حالا جشنواره بين‌المللي شعر فجر در آستانه برگزاري هشتمين دوره خود قرار گرفته است. هفت دوره از جشنواره شعري گذشته است كه عنوان بين‌المللي به همراه دارد و داعيه اثرگذاري در كشورهاي ديگر، اما تعمقي در روند برپايي، اعضاي سياست‌گذاري و اجرايي و البته خروجي آن مويد آن است كه اين جشنواره در داخل روي رمل روان گام برداشته و هر دوره‌اي از سويي به سوي ديگر لغزيده است و بيم آن مي‌رود كه جشنواره‌اي كه در ابتدا براي پاسداشت ارزش‌هاي انقلاب و بزرگداشت پيروزي شكوهمند انقلاب راه‌اندازي شد و قرار بود شعارها و خواست‌هاي به حق مردم در انقلاب را گسترش دهد، خود با اشكالاتي خودساخته، گريبان انقلاب را بگيرد.
در دوره‌‌هاي گذشته همواره اين انتقاد از سوي بسياري از شاعران و نهادهاي شعري مطرح مي‌شد كه دست‌اندركاران و مجريان بزرگ‌ترين همايش جشنواره‌اي شعر كشور از مدار اعتدال و همدلي پا فرا نهاده‌اند هنوز اين جشنواره در داخل نتوانسته است بين گروه‌ها و نهادهاي شعري و همچنين بين شاعران با عقايد و مبتني بر آيين‌هاي مختلف علقه و هم‌آوايي ايجاد كند.
اما امسال و با نواي شعار تدبير و اعتدال از جانب حجت‌الاسلام روحاني رياست دولت يازدهم اين اميد براي همه فعالان فرهنگي و به خصوص شعرا ايجاد شد كه اين دوره جشنواره با همراهي و همدلي و بر‌اساس اصل اعتدال برگزار شود. معرفي اعضای شورای سیاست‌گذاری با حکم وزیر ارشاد بخشي از اميدها به درخشش غزل اعتدال در جشنواره شعر فجر را سرود. سیدعباس صالحی، معاون فرهنگی وزارت ارشاد، به‌عنوان رئیس شورای سیاست‌گذاری و همچنین سیدعلی موسوی گرمارودی، محمدعلی معلم دامغانی، عباس کی‌منش (مشفق کاشانی)، محمدعلی مجاهدی، محمدعلی بهمنی، حسین اسرافیلی، علیرضا قزوه، پرویز بیگی حبیب‌آبادی، فاطمه راکعی، سعید بیابانکی، عبدالجبار کاکایی، محمود اکرامی‌فر، افشین علاء، موسی بیدج و فاضل نظری و قادر طراوت‌پور به عنوان اعضای شورای سیاست‌گذاری جشنواره معرفی شدند و عبدالجبار کاکایی هم به عنوان دبیر علمی جشنواره انتخاب شد تا بارقه حضور جريان‌هاي مختلف در اين جمع مويد جشنواره‌اي مرضي‌الطرفين باشد.
عبدالجبار كاكايي هم كه برخي موضع‌گيري‌ها و اقدامات او در سال فتنه ۸۸ موجب دور شدن نسبي او از جريان شعر انقلاب شده بود، با حسن ظن در اين جشنواره حضور پيدا كرد و در يكي از اظهار نظراتش از تلاش و انجام اقدام لازم برای حضور همه طیف‌ها و جریان‌های شعری، منهای نوع تفکر سیاسی‌شان، در جشنواره امسال خبر داد.
او همچنین تصريح كرد كه «قطعا تلاشم این است که تمام طیف‌های حاضر در صحنه ادبیات ایران و کسانی که در حوزه جریان‌سازی ادبیات ما قابل اعتنا هستند، منهای نوع تفکر سیاسی‌شان، در جشنواره حضور داشته باشند و از آنها برای حضور در جشنواره دعوت خواهیم کرد تا در این نمایشگاه عرضه جمعی حضور داشته باشند و به نوعی از آنها تقدیر شود. قطعا اگر این اتفاق میسر شود، من پای کار هستم، اما اگر خدایی ناکرده، از نظر تشکیلاتی ممانعتی به عمل بیاید، قطعا کنار خواهم کشید و اگر طیف‌های مختلف نخواهند شرکت کنند، سعی می‌کنم که از در مذاکره با آنها وارد شوم و امیدوارم در سایه اعتماد این اتفاق رخ دهد.»
از همين جا برخي ابهامات آغاز شد. آيا به راستي كاكايي كه خود از نيروهاي انقلابي و جبهه‌ديده بوده است به منظور تلاش براي دلجويي و حضور همه اقشار شعرا در جشنواره شعري كه عنوان فجر انقلاب را به همراه دارد با چه كساني وارد مذاكره خواهد شد و لابي او با گروه‌هاي متعدد با انگيزه‌هاي سياسي مختلف به كجا خواهد انجاميد؟
از سوي ديگر سیدعباس صالحی - معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت یازدهم - نیز طي سخناني تصریح کرد: اتفاقا در چنین مجموعه‌ها و گفت‌وگوها می‌تواند از آن چیزی که در حیطه شعر در کشور اتفاق می‌افتد، یک تابلو کامل ایجاد شود، در غیر این صورت ما یک تابلو ناقص و تصویر کاریکاتوری از شعر ملی و شعر ایران نشان می‌دهیم. بنابراین ما باید به این سمت حرکت کنیم.
انتخاب اعضاي كميته اجرايي جشنواره شعر فجر هم گمانه‌زني براي عدول از اعتدال به بهانه اعتدال را بيشتر تقويت كرد. در تاریخ ۲۳ بهمن‌ماه، اعضای کمیته اجرایی جشنواره توسط دبیر جشنواره شعر فجر معرفي شدند: علی آبان، فاطمه راکعی، سعید بیابانکی، موسی بیدج، بهزاد زرین‌پور، بهزاد خواجات، هوشیار انصاری‌فر، محمود اکرامی‌فر، حمیدرضا شکارسری، یزدان سلحشور، پوریا سوری، گروس عبدالملکیان و سعید یوسف‌نیا اعضای اتاق فکر یا همان کمیته اجرایی جشنواره هستند.
خط و نشان‌ها آغاز مي‌شود
شايد همين‌گونه سخنان و موضع‌گيري عبدالجبار كاكايي موجب آن شد كه برخي از شعرا و فعالان شعر در كشور عرصه را محل مناسبي براي ترك‌تازي خويش و بيان منويات خويش و به نوعي عقده‌هاي فروخفته ساليان قبل خويش يابند.
ديري نپاييد زبان‌ها به سخن باز شد. هوشیار انصاری‌فر از اعضاي كميته اجرايي شعر فجر، حضور همه شاعران و طیف‌های مختلف را نيازمند اعلام محکومیت سانسور از سوی اعضای این کمیته عنوان كرد.
اخذ ضمانت از وزير براي انتشار اشعار ممنوعه
پوریا سوری ديگر عضو كميته اجرايي طي سخناني بهت‌آميز درباره حضورش در اولین جلسه کمیته اجرایی سخن گفت و اعلام کرد که در این جلسه مطرح شده است، شاعران و نویسندگانی که در چند سال اخیر کتابشان منشر نشده و به حاشیه رانده شده‌اند، با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی دیدار داشته باشند و در آنجا از مصائب چندساله اخیرشان صحبت کنند و او نیز تضمین دهد که دیگر اتفاقات گذشته تکرار نخواهد شد. از دیگر مواردی که سوری مطرح کرد و گفت که در صورت اجرایی شدن آنها حضور شاعران و طیف‌های مختلف شعری برای حضور در هشتمین دوره جشنواره شعر فجر تسهیل خواهد شد، «تشکیل دفتری برای پیگیری کتاب‌های توقیف‌شده» بود. او همچنین اعلام کرد «اگر دو شرط اول اجرایی شد و جریان شعر مستقل با خوش‌بینی به جشنواره نگاه کرد، در درجه اول هیأت اجرایی و داوران جشنواره به صورت ۵۰-۵۰ از دو جریان شعری کشور یعنی جریان شعر مستقل و جریان شعر انقلاب و دولتی انتخاب شوند و بیش‌تر به ماهیت شعر نگاه شود نه نگاه ایدئولوژیک. »
او حتي بزرگداشت سیمین بهبهانی و محمد مختاری (از كشته‌شدگان قتل‌هاي زنجيره‌اي) را از عناوين مواردي عنوان شده در جلسات كميته اجرايي دانست و در خصوص محمد مختاري تصريح كرده است كه «باید نام چنین فردی با افتخار برده شود، چرا که تنها کاری که او کرده بود گفتن شعرهایی بود که مجوز انتشار نگرفتند». او حتي از برپايي بزرگداشت براي احمد شاملو را هم در شمار توافق‌هاي ميان اعضاي كميته اجرايي هشتمين جشنواره شعر فجر عنوان كرد.
اما اين سخنان بهت‌آميز عضو كميته اجرايي جشنواره شعر فجر كه قرار بود «اعتدال» شاه‌بيت غزل آن باشد با برخي مخالفت‌هاي جريان شعر انقلابي مواجه شد.
علیرضا قزوه در واکنشي گفت: «شورای سیاست‌گذاری جشنواره شعر فجر درباره سیاست‌های این جشنواره تصمیم می‌گیرد. آقای جنتی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، به ۱۴ نفر از شاعران کشور حکم داده است و این افراد باید درباره سیاست‌های این جشنواره تصمیم بگیرند. سخن من این است که نباید خارج از این چارچوب‌ها قدم برداشته شود. شورای سیاست‌گذاری هر چیزی را که تصویب کرد، دبیر اجرایی و دبیر علمی باید آن را به شکل خوبی پیاده کنند». او با تاکید بر این که اتاق فکر باید یک ساز و کار منطقی و اداری داشته باشد، اظهار کرد: «آقای کاکایی (دبیر علمی جشنواره) یکی از افراد مورد تأیید ماست، یکی از دوستان قدیم ماست و ما به او ارادت داریم. آقای کاکایی یکی از افرادی است که در خط انقلاب است و در آینده نیز خواهد بود، به دلیل همین اعتماد به او حکمی داده شده است، اما او نباید از حلقه ۱۴ نفری که شورای سیاست‌گذاری این جشنواره را تشکیل می‌دهند، خارج شود».
سخنان لجام گسيخته برخي اعضاي كميته اجرايي جشنواره شعر فجر گويي زلزله‌اي در ميان اعضاي اين كميته ايجاد كرد و «علي آبان» كه از او با عنوان سخنگوي جشنواره ياد مي‌شود را به واكنش وا داشت.
آبان، سخنگوی هشتمین جشنواره شعر فجر درباره انتقاد برخی افراد از اين جشنواره گفت: این جشنواره‌ها و نشست‌ها ادامه روند جشنواره‌های قبلی است از جهت احترام به شعر، شناخت شاعران و تپیدن قلب‌ها برای شعر. دوستانی شاید نگران باشند مبادا این جشنواره در مقابل جشنواره‌های دوره‌های پیشین قرار بگیرد اما این گونه نیست. متاسفانه پیش از تعیین من به عنوان سخنگوی جشنواره، صحبت‌هایی از سوی برخی اعضا مطرح شد که نگرانی‌ها و واکنش‌هایی را به دنبال داشت. تا پیش از این انتصاب، دوستان شورا گمان می‌کردند که می‌توانند مصاحبه کنند و چون جوان هم بودند و شور و شوق جوانی داشتند، صحبت‌هایی را که در جلسه مطرح شده و به تصویب نرسیده بود را در رسانه‌‌ها اعلام کردند.
سخنگوی هشتمین دوره جشنواره شعر فجر افزود: از کسانی نام برده شد که ما انتظار آن را نداشتیم که نام این افراد رسانه‌ای شود. این صحبت‌ها هیچ یک در جلسه به تصویب نرسیده بودند.
سخنگوی هشتمین جشنواره شعر فجر همچنين گفت: ما در این شورا همه با یکدیگر دوست و همصدا هستیم و صرفا تفاوتی درصداهای ما با یکدیگر وجود دارد. ما می‌خواهیم که این صداهای متفاوت در جشنواره شعر فجر شرکت داشته باشند و در قبال این صحبت‌های بی‌غرضانه و تغییرهایی که صورت گرفته این واکنش ایجاد شد.
او همچنين تاکید كرد: در این جشنواره ما شعار «چند صدایی بودن» را برند کرده‌ایم. در جشنواره‌های گذشته ممکن است که این تفکرات وجود داشتند اما به ظهور نرسیدند و ما در این جشنواره در پی آن هستیم که تمامی شاعران از تمامی گروه‌ها در سراسر کشور در قالب‌های نو، سنتی، شکسته، بومی و اقلیمی شرکت کنند. امیدواریم با این تمهیدات شاهد «چند صدايی بودن» در جشنواره شعر امسال باشیم.
بي‌شك چند صدايي بودن گزينه خوب و البته مطلوبي براي جشنواره شعري است كه يادآور فجر انقلابي است كه جمهوري اسلامي ايران بزرگ‌ترين دستاورد آن است اما مشروط به آنكه به بهانه تلاش براي همصدايي ارزش‌هاي ديني و استقلال ايران اسلامي مورد خدشه جريان‌هاي شعري و ادبي معاند و معلوم‌الحالي قرار نگيرد كه صداي برتر براي خود مي‌خواهند و خفقان گفتمان انقلابي كه به تازگي سي‌وپنجمين سالگرد پيروزي خود را گذرانده است.
