آنچه تركيه اكنون در مرزهاي سوريه انجام مي دهد از نظر موازين بينالمللي بيشك اقدامي جنگي بر ضد دمشق به حساب ميآيد: آنكارا به دنبال اين است كه از پيشروي نيروهاي داعش به سمت مرزهايش به عنوان بهانهاي براي فرستادن ارتشش به داخل سوريه استفاده كند و با اين وسيله بخشي از شمال سوريه را به اشغال خود در آورد. هدف از اين اقدام، تضعيف دولت سوريه و تأمين پناهگاهي امن براي مخالفان اين دولت است؛ به اين ترتيب تركيه راحتتر از قبل ميتواند سلاح و تجهيزات مورد نظرش را به مخالفان اسد برساند و آنها را آموزش دهد.
اردوغان علناً خواهان ايجاد منطقه پرواز ممنوع و منطقه حائل در شمال سوريه است و دمشق را عامل اصلي تروريسم در منطقه ميخواند. او اخيراً به تصميم دولت آلمان مبني بر ارسال اسلحه به كردهايي كه در عراق بر ضد داعش ميجنگند انتقاد كرده و گفته احتمال دارد اين سلاحها به دست نيروهاي پ.ك.ك بيفتد؛ اين به اين معناست كه از نظر اردوغان دشمن اصلي، نه داعش بلكه دولت سوريه و پ.ك.ك است. اردوغان اكنون صريحاً ميگويد كه اگر به من اجازه ندهيد نيرو وارد خاك سوريه كنم، كوباني سقوط خواهد كرد.
از آن طرف، واشنگتن تلويحاً اعلام كرده كه با استراتژي تركيه در مورد كوباني مشكلي ندارد. جان كري، وزير امور خارجه امريكا اخيراً اعلام كرده كه دفاع از كوباني، اولويتي براي امريكا محسوب نميشود. روز ۸ اكتبر هم كري اعلام كرد امريكا و انگليس آمادهاند طرح تركيه مبني بر ايجاد يك منطقه حائل در مرزهاي سوريه را مورد توجه قرار دهند.
البته تركيه به اين راحتي نميتواند نيروهايش را به داخل خاك سوريه اعزام كند، چرا كه كشورهاي منطقه كه سابقه اشغالگريهاي امپراتوري عثماني را هنوز فراموش نكردهاند، در مقابل اين خواسته آنكارا اعلام موضع كردهاند. اين موضوع نه تنها شامل سوريه و عراق، بلكه شامل اردن، مصر و امارات هم ميشود. اين كشورها معتقدند كه تركيه و قطر به دنبال اين هستند كه عواملشان اخوانالمسلمين را در شمال سوريه مستقر كنند، كه اين يك تهديد مستقيم عليه اين كشورها محسوب ميشود. حتي عربستان سعودي كه دشمني ديريني با دولت سوريه دارد، با اين خواسته تركيه مخالف است، چرا كه اين كار باعث قدرتمند شدن اخوان ميشود و اين به ضرر رياض است. عراق و سوريه نيز رسماً اعلام كردهاند كه مخالف اعزام نيرو از جانب كشوري خارجي به كشورهايشان به بهانه مبارزه با تروريسم هستند. ايران و روسيه نيز شديداً با اين تصميم تركيه مخالفت كردهاند. روسيه گفته كه هرگونه پيشنهاد مبني بر تشكيل منطقه حائل در داخل خاك سوريه را وتو ميكند. اين كشور اخيراً مانورهاي نظامي در مديترانه و درياي خزر (همراه با ايران) ترتيب داده كه واكنشي به بلندپروازيهاي تركيه محسوب ميشود.
اردوغان در داخل تركيه هم مخالفان زيادي دارد؛ بخش بزرگي از جمعيت تركيه و احزاب اپوزوسيون اين كشور شديداً با سياستهاي حزب عدالت و توسعه (حزب اردوغان) درباره وقايع خاورميانه مخالفند. در روزهاي اخير شاهد تظاهرات زيادي در شهرهاي تركيه بوديم. مردم شركتكننده در اين تظاهرات نوشتههايي با خود حمل ميكنند با مضمون«اردوغان همدست داعش است». اگر به سايتها و شبكه اجتماعي گروههاي افراطي نظير داعش سر بزنيد، خواهيد ديد كه آنها يك قهرمان جديد پيدا كردهاند؛ «رجب طيب اردوغان»
با توجه به مخالفتهاي گستردهاي كه نسبت به سياستهاي تركيه در قبال سوريه وجود دارد، ميتوان نتيجه گرفت كه ورود ارتش تركيه به خاك سوريه چنان تبعاتي براي آنكارا خواهد داشت كه دير يا زود باعث سقوط اردوغان و حزبش خواهد شد و نقطه پاياني بر رؤياهاي امپراتوري تازه عثماني خواهد گذاشت.
يوسف فرناندز
ترجمه بهراد دربندي