رايزني وزراي خارجه ايران وعربستان در حاشيه نشست نيويورك در حالي روز يكشنبه انجام شد كه همچنان مواضع عربستان در قبال تحولات منطقه از رويكرد و سناريوهاي غرب نشات مي‌گيرد.
دور جديد گفت‌وگوهاي هسته‌اي ايران از اواخر هفته گذشته همزمان با نشست عمومي سازمان ملل در نيويورك در حالي همچنان ادامه دارد كه اين رايزني‌ها فقط حول محور موضوعات هسته‌اي نبود.
تحولات منطقه و بويژه مسئله گروهك تروريستي داعش همزمان با پرونده هسته‌اي كشورمان از محورهاي رايزني تيم هسته‌اي كشورمان در ديدار با ديگر مقامات بود.
در ميان اين ديدارها، رايزني روز يكشنبه وزير خارجه كشورمان با همتاي عربستاني‌اش بيش از همه كانون توجه قرار گرفت.
در اين ديدار يك ساعته،ظریف و سعود الفیصل همکاری و همبستگی هرچه بیشتر جهان اسلام برای گذر از دوران کنونی و حل مسائل و معضلات که وجهه و تصویر اسلام و مسلمانان را هدف قرار داده است، ضروری برشمردند.
ظریف با خطیر خواندن شرایط جاری در منطقه و تهدیدات و تحرکاتی که با هدف ایجاد تفرقه و کینه‌جویی در جهان اسلام صورت می‌گیرد، سیاست و راهبرد دولت جمهوری اسلامی ایران در‌خصوص همسایگان و منطقه را تشریح و اظهار داشت: دولت ایران معتقد به همکاری و دوستی با همه کشورهای منطقه است و باید با همکاری فی‌مابین، اعتماد بیشتر نیز تقویت شود.
وی همچنین تاکید کرد: امروز فرصت‌‌ها و تهدیدات مشترک داریم و حل مسائل و نگاه به آینده به نفع همه منطقه است.
از سويي ديگر وزیر امور خارجه عربستان نیز با تشریح دیدگاه‌های کشورش نسبت به سابقه و روند مناسبات فی‌مابین خاطر‌نشان ساخت: ایران یک ملت و تمدن بزرگ است و دو کشور به هم نیاز دارند و همکاری با یکدیگر در جهت منافع اسلام خواهد بود. در این دیدار همچنین دو طرف پیرامون برخی موضوعات مورد علاقه تبادل نظر کردند.
رويكرد سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران هميشه بر پايه تحكيم و گسترش و توسعه مناسبات با همه كشورهاي جهان بويژه كشورهاي منطقه جز اولويت‌هاي اصلي بوده است.
عربستان هم از اين قاعده مستثني نبوده و نيست اما در چندسال گذشته سياست‌هاي غرب گرايانه سران آل‌سعود كه تاثيراتش را در موضع‌گيري‌هاي غير‌منطقي اين كشور در قبال منطقه، همسو با ديكتاتورهاي غربي از جمله امريكا باعث افول روابط تهران - رياض شده است
اختلاف دو کشور بر سر تحولات عراق، درگیری‌ها در یمن، اختلافات سیاسی در لبنان، سرکوب معترضان در بحرین، سیاست متفاوت در حمایت از انقلاب مصر و اوج‌گیری آن در جریان جنگ داخلی سوریه از دیگر دلایلی است که در سال‌های اخیر روابط دو کشور را تحت تاثیر قرار داده است.
تقابل به جاي حمايت عربستان در قبال دولت قانوني بشار اسد، حمايت مادي و معنوي از تروريست‌هاي منطقه، سكوت در برابر جنايات صهيونيست‌ها در جنگ ۵۱ روزه غزه و جنگ‌هاي پيش از آن از ديگر مواردي بود كه همگرايي منطقه‌اي عربستان و ايران را به عنوان دو قطب قدرتمند با ترديد و در جايي با توقف مواجه كرد.
بدیهی است که هزینه این اختلافات روبه افزایش را مردم منطقه می‌دادند. بویژه به این خاطر که نتیجه روشن این اختلاف‌ها، پیدایش تروریست‌هایی بود که عراق و سوریه را به آتش کشیده و از هم‌اکنون برای گسترش دامنه فعالیت خود به لبنان، برنامه‌ریزی کرده‌اند.
به نظر مي‌رسد ديدار يك ساعته ظريف با سعودالفيصل نقطه‌اي براي آغاز بهبود روابط میان ایران و عربستان باشد بويژه اينكه عربستان از اين ديدار ابراز خرسندي كرد.
از سويي ديگر پیام حسن روحانی خطاب به ملک عبدالله نشان داد که تهران نيز عزم راسخي برای پایان دادن به تنش در مناسباتش با یکی از مهم‌ترین کشورهای خاورمیانه دارد.
رئیس‌جمهور کشورمان در پیام خود خطاب به پادشاه عربستان سعودی که به مناسبت روز ملی پادشاهی این کشور صادر شد، نه فقط این روز را تبریک گفت، بلکه خطاب به «عبدالله بن عبدالعزیز آل‌سعود» ابراز امیدواری کرد که «در پرتو وحدت و همدلی و با بهره‌گیری از مشترکات عمیق دینی، فرهنگی و تاریخی دو ملت، همکاری‌های برادرانه میان دو کشور به طور روزافزون گسترش یابد».
هرچند گفته می‌شود که تهدید مشترک داعش، اکنون بسیاری از رقبای قدیمی از جمله تهران و ریاض را به یکدیگر نزدیک کرده است، ولی به نظر می‌رسد دلایل بسیاری برای تقویت روابط دو کشور وجود دارد که در این مقطع زمانی دو طرف را به این نتیجه رسانده تا از جنگ سرد طولانی مدت خود بکاهند.
این در حالی است که در مقطع کنونی فقط می‌توان به توقف روند صعودی اختلافات دوجانبه امیدوار بود و نه حل و فصل تمامی واگرایی‌های منطقه‌ای.
سابقه نزدیکی دیپلماتیک ایران و عربستان در دولت جدید، به سفر ماه گذشته حسین امیرعبداللهیان، معاون وزیر امور خارجه کشورمان به ریاض بازمی گردد؛ دیداری که هر چند کمی بعد تحت تاثیر اختلافات دو کشور بر سر برگزاری اجلاس جده و سپس کنفرانس پاریس برای شکل‌گیری ائتلاف آمریکایی علیه داعش قرار گرفت، اما دیدارها و نامه نگاری‌های کنونی نشان می‌دهد همان رایزنی دیپلماتیک توانسته تاثیر مناسبی بر مناسبات دو رقیب منطقه‌ای داشته باشد.
به همین منظور است که یک رسانه عربی گمانه‌زنی کرد دیدار وزیران خارجه ایران و عربستان، زمینه سفر احتمالی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران به ریاض را فراهم می‌کند. چنانچه روزنامه الجمهوریه نوشت که سفر احتمالی حسن روحانی به عربستان در ماه آینده انجام می‌شود.
نشانه‌های بسیار مهمی وجود دارد که باعث می‌شود بسیاری نسبت به روابط ایران و عربستان خوش‌بین باشند و دیدار دو وزیر امور خارجه را به فال نیک بگیرند.
شرایط سلبی و ایجابی هر دو وجود دارند و می‌توانند بر این رقابت پر تلاطم تاثیر بگذارند، کما این که همه می‌دانند که گام اول در بهبود روابط ایران و عربستان برداشته شد و اولین دیدار میان وزرای امور خارجه عربستان و ایران، سعود‌الفیصل و محمد‌جواد ظریف در مقر سازمان ملل در نیویورک انجام شد.
این صحیح است که عربستان و ایران نفوذی قوی در منطقه دارند و جهان عرب و جامعه جهانی توجه ویژه‌ای به دیدارهای وزرای امور خارجه این دو کشور می‌کنند، اما از عنوان متن آن را بخوانید. اگر بنا باشد دو طرف دیدارهای بعدی‌ای داشته باشند متن آن دیدارها همان چیزی خواهد بود که در نخستین دیدار ظریف و فیصل بر سر آن تفاهم شد.
با این همه باید دید که آیا تحولات پرشتاب و البته نگران‌کننده منطقه، ریاض را متوجه اهمیت بهبود مناسبات و فواید بلندمدت آن، کرده است؟ اگر پاسخ به این پرسش مثبت باشد، می‌توان به آینده‌ای بهتر برای خاورمیانه امیدوار بود؛ با این همه برای پاسخ به چنین پرسشی باید تا یک ماه دیگر که سررسید گمانه‌زنی‌ها درباره سفرهای دیپلماتیک است، منتظر ماند و دید آیا نیویورک نقطه آغاز فرآیند به بایگانی سپرده شدن پرونده‌های محل اختلاف دو کشور در منطقه و آن‌گونه که فیصل گفته: «اجتناب از اشتباهات گذشته» است یا اینکه تنها لبخندی دیپلماتیک با حفظ سابقه واگرایی راهبردی است که قادر به آب کردن یخ بی‌اعتمادی دو طرف نیست؟
