در تاریکی آسمان، تا خود سحر آتشنشانان ۲۵ پایگاه درگیر خاموش کردن مخزن آتش گرفته پالایشگاه تندگویان شدند، بامداد دیروز را هم آتشنشانان نخوابیدند تا مانع از رخداد فاجعهای با ابعاد و گستردگی به مراتب بزرگتری نسبت به فاجعه پلاسکو شوند، فاجعهای که باعث شد چند بیمارستان سوانح سوختگی به دلیل احتمال حجم بالای سوختگان به حالت آماده باش درآیند.
درست است که طبق برآوردهای صورت گرفته حریق در مخزن بزرگ شرکت خطوط لوله نفت ایران منجر به خسارات فراوان مالی شد. اما از انفجار مخزن بنزین کناری که میتوانست با ظرفیتی که داشت فاجعهای انسانی رقم بزند جلوگیری شد تا مردم تهران صبحی آرام زمستانی را تجربه کنند و از هوای پاکی که با عنایت ویژه باد نصیبشان شده بود بهره ببرند.
در این حادثه یک مخزن بزرگ حاوی مایعات قابل اشتعال به ظرفیت ۵۰۰ هزار لیتر دچار حریق شد که با تلاش مستمر نیروهای آتشنشانی، این آتشسوزی در حدود ساعت ۴:۱۵ دقیقه بامداد دیروز با تلاش بیش از ۱۲۰ آتشنشان و استفاده از ۴۵ دستگاه انواع خودروی آتشنشانی مهار شد. بنابر اعلام پایگاه خبری ۱۲۵؛ این حادثه مصدومی به دنبال نداشت اما خسارات مالی زیادی برجای گذاشت.
درپی این حادثه سرپرست اورژانس کشور با اشاره به آتشسوزی در مخزن سوخت پالایشگاه شهید تندگویان در تهران، از آمادهباش بیمارستانهای هفت تیر و شهید مطهری و همچنین عوامل اورژانس تهران به منظور ارائه خدمات احتمالی خبر داده بود.
پیرحسین کولیوند با اعلام این خبر گفت: تنها خطر موجود، خوابیدن این مخزن و آتش گرفتن مخزن مجاور است که اقدامات لازم در این زمینه از سوی عوامل آتشنشانی در حال انجام است.
وی افزود: پنج دستگاه اتوبوس آمبولانس، چهار دستگاه آمبولانس و سه پیکاپ در محل مستقر هستند. همچنین بیمارستانهای هفتتیر و بیمارستان سوختگی تهران در حالت آمادهباش قرار دارند.
کولیوند ادامه داد: به روستاهای پاییندست که در مسیر باد قرار دارند نیز اطلاع دادیم که در صورت تنگی نفس یا بروز هرگونه مشکلی به عوامل اورژانس مراجعه کنند. آمبولانسها نیز به صورت سیار در این مناطق گشت میزنند تا اگر موردی مشاهده شد سریعاً خدمات درمانی لازم را ارائه دهند. این حادثه خوشبختانه تاکنون تلفات جانی و مصدومی نداشته و آتشسوزی تقریبا مهار شده است، با این حال نیروهای آتشنشانی و اورژانس تا پایان عملیات اطفا و اطمینان کامل از رفع خطرات احتمالی در محل حضور خواهند داشت. این مخزنِ سوخت بر اثر برخورد صاعقه سوراخ شد و به دنبال ذوب شدن بدنه آن، سوخت داخل مخزن در محوطه پخش شد.
اما سیدمحمد پورراکی معاون ایمنی و آتشنشانی اداره کل بهداشت، ایمنی و محیطزیست وزارت نفت نیز درباره جزئیات حادثه بامداد دیروز در مخزن نفتخام شماره ١٠٢ واقع در مرکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات منطقه تهران گفت: سقف مخزن رلیف شماره ١٠٢ مرکز انتقال نفت شرکت خطوط لوله و مخابرات نفت تهران ساعت ۱۵دقیقه بامداد دیروز یکشنبه (١٠ بهمنماه) براثر صاعقه حدود ١٠٠ متر پرتاب و مخزن یادشده دچار آتشسوزی شده است.
وی افزود: حجم این مخزن حدود ٢ میلیون لیتر بوده اما در زمان وقوع حادثه، موجودی نفتخام این مخزن حدود ۴۰۰ هزار لیتر بوده است. پورراکی با بیان اینکه آتشنشانیهای شهرداری، شرکت خطوط لوله و مخابرات و پالایشگاه تهران از ساعت یک بامداد دیروز برای مهار این حادثه در محل فعالیت داشتند، ادامه داد: این آتشسوزی با کمک حدود ٣٠ دستگاه ماشین آتش نشانی مهار شد.
معاون ایمنی و آتش نشانی اداره کل بهداشت، ایمنی و محیطزیست وزارت نفت یادآور شد: این حادثه هیچگونه آسیب جانی درپی نداشته است.
اما حادثه را از زبان یکی از آتشنشانان حاضر در عملیات اطفا مرور میکنیم حادثهای که میتوانست به فاجعه جدیدی با ابعادی بسیار گستردهتر از آنچه بر سر پلاسکو آمد تبدیل شود.
جلال ملکی سخنگوی سازمان آتشنشانی و خدمات ایمنی شهر تهران نیز در تشریح این حادثه اعلام کرد : ساعت ۱۹دقیقه بامداد یکشنبه با اعلام حادثه آتشسوزی یکی از مخازن نفتی در پالایشگاه جنوب تهران، نیروهای آتشنشانی عازم محل حادثه شدند.
ملکی افزود: ۱۹ ایستگاه آتش نشانی به همراه چندین دستگاه تانکر آب، خودرو حامل کف، خودرو حامل تجهیزات تنفسی، لودر و جرثقیل به محل اعزام شدند و بدین ترتیب مشاهده شد مخزنی ۵۰۰ هزار لیتری دچار آتشسوزی شده است.
به گفته سخنگوی سازمان آتشنشانی شهر تهران مخزن در حال سوخت دفرمه شده بود و دچار شکستگی بود و این در حالی است که حرارت شعلههای آتش در فواصل دور قابل رویت بود.
وی افزود: آنچه از نظر ماموران آتشنشانی حاضر در محل اهمیت داشت جلوگیری از سرایت آتش به مخزنهای همجوار بود چراکه در این صورت، وضعیت وخیم میشد. ملکی اظهارکرد: تلاش نیروهای عملیاتی در جهت آن بود که آتش به مخزن بزرگ دیگری که در آن محل بود سرایت نکند و بدین ترتیب نیروها موفق شدند در ساعت ۴:۱۵ صبح آتش را در پالایشگاه خاموش کنند. اما ایمنسازی تا ۵:۳۵ صبح طول کشید.
خدا به تهران رحم کرد
وقتی میفهمیم پالایشگاه تندگویان در نزدیکی محلی است که دوستان آتشنشان شهید، بهنام میرزاخانی در آن مشغول خدمتاند و چند روز قبل از آتشسوزی در پالایشگاه میهمانشان بودیم، برای جزئیات به سراغشان میرویم، اما از آنجا که انگار باید همیشه این فداکاران پیشگام باشند، قبل از اجرایی کردن تصمیممان، خودشان پیشدستی کرده و صحنه رخ داده در بامداد دیروز را برایمان توضیح میدهند، صحنه مهیبی که میتوانست فاجعهای اسفناک به وجود آورد.
حمید قلیزاده یکی از آتشنشانان ایستگاه آتشنشانی باقرشهر است، کسی که با نخستین شهید حادثه پلاسکو دوستی دیرینهای داشته و برادرش هم مربی رزمی این شهید بوده است، این آتشنشان در گفتوگو با سیاست روز از حجم اتفاق رخ داده در پالایشگاه تندگویان میگوید: «آتش به قدری شدید بود که از ۲۵ پایگاه آتشنشانی درخواست کمک شد، عدهای از بچهها مخزن بنزین ۸ میلیون لیتری که در ده متری مخزن شعلهور بود را خنک نگه میداشتند تا آتش به این مخزن سرایت نکند و فاجعهای اسفناکتر رخ ندهد.»
وی با اشاره به اینکه صاعقه علت آتشسوزی پالایشگاه تندگویان بود، ادامه میدهد: «خدا را شکر همه مردم و آتشنشانان از این عملیات سلامت خارج شدند و به کسی آسیبی نرسید.»
قلیزاده با اشاره به این نکته که وزیدن باد در خلاف جهتی که در زمان حادثه اتفاق میافتاد میتوانست فاجعهای عظیم را در صورت انفجار مخزن بنزین رقم بزند، خاطرنشان کرد: «حادثه خیلی سنگینی را پشت سر گذاشتیم، خیلی خدا رحم کرد.»
آتشنشانان حتی همان زمان که فاجعه پلاسکو و شهادت ۱۶ تن از همکارانشان رخ نداده بود هم ثابت کردند که آماده جانفشانی هستند و برایشان توجه یا عدم توجه مسئولان یا رسانهها تفاوتی ندارد. به نظر میرسد جانفشانیهای این آتشنشانان تمامی ندارد و نیاز به هیچ فلاش دوربینی برای ادامه آن نیست،پاسی از شب، سحر یا روز روشن مقابل لنز دوربینها برای آتشنشانان و جانفشانیهایشان تفاوتی ندارد.
برایشان نه زمان حادثه مهم است نه مکان آن فقط به مهار فجایعی میاندیشند که جان ملت را به خطر انداخته کاش مسئولان مربوطه تلاش کنند تا با رعایت استانداردهای بینالمللی و البته تجهیز پایگاههای آتشنشانی مخاطرات را برای آنهایی که جانشان را در گرو سلامتی جامعه قرار دادهاند کم کنند. کاش در بین این هیاهویی که برای کمک به آتشنشانها به پا شده کمکی اساسی به آتشنشانها با تخصیص تجهیزات مدرن و البته استانداردسازی محلههای حادثهآفرین از پالایشگاه تا برجهای تجاری صورت گیرد.
درسی که باید از آتشنشانها گرفت
نیمه شب سردی است، سوز برف به پایتخت رسیده، از طرفی صاعقه قطع نمیشود که صدای آژیز ماموریت در پایگاه نواخته میشود، ساعت ده دقیقه بامداد است، نه کسی از صدای آژیر به دلیل خواب بودن گلایه دارد و نه اصلا خواب به چشمان مردان شیفت شب میآید. ماشین و تجهیزات آماده میشود، یکبار دیگر آتشی برافروخته شده که میتواند فاجعهای عظیم را به بار آورد. آتشنشانها برای کمک به مهار آتش اما بدون توجه به علت آتشافروزی فداکارانه کار میکنند، حتی پایگاههای کناری برای کمک به یکدیگر صف میبندند و بهانه نمیآورند که این آتش در منطقه آنها افروخته نشده است! بیبهانه، بیگلایه و حتی بیبررسی مقصر، همپیمان میشوند تا آتش را مهار کنند، نه مهم است فرماندهی میدان را کدام فرمانده از کدام پایگاه دست میگیرند و نه برایشان مهم است که برای مهار آتش باید به نزدیکترین فاصله آن برسند. فقط به مهار آتش و نجات انسانهایی فکر میکنند که ممکن است با بروز فاجعه رنگ صبح را نبینند، انسانهایی که اتفاقا هیچ کدامشان نسبت خویشاوندی با آنها ندارند ولی انسان هستند و زنده، همین برای آتشنشانهای فداکار کافیست تا جان بدهند تا تلاش کنند و آتش را مهار کنند. جانفشانی آتشنشانها داستان نیست، افسانه نیست واقعیتی است که همیشه در کنارمان بیبوق و کرنا رخ میدهد. بعد از مهار فاجعه نه کسی پز فرماندهیاش را میدهد و نه کسی بر سر مردمی که ندانسته نجات یافتهاند منت میگذارد. کاش از آتشنشانان یاد بگیریم. کاش مسئولین هم از همین آتشنشانان درس بیاموزند.