نشست سران پیمان شانگهای در تاجیکستان دیروز برگزار و حاضران بر توسعه مناسبات همه جانبه از جمله تغییر وضعیت برخی از اعضا از جمله جمهوری اسلامی ایران از ناظر به عضو اصلی تاکید کردند. قابل تامل آنکه در حاشیه این اجلاس بیانیه مشترک چهارجانبه وزرای امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، روسیه، چین و پاکستان در مورد اوضاع سیاسی افغانستان صادر شد. این بیانیه پس از خروج غیر مسئولانه آمریکا و ناتو از افغانستان صادر شده، گواهی بر شکل گیری ساختارهای جدید امنیتی و سیاسی در معادلات منطقه است که اکنون با محوریت افغانستان بوده و در آینده می‌تواند به حوزه‌های دیگر گسترش یابد. نقطه اصلی اهمیت این بیانیه آن است که بر اساس همگرایی و توافقات میان همسایگان بدون دخالت بازیگران فرا منطقه‌ای در باب افغانستان یعنی یکی از اصلی ترین بحران‌های منطقه صورت گرفته است. شاید اغراق نباشد اگر بگوییم تا پیش از این اکثر معادلات منطقه بر اساس خواست و نظر بازیگران فرامنطقه‌ای تدوین و اجرا شده است که نتیجه آن نیز ۲۰ سال اشغال افغانستان، ۱۸ سال بحران عراق و یک دهه بحران داعش و ناامنی در منطقه بوده است. با این اوضاف بیانیه چهار کشور می‌تواند نقطه عطفی برای همگرایی منطقه‌ای در قبال سایر مباحث و بحران‌ها باشد بویژه اینکه اعضا تاکید دارند که بازیگران فرامنطقه‌ای دلشوز منطقه نبوده و نمی‌توان به تعهدات آنها امیدوار بود. در باب تصمیمات این ائتلاف درباره افغانستان نیز نکته مهم تاکید بر حمایت از مردم این کشور به دور از جهت‌گیر‌ی‌های سیاسی و منفعت طلبانه است که در دو قالب ارسال کمک‌های بشر دوستانه و کمک به تشکیل دولت فراگیر صورت می‌گیرد. برخلاف رفتار ۲۰ ساله اشغالگران افغانستان که زمینه ساز فقر میلیون‌ها افغان شده‌اند و در حوزه سیاسی نیز با افراط و تفریط در تقابل و تعامل با طالبان عملا مانع از شکل گیری دولت فراگیر در افغانستان شده‌اند. غربی‌هایی که امروز مذاکره با طالبان را نه برای کمک به مردم افغانستان بلکه برای خروج اتباعشان و تامین منافعشان در این کشور مطرح می‌سازند. بر این اساس توافق تاجیکستان را می‌توان گامی مهم در حمایت از ثبات و امنیت افغانستان و پایان دادن به مداخلات بیگانگانی دانست که حضور ۲۰ ساله آنها در افغانستان جز ناامنی و فاجعه انسانی برای این کشور و منطقه ثمره‌ای به همراه نداشته است.
نویسنده: مهسا شاه محمدی
نویسنده: مهسا شاه محمدی
