گروه سياسي – بحث بيانيه تهران كه به منظور شفاف سازي فعاليت‌هاي هسته‌اي جمهوري اسلامي در قبال غرب و كشورهاي گروه 1+5 و براي تامين سوخت مورد نياز رآكتور هسته‌اي تهران با حضور سران كشورهاي تركيه و برزيل در تهران به امضا رسيد؛ اكنون تبديل به موضوعي شده است كه ترفند غرب را در قبال دريافت سوخت غني شده ايران و عدم تحويل سوخت مورد نياز رآكتور تهران بر افكار عمومي به اثبات رسانده است.
هر چند پس از امضاي اين بيانيه اكثريت قريب به اتفاق كارشناسان بر اين باور بودند كه غرب و كشورهاي عضو گروه وين با اين بيانيه موافقت مي‌كنند چرا كه مخالفت با بیانیه تهران ضربه حیثیتی به کشورهای عضو گروه وین است بنابراین با این بیانیه مخالفت نخواهد شد، اما عدم پاسخ كشورهاي عضو گروه وين در همان روزهاي آغازين پس از امضاي بيانيه به نشانه عدم توافق آنها در موضوع بيانيه تهران تفسير شد.
در واقع جمهوري اسلامي كه حضور برزيل و تركيه را در اين بيانيه به دليل اعتماد سازي بيشتري خواستار شد بر اين باور بود كه تضمين‌هاي عيني موجود در اين بيانيه باعث مي‌شود كه هم جمهوري اسلامي به سوخت مورد نياز خود خواهد رسيد و هم در عين حال غرب هم به خواسته خود در زمينه تبادل سوخت مي‌رسد.
عليرغم تلاش رجب طيب اردوغان نخست وزير تركيه و لوييس ايناسيو لولا داسيلوا رئيس جمهور برزيل براي جلب موافقت كشورهاي جهان در موضوع بيانيه تهران اما پاسخ مثبتي از سوي كشورهاي غربي و آمريكا به اين بيانيه ابراز نشد.
هر چند كه اكثر كارشناسان معتقد بودند بيانيه موجب سردرگمي غرب و شكاف بين اين كشور‌ها شده است و آمريكا را در موضع انفعالي قرار داده است، اما هفته گذشته پاسخ گروه وين به بيانيه تهران منتشر شد.
پاسخ به بيانيه كه در روز نوزدهم خرداد ماه طي نامه‌اي از سوي كشورهاي آمريكا و فرانسه و روسيه به يوكيا آمانو دبير كل سازمان بين‌المللي انرژي اتمي و از آمانو به علي اصغر سلطانيه تحويل شد، سوالاتي را در ارتباط با بيانيه تهران مطرح مي‌كند.
علي اكبر صالحي رئيس سازمان انرژي اتمي در اين باره توضيح داد: اين نامه ساعت يک بعد از ظهر روز چهارشنبه به وقت تهران تحويل ايران شد و هر سه کشور آمريکا، روسيه و فرانسه به طور جداگانه پاسخ خود را ارائه کردند.
رئيس سازمان انرژي اتمي درباره محتواي پاسخ اين سه کشور، تصريح کرد: سه کشور سوالاتي را در ارتباط با بيانيه ايران، ترکيه، برزيل درباره مبادله سوخت مطرح کردند. صالحي گفت: ما اين سوالات را بررسي خواهيم کرد. رئيس سازمان انرژي اتمي با اشاره به تلاش آمريکا و هم‌پيمانانش در نيويورک براي تصويب قطعنامه ديگر عليه ايران، خاطر نشان کرد: پاسخ گروه وين درباره نامه تبادل سوخت با اقدامي که در نيويورک انجام مي‌دهند در تعارض است.
اين پاسخ گروه وين در عين حال با تصويب قطعنامه شوراي امنيت و اتحاديه اروپا عليه ايران همزمان شد؛ صدور اين قطعنامه‌ها و پاسخ تلويحا منفي گروه وين به اين بيانيه در حالي صادر شده است كه جمهوري اسلامي در راستاي شفاف سازي بيانيه تهران را به عنوان يك گام مثبت در مسير فعاليت‌هاي هسته‌اي خود برداشت؛ سياست روز در گفت‌وگو با كارشناسان و نمايندگان مجلس به بررسي دلايل مخالفت گروه وين با بيانيه تهران و نيز دليل اينكه چرا اين بيانيه منجر به تصويب قطعنامه شوراي امنيت و اتحاديه اروپا شد، پرداخته است.
قطعنامه‌ها به منظور تعليق هسته‌اي ايران صادر مي‌شوند
سيامك باقري كارشناس مسائل سياسي و بين‌المللي درباره دليل مخالفت غرب با بيانيه تهران و تبادل سوخت در خاك تركيه گفت: دليل مخالفت غرب با بيانيه تهران را از چند جهت مي‌شود مطرح كرد.
وي افزود: دليل اول اين است كه انتظاري كه آنها از محتواي اين بيانيه داشتند برآورده نشده است و آنها خواستار همان چيزي بودند كه در اجلاس گروه وين با ايران مطرح كرده بودند.
كارشناس مسائل سياسي و بين‌المللي در تشريح دليل دوم توضيح داد: غربي‌ها فكر نمي‌كردند ايران اين بيانيه را بپذيرد و اينطور فكر مي‌كردند كه رفتار ايران به سمتي است كه اين موضوع را از سوي برزيل و تركيه نخواهد پذيرد و آنها به همين بهانه فشار اجماعي را عليه ايران افزايش خواهند داد.
وي تصريح كرد: موضوع بيانيه تهران اساسا بازتاب‌هاي نگران كننده براي سران غربي داشته است آنها احساس كرده‌اند كه با پذيرش اين بيانيه يك فضاي جديد در عرصه نظام بين‌الملل ايجاد مي‌شود كه يك شكل خارج از فضاي شوراي امنيت حل شده و به نوعي اعضاي شوراي امنيت به همين دليل در حاشيه قرار گرفته‌اند.
تحليل‌گر مسائل سياسي و بين‌المللي ادامه داد: اين بيانيه نوعي جابجايي تصميم گيري در شوراي امنيت ايجاد مي‌كرد در حقيقت نوع نظمي كه در شوراي امنيت هست خدشه دار شود و شاهد نظم جديدي در اين شورا باشيم.
وي در پاسخ به اين سوال كه با توجه به اينكه بيانيه تهران يك گام مثبت از سوي ايران بود چرا منجر به تصويب قطعنامه شوراي امنيت و اتحاديه اروپا شد؟ تاكيد كرد: تمام عوامل بالا در تصويب قطعنامه‌ها دخالت مستقيم داشته‌اند در عين اينكه به نظر مي‌رسد كه غرب به رهبري آمريكا به هيچ وجه حاضر به پذيرش برنامه صلح آميز هسته‌اي خصوصا از سوي جمهوري اسلامي و در رابطه با چرخه سوخت نيست.باقري در پايان خاطرنشان كرد: به همين دليل است كه غربي‌ها تمام تلاش خود را به اين سو هدايت كردند كه ايران وادار به تعليق شود و هر نوع بيانيه و تلاشي كه منجر به حفظ اين دستاورد هسته‌اي باشد را سركوب مي‌كنند و راه ديگري را دنبال مي‌كنند تا به مطلوب خودشان برسند.
آمريكا به دنبال سلطه جويي است
حسين ابراهيمي نماينده مردم بيرجند و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي درباره دلايل مخالفت غرب با بيانيه تهران و تبادل سوخت در خاك تركيه گفت: در اين جريان بحث تبادل سوخت در خاك تركيه مطرح نبوده است.
وي افزود: غرب هم با جريان بيانيه تهران مخالفت نكرد و نسبت به آن پاسخ منفي نداد اما آن را اينقدر مسكوت گذاشت تا به كنار گذاشته شد.
عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شورا ي اسلامي درباره اينكه اين بيانيه يك گام مثبت از سوي ايران بوده پس چرا منجر به تصويب قطعنامه شوراي امنيت و اتحاديه اروپا شده است؟ تصريح كرد: آمريكا در همه روابط و جريان‌هاي خود به دنبال سلطه است و هر چيزي كه سلطه آمريكا را محدود كند با آن مخالفت مي‌كند، و از اين ديدگاه بيانيه سه جانبه تهران بين ايران و تركيه و برزيل موضوعي بوده است كه سلطه آمريكا را با محدوديت روبرو كرده است.
وي توضيح داد: بيانيه سه جانبه تهران از اين نگاه كه سلطه كشورهاي غربي و آمريكا را در پرونده هسته‌اي تهران محدود مي‌كرد و در عين حال به ديگران حق مي‌داد كه از فناوري‌هاي صلح آميز هسته‌اي بهره ببرند با مخالفت غرب و آمريكا روبرو شد.
نماينده مردم بيرجند ادامه داد: در حقيقت آمريكا با موضوع دسترسي به فناوري صلح آميز هسته‌اي به خصوص از سوي ايران مخالف است و راضي به داشتن فناوري صلح آميز هسته‌اي در خاك ايران نيست.
ابراهيمي در پايان اضافه كرد: آمريكا مي‌خواهد آقاي دنيا و حاكم بر كل دنيا باشد؛ چرا آمريكا بايد در خليج فارس منافعي داشته باشد آيا ما در خليج مكزيك به دنبال منفعت جويي هستيم؟ هر چه كه منافع آمريكا را در اين زمينه محدود كند با آن برخورد و مخالفت مي‌شود و به همين دليل هم در برابر بيانيه تهران مخالفت شد و در ازاي آن قطعنامه‌اي ابتدا از سوي شوراي امنيت و بعد از سوي اتحاديه اروپا صادر شد.
آمريكا در حد شعار به دنبال توافق با ايران بود
غلامرضا كرمي نماينده مردم كرمان و عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس هشتم درباره دلايل مخالفت غرب با بيانيه تهران و تبادل سوخت در خاك تركيه گفت: غربي‌ها به دنبال اين بودند كه در بيانيه تهران خودشان محوريت داشته باشند.
وي افزود: غرب براي خود يك چارچوبه‌اي را در اين رابطه تعريف كرده بود كه در آن غير از چند كشور غربي و كشورهاي گروه 1+5 كشور ديگري نگنجد.
نماينده مردم كرمان در توضيح اين مطلب تاكيد كرد: اوباما قبلا از داسيلوا و اردوغان درخواست مساعدت براي انجام اين كار گرفته بود، وقتي اين اقدام شكل گرفت تنها چيزي كه باعث شد آمريكا و غرب نسبت به بيانيه تهران عكس العمل نشان بدهند اين بود كه برزيل و تركيه در كنار ايران قرار گرفتند.
وي تصريح كرد: آمريكا كه پس از امضاي بيانيه برزيل و تركيه را از خود دور ديد و در كنار ايران و به نفع منافع ايران آنها را ديد پس از اين جريان مخالفت خود را ابراز كرد چرا كه خود آنها در بيانيه تهران محور قرار نگرفتند.
عضو كميسيون امنيت ملي و سياست خارجي مجلس شوراي اسلامي درباره دلايل تصويب قطعنامه‌هاي شوراي امنيت و اتحاديه اروپا با توجه به اينكه بيانيه تهران يك گام مثبت از سوي ايران بود، توضيح داد: اتحاديه اروپا و شوراي امنيت سازمان ملل متحد آنچه را كه دنبال مي‌كردند با عملكرد آنها در قطعنامه و در بيانيه تهران مطابقت داده شده است، اين بوده كه آنها از ابتدا هم به دنبال مبادله سوخت نبوده‌اند.
وي ادامه داد: در حقيقت در اين جريان غرب و آمريكا به دنبال گرفتن سوخت غني سازي شده ايران و پس از آن عدم انجام تعهد خود بودند اما بيانيه تهران اين مسير را بر روي آنها بست.
كرمي اضافه كرد: بيانيه تهران اين تضمين را به جمهوري اسلامي مي‌داد كه اگر سوخت به ايران داده نشود مي‌تواند سوخت 3.5 درصد را از خاك تركيه پس بگيرد در واقع در اين جريان سوخت غني شده ايران به امانت در خاك تركيه قرار مي‌گرفت.
وي در پايان افزود: اين موضوع نشان داد كه آمريكا در حد يك شعار به دنبال توافق هسته‌اي با ايران بود تا سوخت غني شده ايران را بگيرد و هيچ همكاري هم در تامين سوخت مورد نياز رآكتور هسته‌اي تهران نداشته باشد.
