در آستانه چهل سالگی انقلاب قرار داریم. در این چهل سال کسانی که دوست نداشتند انقلاب ایران پیروز شود تلاش کردند که این اتفاق رخ ندهد و بعد از پیروزی انقلاب هم برای شکست آن تقلا کردند و از روش‌های سخت همچون تحمیل جنگ و ترورها تا روش‌های نرم همچون تحریم‌ها بهره بردند و تقلا برای سرنگونی نظام را داشته‌اند تا به امروز که این روند ادامه دارد. با تمام این تفاسیر بفرمایید که چه شد که آرمان‌های مردم محقق شد و از همه مهمتر این نظام اسلامی چهل سال با همه این هجمه‌ها دوام آورد؟
ضمن سلام به ارواح پاک شهدا و افراد فداکاری که برای پایداری انقلاب در طول انقلاب و ۴۰ سال گذشته به انواع مختلف جان خود را از دست داده‌اند. باید تاکید کنم که باید تشکر کنیم از رهنمودها و رهبری‌های خردمندانه رهبر انقلاب که موجب شد انقلاب تداوم یابد. درگیر مسائل انقلاب بودیم که جنگ را به ما تحمیل کردند و ۸ سال درگیر این جنگ تحمیلی بودیم. دفاع‌مقدس تجربیات ارزشمندی داشت در حالی که جوانان باهوش و انقلابی بسیاری را نیز از دست دادیم. به هر حال در دوران جنگ و بعد از جنگ هم تحریم‌های متعددی داشتیم که مشکلات بسیاری را بر ما تحمیل کردند.
در همین حال ائتلاف‌های متعددی علیه ایران شکل گرفت و اقدامات خصمانه‌ای که از سوی استکبار جهانی و در رأس آن آمریکا علیه ایران صورت گرفت. همه این موارد و موانع ایجاد شد تا آنطور که باید و شاید خواست مردم انقلابی پیش نرود آن چیزی که در این مشکلات مانند تحمیل جنگ، حضور منافقین و انجام ترورها (چنانکه ۲۰ هزار ترور علیه انقلاب صورت گرفت) و تحمیل تحریم و تشدید مشکلات اقتصادی و... و همچنین صدها هزار شهیدی که در طول دفاع‌مقدس دادیم همه و همه اینها به این دلیل رخ داد که می‌خواستند مانعی برای پیروزی انقلاب شوند و حتی در صورت توان بتوانند نظام شاهنشاهی را باز گردانند.
چه چیزی این معادله را به هم زد؟
آنها فکر نمی‌کردند که این انقلاب به این صورت تداوم پیدا کند و هر سال هم این را گفتند که تا فلان تاریخ همه چیز تمام می‌شود، اکنون نیز که در چهلمین سالگرد انقلاب قرار داریم باز با وقاحت گفتند به دنبال آن هستیم که مردم چهلمین سالگرد انقلاب را جشن نگیرند. اما ماندیم و جشن گرفتیم هر چند که باید بگویم که آن دستاوردهایی که در طول این چهل سال داشته‌ایم اگر با برنامه و مدیریت صحیح همراه می‌شد، می‌توانستیم بیش از این پیشرفت داشته باشیم. ولی به رغم این کاستی‌ها اصلا وضعیت کشور با قبل از انقلاب قابل مقایسه نیست. کسانی که قبل از انقلاب را ندیده‌اند فکر می‌کنند که چون قیمت‌ها پایین بود اوضاع بهتر بود، قیمتهای آن زمان را با الان مقایسه می‌کنند، در صورتی که باید بگویم آن زمان قدرت خرید مردم هم پایین بود. من خاطرم هست که پدر من در مسجدالجواد تهران کتاب‌دار بود و من هم ۷ سال داشتم و بعد از مدرسه می‌رفتم کمک پدرم. می‌خواستم با این کارها پدر بتواند یک دوچرخه‌ای را برای من بخرد تا مسیر منزل تا مدرسه را که تا ۷ تیر بود بروم و بیایم. حقوق پدرم آن زمان ۲۰۰ تومان بیشتر نبود در حالی که قیمت دوچرخه ۶۰۰ تومان بود یعنی سه برج حقوق پدرم می‌شد یک دوچرخه.
اکنون از نگاه به دستاوردهای انقلاب خصوصا بررسی دستاوردهای اقتصادی چه نتیجه‌ای می‌گیرید؟
الان وقتی انقلاب را نگاه می‌کنیم و دستاوردهای آن را در بخش‌های مختلف بررسی می‌کنیم می‌بینیم که در حوزه اقتصادی کشور ما کشور غنی است و می‌تواند دستاورد بسیاری داشته باشد. در طول این ۴۰ سال در بخش‌های مختلف می‌بینیم پیشرفت‌هایی صورت گرفته است که نمی‌شود انکارش کرد مثلا در حوزه نانو در رتبه اول تا پنجم دنیا هستیم و در شیمی و فن‌آوری‌های مختلف توانسته‌ایم پیشرفت‌های خوبی داشته باشیم اگر چه در حوزه صنعتی‌سازی و تولید و تجاری هنوز فاصله زیادی داریم ولی تلاش دانشجویان و مراکز علمی ما قابل مقایسه با قبل از انقلاب نیست. این را هم باید بگویم در گذشته هرکس نمی‌توانست به دانشگاه برود یا به خاطر نبود امکانات و ظرفیت دانشگاهی و یا به خاطر مسائل مالی اما توسعه دانشگاهی در این چهل سال به خوبی انجام شده و همگان می‌توانند به دنبال مراتب علمی باشند. حتی از کشورهای دیگر هم به ایران برای تحصیل می‌آیند که خود بیانگر ظرفیت‌های بالای علمی کشور است. این را هم نباید از یاد ببریم که کتاب‌های طب بوعلی چندین قرن در دانشگاه‌های بزرگ اروپا و آمریکا تدریس می‌شده و می‌شود.
با مروری بر تاریخ علم در کشور می‌بینیم که ما چه ظرفیت‌های بزرگی در این حوزه داشته‌ایم که اجازه نداده‌اند شکوفا شود ولی در طول این ۴۰ سال گام‌های خوبی برای رسیدن به اهداف علمی کشور برداشته شد. در عرصه تولید هم همچنین ما امروز در عرصه دفاعی به خودکفایی رسیده‌ایم در حالی که در گذشته همه کارها با مستشاران آمریکایی بود و ایرانی‌ها حتی اجازه تعمیر و یا تعویض قطعه‌ای کوچک را هم نداشتند. اما امروز می‌بینیم که در حوزه دفاعی در عرصه زمینی، هوایی و دریایی خوشبختانه بسیار تجهیز شده و این نشان از نبوغ جوانان ما در عرصه دفاعی کشور دارد. ما در عرصه‌های تولیدی می‌بینیم که در تولید فولاد و صنایع معدنی بسیاری از مواد اولیه در کشور تولید می‌شود اگر چه من خودم از منتقدانی هستم که می‌گویم در صنعت نفت ما نتوانسته‌ایم به آن جایگاه و کارکرد لازم برسیم و همچنان درگیر خام‌فروشی هستیم.
در موضوع نفت بعد از چهل سال ما هنوز به مرحله تولید قطعات و بومی‌سازی صنایع نفت و مشتقات آن نرسیدیم در حالی که این مسئله ربطی به دولت‌ها ندارد و حتی اگر از تاریخ کشف نفت در مسجد سلیمان حساب کنیم می‌شود ۱۰۵ سال واقعا چرا در این دوران نتوانسته‌ایم به این خودکفایی برسیم؟
ما باید تمام تجهیزات را خودمان بسیازیم و از خام‌فروشی خودداری می‌کردیم اما کارکرد چندانی نداشته‌ایم. ما می‌توانستیم در بسیاری از صنایع از جمله در حوزه صنعت نفت کاری کنیم که تمام صنایع از الکتروموتورها تا وسایل اکتشافی و تولید نفت را خودمان طراحی و بسازیم چراکه شایسته نیست کشوری با این همه امکانات نیازمند صنایع دیگران باشد و اگر هم زمانی به ما تکنولوژی ندهند تولید نفت ما با مشکل مواجه شود.
در معدن هم همچنین ما از کشورهایی هستیم که دارای منابع بسیاری هستیم تقریبا ما ۹ درصد ذخایر دنیا را داریم و یک درصد جمعیت جهان اما استفاده ما از این منابع بسیار پایین است. اینها نشان می‌دهد که ما در کنار بیان پیشرفت‌ها باید این مسائل را هم مرور کنیم و بدانیم که چه چیزهایی را از دست داده‌ایم.
بگویید چه چیزهایی را از دست داده‌ایم؟
ما از داشته‌های خود که می‌گوییم باید از نداشته‌ها نیز بگوییم. یا در عرصه خودروسازی شایسته نیست که ما ببینیم ۱۰ الی ۲۰ هزار کشته به خاطر حوادث رانندگی و پایین بودن کیفیت خودروها داریم. پس ما در عین اینکه در برخی عرصه‌ها پیشرفت‌های خیلی خوبی داشتیم و در برخی عرصه‌ها نیازمند به یک بازنگری هستیم. وقتی به چهل سالگی انقلاب رسیده‌ایم باید گذشته را مرور کنیم و ببینیم چه عواملی وجود دارد که موجب شده تا در برخی صنایع پیشرفت داشته باشیم و در برخی نیز پیشرفت خوبی نداشته‌ایم این آسیب‌شناسی را باید انجام داد تا نقاط قوت و ضعف را به خوبی پیدا کرد.
وجود اصل ولایت فقیه و رهبری‌های ولایت و در کنار آن حمایت گسترده مردم از نظام در کنار هم چه تاثیراتی در رسیدن انقلاب به ۴۰ سالگی داشته است؟ این دو مؤلفه تا چه میزان می‌تواند به ادامه این روند چهل ساله کمک کند و به هر حال دشمن به دنبال این باشد که آن اصل تغییر رژیم را از قالب آشکار به لایه‌های زیرین برده و پروژه نفوذ را اجرا کند.
این دو مولفه تا چه میزان می‌تواند با آن مقابله داشته باشد؟
در باب مسئله ولایت و رهبری براساس برهان عقلی امروز کسانی که حتی اعتقاد دینی نداشته باشند به ولایت فقیه، اما از نظر برهان عقلی می‌بینید که این وحدت رویه و انسجام تحت هدایت ولایت فقیه است که در این چهل ساله توانسته کشور را پیش ببرد. از نظر دینی هم این بحث ولایت کاملاً آشکار است و کسانی هم که به این موضوع اعتقاد دارند به عینه اینها را دیده‌اند و حتی اگر از نظر تجربی نیز بخواهیم بگوییم تجربه کرده‌اند.
ما اگر می‌خواستیم مانند این کشورهای همسایه تشتت آرا داشته باشیم هر کدام به یک سمت و سویی برویم قطعا این موفقیت‌ها در حوزه‌های صنعتی و فنی و... را به دست نمی‌آوردیم. بنابراین، موضوعی که امروز در باب بحث ولایت و رهبری در کشور وجود دارد، بارها گفته‌ام که این امری بدیهی است که هر کشوری که از این امر برخوردار نباشد نمی‌تواند به پیشرفت برسد شما کشورهای اطراف را نگاه کنید در کشوری مانند مصر نتیجه چه شد می‌بینیم که همچنان عقبگرد دارد یا کشورهایی مانند تونس الان کجا هستند؟ بنابراین ما وقتی بحث ۴۰ سالگی انقلاب را داریم بحث رهبری و ولایت بحث روشن و کلیدی آن است که همگان آن را درک کرده‌اند و ما نیز با استفاده از این فرصت باید به آن پیشرفت‌هایی که رهبری اشاره کرده‌اند برسیم. امروز جنگ جنگ اقتصادی و شاید بتوان گفت که بزرگترین نارضایتی‌هایی که امروز در جامعه ایجاد می‌شود به خاطر فراز و نشیب‌های اقتصادی، عدم اشتغال مناسب است.
با توجه به این مباحث امروز پاشنه آشیل انقلاب و کشور را چه می‌بینید؟
ببینید من همیشه می‌گویم ما یک ضد انقلاب بزرگ داریم که نامش اقتصاد است و این است که مردم را آزار می‌دهد. امر اقتصاد که شامل بخش‌های مختلف صنعتی، مالی، درآمد ملی، ارزش پول ملی، اشتغال و... می‌شود، باید درست کنیم چراکه همه اینها به نوعی می‌تواند کشور را به مرحله‌ای برساند که مردم با رضایتمندی بتوانند در آن زندگی کنند.
دانشجویان امروز در سلسله مراتب مازلو را می‌خوانند در حالی که ما در آموزه‌های دینی خودمان هم به بهترین نحو این مباحث را داریم چنانکه پیامبر اسلام(ص) می‌گویند از یک در فقر وارد می‌شود و از در دیگر ایمان می‌رود. می‌خواهم بگویم آنچه این روزها در دانشگاه‌ها در باب سلسله مراتب طبقاتی مطرح می‌شود و می‌گویند از سلسله نیازهای فیزیولوژیکی شامل آب و نان و غذا و کار و... در آن پایه‌های نیازهای اولیه است و در مرحله بعدی مباحثی همچون احترام و آموزش و امنیت و... مطرح می‌شود پس اگر این پایه‌ها را تأمین نکنیم قطعاً اجازه نمی‌دهد که جوانان ما به پله‌های بعدی برسند و به ارزش‌های انسانی بیندیشند.
می‌بینید امروز دشمن در حالی که همه راه‌ها را علیه ایران آزمودند نظیر جنگ تحمیلی، منافقین و ترورها و هر آنچه از دستشان بر می‌آمد در نهایت محور برنامه‌های خود را به جنگ اقتصادی اختصاص دادند یعنی امروز تهدیدات اقتصادی سنگین‌تر است، بنابراین ما باید با این انسجام و امنیتی که به پشتوانه رهبری ایجاد شده برای تحقق این مطالبات گام برداریم نه آنکه از همان ابتدا نگاه کنیم ببینیم که ما نتوانستیم حتی آن نیازهای اولیه را تأمین کنیم. این مدیریت نمی‌تواند یک مدیریت اجرایی مناسب باشد. ما بعد از ۴۰ سال باید آسیب شناسی کنیم و ببینیم چه دستاوردهایی داریم و چه کاستی‌ها داریم و با استفاده از داشته‌ها برای رفع آن مشکلات اقتصادی کشور بهره بگیریم. چهل سالگی انقلاب نباید ما را مغرور سازد و به همین داشته‌ها بسنده کنیم بلکه باید با آسیب‌شناسی به دنبال تحقق آن دیدگاه رهبری باشیم که فرمودند در افق ۱۴۰۰ باید قدرت اول منطقه باشیم.
با توجه به نکاتی که گفتید در باب جوامع، داشته‌ها و کاستی‌هایی که وجود دارد به نظر شما مهمترین خواسته و مطالبه مردم از نظام و مسئولان چیست؟
مردم آنچه را که انتظار دارند یک امنیت خوب در کشور است که در این مورد می‌بینیم که خوشبختانه در این موضوع توان بالایی داریم و دفاع‌مقدس و تمام دوران ۴۰ ساله نیروهای دفاعی کشور نشان داده‌اند که به خوبی از کشور دفاع کرده‌اند.
یکی دیگر از مطالبات مردم بحث فرصت‌های شغلی برای فرزندانشان است که باید از داشته‌های کشور برای تحقق این مهم بهره گرفت. من فکر می‌کنم اگر در تجاری‌سازی علم تلاش کنیم و به جای خام‌فروشی منابع معدنی و طبیعی آن را با بهره‌گیری از دستاوردهای علمی فرآوری کرده و هم اشتغال ایجاد کنیم و هم درآمدزایی بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
در بحث فرهنگی انتظار مردم این است که فرهنگ غنی کشور که در جهان بی‌نظیر است به خوبی تبلور یابد و در عین حال آن عدالت اجتماعی در جامعه اجرایی شود. و امکانات کشور به صورت عادلانه در اختیار همگان قرار گیرد چنانکه یکی از شعارهای انقلاب همین بحث استقلال کشور بود که بتواند این منابع را عادلانه در اختیار مردم قرار دهد. در حوزه اعتقادی هم ما بهترین فرهنگ و باورهای دینی را داریم باید از این امر پاسداری کنیم و نباید عملکرد مسئولان طوری باشد که به این امر لطمه وارد شود و این یکی از خواسته‌های مهم مردم است.
با توجه به اینکه اکنون مهمترین چالش کشور مباحث اقتصادی است و می‌شود گفت که یکی از مهمترین مباحث در میان اقشار جامعه است به نظر شما تا چه میزان مسئولان در رفع این چالش‌ها اهتمام دارند و در چهل سالگی انقلاب تا چه میزان توانسته‌اند رضایت مردم را در رفع این دغدغه‌ها جلب کنند؟
متاسفانه شاید بتوانیم بگوییم ما بیش از آنکه سیاسی باشیم سیاست زده شده‌ایم. سیاست چیز بدی نیست، یعنی تدبیر امور و اداره کشور. اما اینکه بیاییم تمام فکر و ذهنمان صرف رقابت و بازی با جناح‌ها و طیف‌های سیاسی کنیم این می‌شود سیاست‌زدگی. این سیاست زدگی یعنی اینکه ۸۰ درصد وقت خود را صرف رقابت‌های سیاسی کنیم و ۲۰ درصد را برای انجام کارهای زیربنایی اختصاص دهیم در حالی که این معادله باید برعکس باشد و ما باید ۸۰ درصد از انرژی و وقت خود را برای کارهای زیربنایی قرار دهیم. این سیاست زدگی پس از ۴۰ سال دیگر پذیرفتنی نیست و باید یک تجدید نظری در این رفتارها صورت گیرد و انرژی‌ها را باید صرف پیشرفت کشور و انجام مطالبات مردم کرد و نه اینکه به دنبال مقابله با انتقادها و دیدگاه‌های مخالف پرداخت.
بنابراین الان دیگر از ما پذیرفته نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند پاسخ دهد که با این همه نعمت‌ها و فرصت‌هایی که در کشور داشته‌ایم با سیاست‌زدگی همه این داشته‌ها را در مسیری غیرصحیح استفاده کرده‌ایم.
به نظر شما چه راهکارهایی می‌تواند وجود داشته باشد که آرمان‌هایی که ما ۴۰ سال است از آنها صحبت می‌کنیم و به برخی از آنها دست یافتیم و برخی از آنها نیز محقق نشده است از آن حالت شعاری خارج شده و به صورت ملموس و آشکار اجرایی شود و مردم ببینند کارآمدی انقلابشان را؟
با توجه به پایه‌هایی که در کشور داریم از جمله این امنیتی که به فضل الهی و رهبری‌های امام راحل و رهبر انقلاب و خون شهدا و نیز نیروهای نظامی و انتظامی کشور حاصل شده باید یک استراتژی خوب و مناسب طراحی کنیم. استراتژی صنعتی با این محور که بر چه صنعت‌هایی باید کار شود استراتژی فرهنگی، استراتژی پیشرفت در داشته‌هایی که در منابع معدنی و نفت و گاز و... داریم. اگر ما این استراتژی را به درستی ریل‌گذاری کنیم با آن تجربیات گذشته و‌آزمون و خطاهایی که در گذشته داشیم آن وقت هر کسی که بر مسند قدرت رسید باید در آن مسیر حرکت کند ولی اگر ریل گذاری درستی نداشته باشیم معلوم نیست که به کدام سمت باید بریم و به هر سو و هر جهتی می‌رویم که دستاوردی ندارد. ما باید به دنبال یک نقشه راه با ریل‌گذاری درست باشیم پس این موضوع از اوجب واجبات است که باید اجرایی شود. اگر این موضوع از سوی مجلس شورای اسلامی به درستی انجام شود هر دولتی هم که بر سر کار آید باید روی این ریل کند. در همه دنیا همین طور است هرکس نمی‌آید بگوید برنامه‌های من این چنین است نه همه جا براساس ریل‌گذاری صورت گرفته کار می‌شود. اینکه هر دولتی می‌آید و برای خود برنامه می‌دهد یعنی اینکه ما یک برنامه منسجم و درستی نداریم حالا که ۴۰ سال از انقلاب گذشته باید برای این ریل گذاری یک استراتژی درست طراحی کرد.
ما همواره سندهای چشم‌انداز و برنامه‌های پایه‌ای داشته‌ایم اما می‌بینیم که دولت‌ها عملا توجهی به این چشم‌اندازها و برنامه‌های توسعه‌ای نداشته‌اند؟
در حقیقت آن برنامه‌هایی که به نام برنامه‌های توسعه اقتصادی ۵ ساله نام‌گذاری شده همین بوده یا آنها خوب مطالعه نشده و یا اینکه در اجرا کاستی‌هایی داشته و به خوبی اجرا نشده باید دید که دلیل این وضعیت چه بوده است.
در همین موضوع نفت بعد از چهل سال ما هنوز به مرحله تولید قطعات و بومی‌سازی صنایع نفت و مشتقات آن نرسیدیم در حالی که این مسئله ربطی به دولت‌ها ندارد و حتی اگر از تاریخ کشف نفت در مسجد سلیمان حساب کنیم می‌شود ۱۰۵ سال واقعا چرا در این دوران نتوانسته‌ایم به این خودکفایی برسیم؟ چرا باید کشوری که در صنایع دفاعی این قدر خوب پیشرفت کرده چرا نباید در این صنعت نفت پیشرفت داشته باشد، چون استراتژی مناسبی در این عرصه وجود نداشته است، یا همین خودروسازی که با کمی تحریم به این وضعیت دچار شده است در حالی که همیشه شعار می‌دادند که ما خودکفا شده‌ایم اگر خودروسازی خودکفا شده پس چرا الان این وضعیت است پس این نشان می‌دهد که صنعت خودرو به خارج وابسته است و مسئولان خودرویی کشور به مردم اطلاع درست نداده و پنهان‌کاری کرده‌اند. این نشان می‌دهد که در صنعت خودرو استراتژی درستی نداشته‌ایم بنابراین ما در این عرصه باید یک حرکت جدی‌تری بعد از ۴۰ سال صورت دهیم.
اگر زمان آن است که ما از ۴۰ سالگی انقلاب بهره گرفته و با یک آسیب‌شناسی درست ببینیم که استراتژی طراحی شده چگونه باید باشد به هر حال باید ببینیم در صنایعی که باید به خودکفایی برسیم چه کارهایی را باید صورت داد و در آنهایی هم که واقعا توان وجود ندارد و اجبار واردات وجود دارد اقدام صورت گیرد تا در نهایت با یک نقشه راه ادامه راه داده و خواسته‌های به حق مردم را محقق کرد.
گفت وگو: قاسم غفوری - مائده شیرپور
