عربستان سعودی و رژيم صهيونيستي كه براي به شكست رساندن توافق هستهاي هزينههاي زيادي را حتي به منطقه تحميل كردند به نظر ميرسد كه با لغو تحريمها رياض و تلآويو در اين معادله متضرر زيانهاي فراواني شدند كه براي خودشان هم قابل تصور نيست.
بعد از ۱۰ سال مذاکره بر سر برنامه هستهای ایران، توافق میان تهران و کشورهای ۱+۵ با اجرايي شدن برجام، خشم عربستان و اسرائیل بيش از همه از اين توافق برانگیخته شد چراکه نفوذ و قدرت ايران در منطقه بيش ازگذشته خودنمايي خواهد كرد.
عربستان و اسرائیل؛ که منبع نگرانی این دو نیز مشترک است به نظر ميآيد با لغو تحریمها فكر ميكنند كه ايران از لحاظ اقتصادی توانایی و آزادی عمل بیشتری در منطقه خواهد داشت.چراکه وقتي ایران با وجود تحریمها توانسته طی چند سال گذشته در کشورهایی مانند لبنان، بحرین، عراق، سوریه و یمن نفوذ داشته باشد و در صورت رفع تحریمها میزان نفوذ ایران و قدرتش در منطقه افزایش چشمگیری خواهد داشت.
از نگاه ناظران سياسي باید اعتراف کرد که ثابت شده توان دیپلماسی و رایزنی ایران طی مذاکرات بر سر برنامه هستهای بالا بوده زیرا تهران اغلب مطالبات خود از جمله رفع تحریمها و اعتراف جهانی نسبت به برنامه هستهایاش را به دست آورده [چیزی که از ابتدا مورد مخالفت ایالات متحده بود] و تیم مذاکراتکننده ایرانی ثابت کرده که نسبت به همه جزئیات دقت فراوانی دارد و در برابر همه تهدیدها و فشارها تا آخرین لحظه ایستادگی کرد.
«بنیامین نتانیاهو» نخستوزیر اسرائیل بزرگترین بازنده این توافق است زیرا در طول ۶ سال گذشته استراتژی تهدید به اقدام نظامی علیه ایران را برای شکست برنامه هستهای این کشور به کار برد تا به این ترتیب یک تیر را به دو نشان بزند و علاوه بر نابود کردن برنامه هستهای ایران نفوذ این کشور از طریق حزبالله در لبنان را کاهش دهد.
کشورهای عربی با محوریت عربستان نیز از دیگر بازندههای این توافق به شمار میروند زیرا گمان میکند که آمریکا به عنوان یکی از بزرگترین همپیمانانش ریاض را تنها گذاشته و اجازه داده این کشور به تنهایی با ایرانی که قدرت سیاسی و منطقهای تبدیل شده رویارویی کند.
آنطور كه ديپلماسي ايراني مينويسد برای عربستان سعودی که تلاش زیادی کرد تا فرآیند مذاکره را به هر هزینهای با شکست روبرو کند و جنگ داخلی سوریه را طولانی کند - لغو تحریمها تنها عامل آزاردهنده نیست. ریاض نيز اصلیترین بازنده توافق هستهای است. عربستان سعودی از تضمینهای آمریکا محروم مانده است. تعداد بیشتری از مقامات سعودی روز به روز متوجه میشوند که واشنگتن از سیاستهای مخرب ریاض خسته شده است. آنها شاهد این هستند که سعودیها جنگ سرد را در تمام جبههها به تهران باختهاند؛ در یمن، سوریه و عراق. در نتیجه اگر سعودیها حمایت ایالات متحده را هم از دست بدهند، این پادشاهی به سرنوشت بدی دچار میشود.
لغو تحریمهای ایران میتواند موجب ایجاد اصلاحات در خاورمیانه شود. با این حال آنچه که اتفاق افتاده است را نباید نادیده گرفت. نه تمام تحریمها بلکه تحریمهای مربوط به برنامه هستهای ایران لغو شده است. از لحاظ سیاسی پیشرفتی در روابط ایران و ایالات متحده رخ نداده است. این به آن معنا است که برای یک آینده قابل پیشبینی اصلاحات گستردهای در زمینه تشکیل ائتلافهای جدید، رقابتها و یا مناطق نظامی در خاورمیانه صورت نخواهد گرفت.
به غیر از ایران، حکومت اسد بیشترین نفع را از لغو تحریمهای ایران برد. توافق هستهای در کنار عملیات نظامی روسیه در سوریه، نه تنها موقعیت اسد را مستحکم کرد، بلکه موجب حذف برنامه کنار رفتن وی از قدرت شد. سپس موجب تغییر جهت در جنگ داخلی سوریه شد.
در پايان ميتوان گفت، اهمیت توافق هستهای ایران این است که منجر به تغییر موازنه قدرت در مدل کنونی آن شده است. برخی کشورها میتوانند موقعیتشان را تقویت کنند و برخی دیگر همچنان در انزوا خواهند بود.