این روزها که فشار اقتصادی و سوء مدیریتها از یک سو و تحریمهای ظالمانه دشمنان از سوی دیگر و تشدید شیوع بیماری کرونا روزهای سختی را برای مردم کشورمان رقم زده، مسئولان و اعضای ستاد ملی مقابله با کرونا، طرحی تکراری را به شکلی نو درانداختهاند تا شاید بتوانند مانع از تاخت و تاز این بیماری که هر روز جانهای عزیزی را میگیرد و خانواده های بسیاری را عزاردار می کند بگیرند.
سخنگوی وزارت بهداشت اعلام کرده است که از ۲۹ تا ۳۰ آبان ۴۷۹ بیمار کووید۱۹ جان خود را از دست دادند و در مجموع تعداد جان باختگان این بیماری به ۴۳ هزار و ۸۹۶ نفر رسیده است.
حالا قرار است با تصمیم ستاد ملی کرونا از امروز پروتکلهای جدیتری به مدت ۲ هفته اجرایی شود که این بار علاوه بر جدیت و استمرار محدودیتها به جای استان ها، شهرها مبنا قرار گرفتهاند و محدودیتها، شهر به شهر و بر اساس رنگ بندی زرد، نارنجی و قرمز اعمال می شود.
اما در این میان سوالی که مطرح می شود این است که آیا اعمال محدودیتهای جدید در عمل اجرا میشود یا همانند دیگر طرحهای مشابه تنها در محدوده ابلاغ باقی میماند؟
پیش از اجرای این طرح عبدالرضا رحمانی فضلی، فرمانده قرارگاه عملیاتی ستاد مبارزه با کرونا با تاکید بر اینکه این طرح تنها با همکاری مردم و کار رسانهای برای تغییر در شیوه زندگی مردم در دوران کرونا میسر میشود، گفته بود اگر کمک مردم نباشد ما نمیتوانیم کاری را انجام دهیم.
مصداقهایی برای تناقض
اما از ابتدای کار به نظر میرسد که این طرح هم آنطورکه باید و شاید سفت و سخت گرفته نمیشود تا آنجا که برخی می گویند ، «سالی که نکوست از بهارش پیداست.»
پیش از اجرای این محدودیتها اعلام شده بود که ممنوعیت تردد پلاکهای غیر بومی میان مراکز استانها از چهارشنبه ۲۸ آبان اعمال میشود و از ساعت ۱۰ صبح چهارشنبه تا پایان روز جمعه هیچ خودرویی با پلاک غیربومی اجازه ورود به مرکز استانها را نخواهد داشت و پلاکهای بومی هم اجازه خروج از مرکز استان را نخواهند داشت و در این مان متخلفان ۵۰۰ هزار تا یک میلیون تومان جریمه میشوند.
اما این طرح لغو شد و به تعویق افتاد و رفت و آمد در جادههای کشور همچنان کما فی السابق ادامه داشت و حتی چند مقام پلیس استانی هم تایید کردهاند که این محدودیتها به روز شنبه موکول شد.
همین لغو تصمیم باعث شد تا از روز چهارشنبه شاهد بار ترافیکی سنگین در جادههای کشور به ویژه جادههای شمالی باشیم.
رئیس پلیس راه استان مرکزی نیز گفت: طرح ممنوعیت تردد دو روزه در این استان بر اساس آخرین تصمیمات ستاد ملی مقابله با کرونا در این استان لغو شد. چنین رفتاری حکایت از آن دارد که گویا ویروس کرونا کار خود را در این دو روز به تعویق انداخته و منتظر اجرای طرح میماند تا مردم مسافرت هایشان را انجام دهند. هنگامی که طرح کاهش ساعات کاری نیز در کشور مطرح شده بود نیز لطیفههایی در این باره ساخته شد، گویا که ویروس تنها در ساعات اداری مشغول به کار است و بعد از آن فعالیت نمیکند! این درحالی است که مقام معظم رهبری بارها تاکید کردهاند که باید تصمیمات ستاد و دولت، حکومتی و لازم الاجرا باشه اما به نظر می رسد تاکنون چنین تاکیدی از سوی دولت محقق نشده است.
مصداق های این تناقضها هم در طول مدتی که از شیوع کرونا می گذرد آنقدر زیاد است که نیاز به یادآوری نیست، آخرین آن در محدودیتهای اعمال شده برای منع سفر است که بدون هیچ نظارتی ادامه داشت. طرح تازه ستاد ملی مقابله با کرونا هم فارغ از محاسن و معایبش، فارغ از این که چقدر می تواند در مهار یا کند شدن چرخه سرایت موثر باشد شامل این تناقضات میشود.
کپی برداری غیر ایرانیزه
در این میان بسیاری از کارشناسان بر این باورند که این محدودیتها در موقعیتهای اداری و اماکن عمومی و... اتفاق میافتد اما بخش عمده اثربخشی اعمال محدودیتها به همکاری مردم مربوط میشود.
این درحالی است اجرای محدودیتهای مربوط به شیوع ویروس کرونا بارها با تصمیمگیریهای متعدد و متناقض در سطوح مختلف سیاسی همراه بوده و همین امر منجر به انجام ناموفق آنها شده است.
همچنین انتقاداتی هم به اجرای این طرح مربوط میشود از جمله اینکه حریرچی، معاون کل وزیر بهداشت پیش از این عامل ۵۱ درصد ابتلا افراد به کرونا در آبان ماه را تجمعات و دورهمیهای خانوادگی خوانده بود و منع تردد از ساعت۲۱ تا ۴ صبح نیز با هدف کاهش تجمعات و رفت و آمدهای خانوادگی در طرح جدید پیش بینی شده است اما این در حالی است که رحمانی فضلی، وزیر کشور اعلام کرده است تاکسیها، آژانسها و تاکسیهای اینترنتی مشکلی برای تردد برای بعد از ساعت ۲۱ در محدودیتهای جدید کرونایی ندارند.
حال سوال اینجاست که آیا با این وسایل نمیشود به مهمانی و دورهمی رفت؟! آیا این اقدام سبب سوء استفاده از این وسائل حمل و نقل نمیشود؟! آیا این تصمیم سبب افزایش تراکم جمعیت در وسائل حمل و نقل عمومی در ساعات پیش از آغاز محدودیت نمیشود؟!
برخی کارشناسان می گویند این محدودیت سنخیتی با نوع زندگی ایرانی ندارد و به باور آنها دلیل موفقیت این طرح در کشورهای اروپایی مرتبط به زندگی شبانه مردمان این کشور است در حالی که در بسیاری از شهرهای ایران چنین زندگیای معمول نیست. در واقع کرونا حق انتخابی به شهروندان نمیدهد که گمان کنیم پیش از ساعت۲۱ کسی مبتلا نشود. گروه دیگری از کارشناسان معتقدند اجرای چنین طرحی هر چند شاید بتواند در روند چرخه سرایت تأثیر داشته باشد، اما با توجه به شرایط موجود ما نیاز به نوعی سخت گیری داریم تا محدودیت ساعتی شبانه. به باور این عده از کارشناسان اعلام ساعت محدودیت چندان برای افرادی که به مهمانیها و دید و بازدیدهایشان ادامه دادهاند اهمیتی ندارد و حتی شاید باعث شود زمان این مهمانیها را افزایش دهند.
از سوی دیگر سیما سادات لاری، سخنگوی وزارت بهداشت و درمان گفته است، «درخواست ما از هموطنان کشورمان این است که حتی الامکان از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده نکنند.» او در حالی شهروندان را از استفاده از مترو و اتوبوس منع کرده که در طرح تازه ستاد ملی مقابله با کرونا استفاده از خودروی شخصی ممنوع شده و توصیههای وزارت بهداشت برای شهروندان فاصله بسیاری با واقعیت جاری در جامعه دارد.
شریف مطوف، کارشناس مدیریت بحران در این باره معتقد است: یک قانون ثابت را نمیتوان به همه شهرهای ایران تعمیم داد، منع رفت و آمد از ساعت ۲۱ شاید در تهران و شهرهای بزرگ توجیه داشته باشد، اما در شهری مثل یاسوج چندان توجیهی ندارد و نمیتواند در مهار فراگیری مؤثر باشد. به نظر میرسد این محدودیت ساعتی به نوعی یک کپی برداری صرف از طرح اجرا شده در شهرهای اروپایی است بی آن که به نوعی ایرانیزه شود.
وی افزود: نباید شهروندان را به نوعی از استفاده از خودروی شخصی منع کرد و به سمت استفاده از ناوگان حمل و نقل شهری سوق داد. این بلاتکلیفی میتواند برای شهروندان آسیب زا باشد.
در این میان به نظر میرسد حالا علاوه بر محدودیتهای شغلی و بسته بودن جادهها قرار است در رابطه با گشت و گذارهای درونشهری هم ممنوعیتهایی اعمال شود. شهروندانی که برای سفر با محدودیت روبرو شده اند برای دور زدن این محدودیت حتماً خلاقیتی بکار می بندند.
هماهنگی لازمه اجرا
متاسفانه تاکنون عملکرد دولت نشان داده است که نتوانسته در زمینه حل مشکلات اقتصادی و معیشتی مردم موفق عمل کند و سیاستها و تدابیر دولت در این زمینه کارآمد نبوده است. همچنین دولت نقاط ضعفی همچون کم تحرکی، ناهماهنگی و بی برنامگی را در کارنامه خود داشته تا آنجا که رئیس جمهور هنگام گرانی بنزین از بی خبری از آن سخن می گوید.
حالا در شرایطی که کرونا پیش آمده و برنامههایی برای مقابله با آن ریخته می شود این نقاط ضعف بیش از هر زمان بیشتر به چشم مردم میآید چرا که جان آنها در این میان مطرح و در بسیاری از مواردی بی اعتمادی مردم منجر می شود که بسیاری از این گونه طرحهایی که نیاز به هماهنگی با مردم دارد به خوبی به اجرا در نیاید.
در این میان بسیاری بر این باورند که اگر این هماهنگی میان دستگاهها و مردم وجود نداشته باشد در غیر این صورت این تصمیمات نیز مانند دیگر تصمیمات موفقیت چندانی حاصل نخواهد کرد.
حسین گودرزی عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار سیاست روز در این باره گفت: پیش از اجرای این محدودیتها قضاوت در مورد انجام آن سخت است اما همیشه میان نوشته و دستور و اجرای آن فاصله است و همیشه در میدان عمل مشکلاتی پیش می آید.
وی با تاکید بر اینکه اجرای این مقررات نیازمند یک توافق همگانی است،افزود: مردم بایستی به شکل واقعی نیاز به اجرای این موارد را درک کنند و با دولت همراهی داشته باشند و اگر این توافق نباشد فشار بر مردم بیشتر میشود و کنترل بیماری هم سخت تر خواهد بود.
نماینده مردم لرستان در پاسخ به وجود تناقضات اجرای این طرح اظهار داشت: در حقیقت این تصمیمات توسط قرارگاه کرونا گرفته شده و حتماً پیش از این کارشناسی و مورد توجه قرار گرفته است و برای این تناقضات فکری شده است. اما نمیتوان مانع از تردد هیچ وسیلهای شد چرا که ممکن است شرایط اضطراری ایجاب کند که شخص از خودرو استفاده کند.
وی گفت: وقتی تصمیمی گرفته میشود حتماً عقلانیت و استثنائاتی پشت آن وجود دارد اما قانون یک بعد اجرایی و یک بعد آموزشی دارد این به آن معناست که اگر از منظر اجتماعی به آن نگاه کنیم خواهیم دید که چنین محدودیتهایی پیام افزایش حساسیت را به مردم انتقال می دهد تا بدانند خطر بیماری جدی است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس گفت: امکان قفل کردن جامعه وجود ندارد و نمیتوان آن را اجرایی کرد.
از سوی دیگر مهدی شریفیان نماینده مردم تهران ، ری ، شمیرانات و اسلامشهر در گفتگو با سیاست روز در خصوص محدودیتهای جدید کرونایی که از امروز شنبه اعمال خواهد شد اظهار داشت: در این زمینه چند وجه وجود دارد که باید در نظر گرفته شود. یک طرف این موضوع کارشناسانی هستند که در ستاد ملی کرونا و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی به هر حال به این جمع بندی رسیدهاند که ایجاد این محدودیتها میتواند به نتایجی برسد که بر کاهش آمار ابتلا اثر گذاشته و میزان فوتیهای روزانه را کاهش دهد و از طرف دیگر فرصتی برای جلوگیری از فرسایش کادر با ارزش درمانی کشور ایجاد کند.
وی افزود: وجه دیگر این تصمیمات مردم هستند. مردم تاثیر بسیار زیادی بر موفق یا ناموفق بودن هر طرح و برنامهای در هر زمینهای دارند. همواره امید بر این است که مردم حداکثر همکاری و همراهی با دستورالعملها را مثل همیشه با مسئولان و با یکدیگر داشته باشند تا از این موقعیت سخت و شدت میزان ابتلا عبور کنیم.
وی خاطرنشان کرد: البته دولت هم در این میان وظایفی مثل ایجاد بسترهای لازم و زمینههای مورد نیاز حمایتی بر عهده دارد که نباید از آنها غفلت شود و با توجه لازم و کافی به همه جنبههای طرح محدودیتها انشاءالله به زودی شاهد فروکش کردن میزان ابتلا باشیم.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس همچنین در خصوص علت لغو محدودیتهای کرونایی روز چهارشنبه خاطرنشان کرد: بنظرم باید از مسئولان تصمیم گیر در این باره سوال شود و تصور من بر این است که احتمالا دلایل قانع کنندهای برای این اقدام داشتهاند.
شریفیان تصریح کرد، البته باید تاکید کنیم که در شرایط خطرناک فعلی که روزانه جان بیش از ۴۷۰ نفر از مردم توسط بیماری ناشی از این ویروس منحوس کرونا گرفته میشود، هر تصمیمی باید با دقت کامل و با در نظر گرفتن همه سناریوهای احتمالی گرفته شود تا میزان مخاطره و ریسک کاهش پیدا کند و برابر تأکیدات رهبر معظم انقلاب و نحوه عملکرد خود ایشان در رابطه با رعایت دستورالعملها، همه ما وظیفه داریم برای رهایی از شرایط فعلی دقت بیشتری به خرج دهیم و مراقبت کاملتری به عمل آوریم.
حالا باید منتظر ماند دو هفته دیگر می تواند نشان دهد که آیا دولت در این زمینه عملکرد مناسبی داشته است یا این محدودیتها نیز مانند دیگر محدویتهای گذشته گره کور کرونا را باز نخواهد کرد.
نویسنده: کتایون مافی