تفکر هستیم تفکر اعتدال است نه افراط و نه تفریط همین تفکر را ترغیب می‌کنیم.
غرویان ادامه داد: به عنوان مدافع و فعال سیاسی از اندیشه‌های اعتدالی دفاع می‌کنم و این مسیر را تبیین می‌کنم. یک تفکر اعتدالی همراه با نگاه به آینده رشد و توسعه کشور رای بدهند واین فعلا تصمیم بنده است.
وی گفت: من البته نسبت به هاشمی‌طبا شناختی زیاد ندارم و در مدارک تحصیلی او که کارشناسی ارشد نساجی است و تایید شده از شورا سوال دارم اما فعلا این بحث را نمی‌خواهم مطرح کنم. به نظرم از جریان اعتدالیون آقای روحانی قرار است بمانند و افراد همسو مثل آقای جهانگیری به نفع روحانی انصراف بدهند.
غرویان این را هم گفت که پیش‌بینی می‌کند اصولگراها به اجماع نرسند و ادامه داد: نشانه‌هایی از درس گرفتن از سال ۹۲ ندیده‌ایم فکر می‌کنم رقابت به شدت تا پایان ادامه پیدا کند و نوع حرکت کاندیدای اصولگراها به گونه‌ای بوده که انصراف یکی برای دیگری وجود ندارد و فکر می‌کنم رقابت را تا انتها ادامه خواهند دارد.
وی با اشاره به اینکه روحانی فکر اندیشه او را دارد گفت: شکایتی و نارضایتی از شورا ندارم و من به هر حال از اینکه تفکر افراطی احمدی‌نژاد و بقایی رد شدند بسیار خوشحال هستنم چون از این جریان احساس خطر می‌کردم و خیالم راحت شد.
غرویان گفت: به مردم توصیه‌ام این است دچار احساسات و هیجانات نشوند چراکه تعیین رئیس‌جمهور بحث مهم و اساسی است و مردم اگر نمی‌خواهند دوباره آن فضای کشمکش و درگیری و نزاع و بگم بگم‌ها در کشور حاکم شود و فضای روحی و روانی جامعه بهم بخورد به جریان روحانی رای بدهند و من خودم به ایشان رای می‌دهم.
غرویان در نهایت از پخش غیرمستقیم مناظرات راضی بود و گفت: مناظرات زنده به نظر من کشور را از حالت اعتدال و آرامش خارج می‌کند چراکه طبیعت آن ایجاد هیجان‌های کاذب است، درست است مردم از مناظرات زنده لذتی می‌برند اما باید ببینیم که لذت نسبت به مسایل دیگر می‌ارزد یا نمی‌ارزد؟ گاهی این لذت‌های هیجانی برای جامعه هزینه‌ساز است و با مصوبه کنونی موافقم که مناظرات ضبطی و بعد از دیدن هیات نظارت و سانسور بخشی از دردسرهای احتمالی آن پخش شود.
مهدی کلهر در زمان ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرده بود که اگر رد صلاحیت شود، خوشحال خواهد شد، او در این‌باره در جمع خبرنگاران اعلام کرد: اگر رد صلاحیت شوم خوشحال می‌شوم، چراکه باری از دوشم برداشته می‌شود. با این حال برای شنیدن صحبت‌هایش بعد از احراز صلاحیت نشدن با او تماس گرفتیم و تنها در جواب آهنگ پیشوازش را شنیدیم:" آب زنید راه را چون که نگار می‌رسد" او البته بیانیه‌ای صادر کرده و نوشته که در تاريخ ۱/۲/۹۶ طي نامه‌اي مکتوب به شوراي محترم نگهبان خواهان رسيدگي مجدد به احراز نشدن صلاحيت خود شدم.
محمد غرضی یکی دیگر از کاندیدایی است که علی‌رغم احزار صلاحیت در انتخابات سال ۹۲ در این دوره نتوانسته نظر مساعد شورای نگهبان را برای احراز صلاحیت جذب کند، او به جز صحبتی که روز نخست در جمع خبرنگاران در وزارت کشور داشت و به تمکین قانونی در صورت احراز صلاحیت نشدن تاکید کرده بود، در گفتوگو با یکی از رسانه‌های داخلی یک روز قبل از اعلام نام نامزدهای احراز صلاحیت شده گفته بود که اگر بخاطر سن بالا همچون آيت‌الله هاشمي ردصلاحيت شود اشکالي به آن نمي‌گيرد. چه اشکالي دارد. بالاخره شوراي نگهبان است و تشخيصي دارد. اتفاقا پيش‌بيني شوراي نگهبان درست از آب درآمد و آقاي هاشمي ما را تنها گذاشت. من ثبت‌نام کردم و تکليف خودم را انجام دادم. اعضاي شوراي نگهبان هم تکليف خودشان را انجام دهند چه اشکالي دارد.
علیرضا زاکانی هم در جمع احراز صلاحیت شده‌های دور دوازدهم ریاست جمهوری نبود، او که یکبار در سال ۹۲ نیز اعلام کرده بود در مورد صلاحیت‌ها شورای نگهبان بهتر می‌تواند تشخیص دهد و به نظر شورا تمکین خواهد کرد، یکبار دیگر گفته بود که نظر نهایی این شورا را مطابق قانون فصل‌الخطاب می‌دانم و از هر تصمیم آن استقبال می‌کنم. اگر هم صلاحیتم از سوی شورای محترم نگهبان احراز نشد، خدا را شکر خواهم کرد اگر این بار سنگین با تشخیص این شورا از دوشم برداشته شود از آنها تشکر خواهم کرد. اما با او هم تماس گرفتیم که موسیقی پیشواز تنها چیزی بود که در این تماس‌ها مکررا شنیدیم" لایق وصل تو که من نیستم" او نیز بیانیه داده و نوشته: به تصمیم شورای نگهبان کاملا احترام گذاشته و از سایر نامزدها و جریان‌های سیاسی نیز می‌خواهم، شورای نگهبان را طبق قانون اساسی فصل‌الخطاب بدانند.
حمید بقایی نیز مکررا درباره تایید احراز صلاحیت صحبت کرده بود، یکبار پیش از ثبت‌نام در انتخابات ریاست جمهوری دور دوازدهم گفته بود که اگر رد صلاحیت شوم در هر شرایطی قول می‌دهم به قانون تمکین کنم. و یکبار در وزارت کشور از قانونمداری صحبت کرده بود. با او برای تایید نظرش با اعلام صلاحیت‌ها تماس گرفتیم و به جای صدای خودش کسی می‌گفت "شماره مشترک مورد نظر در شبکه موجود نمی‌باشد."
محمود احمدی‌نژاد هم احراز صلاحیت نشد، او یکبار در وزارت کشور و مقابل دوربین سیما در پاسخ به احتمال احراز نشدن صلاحیت و تمکین به قانون خود در این صورت به خبرنگار سیما به سبک خودش که سوال را معمولا با سوال پاسخ می‌دهد گفت: مگر تاکنون به جز تمکین قانون رفتار دیگری از من دیدید؟ او همچنین یکبار دیگر به آسوشیتدپرس و در پاسخ به این سؤال که اگر رد صلاحیت شدید، چه واکنشی نشان می‌دهید؟ گفت: صبور باشید به وقتش متوجه خواهید شد!
مصطفی کواکبیان نیز در ساختمان وزارت کشور در پاسخ به این سؤال که «اگر شما در انتخابات شرکت کردید و رد صلاحیت شدید چه واکنشی نشان می‌دهید» اذعان داشت: من تصور نمی‌کنم که رد صلاحیت شوم؛ ولی اگر چنین شد راه‌های قانونی را طی خواهم کرد و به این موضوع بر مبنای قانون اعتراض می‌کنم. برای پیگیری موضوع با او هم تماس گرفتیم و هر بار بعد از چند بار شنیدن زنگ صدایی می‌گفت «مشترک مورد نظر در شبکه موجود نمی‌باشد.»
به اغلب کاندیدای احراز صلاحیت نشده زنگ زدیم مثلا حمیدرضا حاجی‌بابایی مدام در حالت انتظار بود او اما پس از اعلام نامزدهای احراز صلاحیت شده با صدور پیامی تاکید کرد: تبعیت از قانون را وظیفه خود می‌دانم و همه توان خود را در جهت موفقیت نیروهای انقلابی و کارآمد به کار خواهم گرفت؛ سبحانی در دسترس نبود، زریبافان خاموش بود، اما او پیامی را در جهت تقدیر و تشکر از آن شورا صادر کرده و نوشت: کلیه ستادهای تهران و شهرستان‌های وی، در جهت حمایت از ابراهیم رئیسی خواهند بود.
مهدی زاهدی بعد از احراز صلاحیت نشدن بیانیه‌ای صادر کرده و از تشکر و تمکین به رای شورای نگهبان خبر داده است.
محمدعلی پورمختار نیز پس از احراز نشدن صلاحیتش برای نامزدی ریاست جمهوری در گفتوگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: نامزدهای رد صلاحیت شده باید از قانون و نظر شورای نگهبان تمکین کنند.
مقتدایی هم به سیاست روز گفت که به قانون تمکین کرده، اعتراضی ندارد و با حرارت در انتخابات شرکت می‌کند و هنوز درباره کاندیدای مرود نظرش در انتخابات تصمیمی نگرفته است.
سوشیانت آسمانی
