با اینکه مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران از آمار تجاوز به ۹۰ درصد کودکان کار پرده برداشته بود اما اندکی بعد این آمار را اشتباه خواند.
هنوز تفکیک مشخص و نظر مشترکی درخصوص کار کودکان در کشور وجود ندارد که بتوان آمار دقیقی از تعداد کودکان کار و خیابان ارائه داد و پس از آن درصد یا عددی از آسیبهایی که این کودکان را در معرض تهدید قرار میدهد اعلام کرد. لزوم نگاهی همهجانبه و چند وجهی، در مواجهه با انواع آسیبهای اجتماعی در دنیای امروز به ویژه در رابطه با معضل کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، امری ضروری است که کمتر توجهی به آن میشود.
بدون تردید اقدامات جزیرهای و اجرای طرحهایی که عمدتا بدون حضور متخصصان و کارشناسان مسائل اجتماعی انجام میشود، نتایج مثبتی را در بر نخواهد داشت و تنها موردی که میتواند در کاهش میزان وقوع معضلاتی چون کودکان کار و خیابان ایفای نقش کند، وجود یکپارچگی و انسجام دستگاههای متولی است.
تشویش اذهان عمومی نتیجه اقدامات جزیرهای و یکجانبهگرایی
"تایید" و "تکذیب" موضوعی است که گویا این روزها میان برخی از مسئولان مد شده است و پس از ارائه آمار جنجال برانگیز به دلایل نامعلوم حرف خود را پس میگیرند و ساز دیگری برای خبرنگاران و رسانههای داخلی کوک میکنند.
سازی که البته به گوش هیچکس خوشایند نیست و علاوه بر خبرنگاران داد بسیاری از افراد را نیز درآورده است. علیرغم اینکه مسئولان باید در ارائه آمار و واژههایی که برای تشریح موارد مختلف به کار میبرند دقت لازم را به خرج دهند و موجب تشویش اذهان عمومی نشوند، اما گویا گوش عدهای بدهکار این امر نیست و هر طور که دلش میخواهد طرح مبحث میکند.
مساله کودکان کار موضوعی است که این روزها در رسانههای داخلی و خارجی در صدر اخبار قرار دارد و طرح فعلی جمع آوری کودکان کار و خیابان در تهران، بیش از آنکه موافق داشته باشد مخالفان بیشماری دارد و اعتراض بسیاری از افراد در مشاغل و جایگاههای مختلف را به دنبال داشته است.
برخی در تشریح وضعیت فعلی کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، آنچنان بیمهابا و بیملاحظه سخن میگویند که گویی خود، در رفع و کنترل این معضل اجتماعی عملکردی ویژه و کارنامه درخشانی در مدیریت و مهار آسیبهای اجتماعی در دست دارند.
از اواسط شهریورماه سالجاری که اجرای طرح جمع آوری کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی قوت گرفت، مسئولان هر روز در برنامهها و نشستهای خبری خود درد تازهای از نان آوران کوچک پایتخت را تشریح میکنند بدون آنکه راه حلی روشن ارائه شود و اقدامی موثر برای کاهش این آسیب اجتماعی صورت پذیرد.
اغلب دستگاههای دارای مسئولیت تنها به جمعآوری کودکان کار و خیابان اکتفا میکنند و در نهایت پس از مدتی دوباره کودک به سطح شهر برگشته و مسئولان نیز به زعم خودشان طرحی نو اما در واقع تکراری، برای مقابله با این معضل اجتماعی در میاندازند.
در حالی که اقدامات مقابلهای هیچ تاثیری در کاهش آسیبهای اجتماعی ندارد و شاید اگر در ابتدا نقش مسکنی موقت را ایفا میکرد، امروزه اثر همان مسکن موقت را نیز ندارد.
مسئولان جمعآوری کودکان کار و خیابان در سازمان بهزیستی کشور فعالیت این کودکان را باندی و سازمان یافته توصیف میکردند و مشابه چنین نظری را مجموعههایی چون کمیته امداد امام خمینی(ره) و همچنین سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران مطرح کردند.
به گفته محمدتقی رستموندی قائممقام امور اجتماعی و فرهنگی شورای اجتماعی وزارت کشور: مسئولان درخصوص آسیبهای اجتماعی پایتخت به جای آنکه مواردی را که منجر به شکست طرحهای مختلف کاهش و کنترل معضلات اجتماعی میشوند را طی هماهنگیهای بین دستگاهی واقعی حل کنند به فرا فکنی و پاسکاری علت وقوع افزایش آسیبهای اجتماعی در دستگاه دیگر میپردازند و از اصل مطلب غافل میشوند.
صدور تکذیبیه، موج منفی به راه افتاده را تغییر نمیدهد
چند روز پیش بود که رضا قدیمی، مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران در اظهارنظری جالب که در تمام رسانهها منعکس شد از آمار تجاوز به کودکان کار پرده برداشت، وی گفت: در جریان طرح جمعآوری کودکان کار، مددکاران بهزیستی با ۴۰۰ کودک گفتوگو کردهاند و مشخص شده که به ۹۰ درصد آنها تعرض شده است.
اینکه برخی از مسئولان درخصوص کودکان کار و خیابان و یا به قول خودشان کودکان متکدی، از آمار ۹۰ درصدی تعرض و آزار و اذیت سخن میگویند آن هم تا زمانی که یک تعریف تخصصی و واحد درخصوص کودکان فوق وجود ندارد، کاری نسنجیده است و تنها منجر به تشویش اذهان عمومی و سیاه نمایی در رابطه با این معضل اجتماعی میشود.
نگاهی گذرا و کوتاه به صفحات مجازی افراد در جایگاههای مختلف همچون هنرمندان، فعالان اجتماعی و حتی برخی از عموم مردم طی روزهای اخیر، صحت و سقم این مطلب را تایید میکند و از سوی دیگر گاهی برخی حرفها میشود حکایت آب به آسیاب دشمن ریختن و بدتر از آن میشود دردی تازه بر روی درد کودکانی که امروزه به گفته بسیاری از فعالان اجتماعی به دلیل فقر اقتصادی حاکم بر خانواده خود مجبور به کار میشوند.
برخی از مسئولان در حوزه رفاه و تعاون، امروز خبری را با زبان خویش نقل میکنند و فردا در اثر فشار مقام بالا دستی شان و یا به هر علت دیگری گفتههای خود را رد کرده و به صدور تکذیبیه میپردازند.
همین مسئله موجب شد تا قدیمی روز گذشته در تصحیح مصاحبهای که انجام داده بود بگوید: من در مصاحبه خود به هیچ عنوان به کودکان کار و خیابان اشاره نکردم و تنها روی سخنم با کودکان متکدی بود که بخش کوچکی از کودکان کار و خیابان را تشکیل میدهند. در مصاحبه اعلام کردم که ۹۰ درصد از کودکان متکدی مورد آزار قرار میگیرند و منظور از آزار، نگه داشتن بچهها در خیابان در هوای سرد، امتناع از دادن غذا، سیاه کردن صورت کودکان برای جلب ترحم و ندادن لباس به آنها است که هیچ یک از این موارد مصداق تجاوز جنسی نیست.
این در حالیست که تکذیب اخبار منتشر شده در حوزههای مختلف، به ویژه حوزه کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی، از بار موج منفی که به راه انداخته است چیزی نمیکاهد و تنها نگرانیها و دغدغههای موجود را افزایش میدهد، آن هم بدون آنکه راه حلی را برای کاهش و کنترل این معضل اجتماعی ارائه دهد.
لزوم ایجاد هماهنگی و ارائه برنامههای شفاف و دقیق از سوی دستگاههای دارای مسئولیت در حوزه کاهش آسیبهای اجتماعی و بهره مندی از حضور متخصصان و کارشناسان باسواد و دلسوز، در کنار حمایت همه جانبه از کودکان، شاید باری از انبوه دردهای بیشمار شانههای خمیده کودکان کار و خیابان و کودکان متکدی بردارد.
همان طور که گفته شد وجود آماری شفاف و تفکیکی دقیق از تعداد و نوع کاری که کودکان انجام میدهند امری لازم و اجتناب ناپذیر است اما اثبات آمار تعرض و تجاوز، دردی از کودکان کار و خیابان دوا نمیکند.
مسئولان باید در ارائه گزارش عملکرد خود درخصوص معضلات اجتماعی، به ازای واژههایی که در تبیین معضل و همچنین تشریح عملکرد خود میپردازند، بتوانند پاسخی روشن و صریح ارائه کنند، نه اینکه به صدور تکذیبیه پرداخته و با این شیوه به اصطلاح حرف خود را پس بگیرند.
فرزانه فراهانی - باشگاه خبرنگاران