نیمه دوم سال گذشته بود که محمدباقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه درخصوص قیمت حاملهای انرژی در بودجه سال ۹۸ اعلام کرد که قیمت بنزین در بودجه سال ۹۸ ۱۰۰۰ تومان دیده شده و دولت درآمدی از این محل نخواهد داشت. وی با بیان اینکه به طور حتم افزایش قیمت بنزین موجب افزایش درآمد و پیشگیری از قاچاق میشود مدعی شد که "ترس دولت از افزایش نرخ عمومی قیمتهاست چون در کشور ما قیمت ارز و قیمت بنزین خیلی برای مردم مهم است و دولت مایل نیست به افزایش قیمتها دامن بزند."
حال چند روزی است که مجددا بحث افزایش قیمت بنزین به شکل رسمی کلید خورده و متولیان مربوطه بیمهبا و بدون ترس از افزایش قیمت این محصول خبر میدهند و با این تفاسیر دیگر نمیتوان مدعی بود که افزایش قیمت بنزین یک شایعه است و مردم نگران گرانیهای همراستا با افزایش قیمت بنزین نباشند.
بیشک صحبتهای سخنگوی شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران خود مهر تاییدی بر این مساله است که با ابلاغ شدن دستور جدید درخصوص افزایش قیمت بنزین به زودی این مهم درکشور کلید میخورد.
روز گذشته زیبا اسماعیلی با بیان اینکه شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران تنها اجراکننده سیاستها و دستورالعملها است، با اشاره به برخی اخباری که در این رابطه منتشر شده است، اعلام کرد؛ در برخی رسانهها اعداد و ارقامی برای قیمت بنزین مطرح میشود که واقعیت ندارد و حتی در سناریوهای پیشنهادی در حال بررسی هم نیست و صرفاً گمانهزنیهای نادرست است.
شایعات بنزینی
براساس اخبار منتشر شده که متولیان نفتی تصمیمگیر در مورد قیمت بنزین آن را محاسبات نادرست و بعضا شایعه میخوانند قرار است قیمت بنزین کارتی به ۱۶۰۰ تومان برسد و در مقابل آن قیمت بنزین آزاد هم با قیمتی فاحشتر از این رقم قیمت بخورد تا شاید متولیان بتوانند مشکلات پدیدآمده ناشی از افزایش بیرویه این محصول را حل کنند.
خردادماه سال ۹۵ بودکه بیژن زنگنه وزیر نفت کشور درخصوص عدمنیاز به سامانه هوشمند سوخت گفت: «بهتر است یک چیز به شما بگویم، کاری که هیچکس در دنیا انجام نمیدهد و تنها ما انجام میدهیم را باید به آن شک کنیم و برعکس کاری که در همه جای دنیا انجام میشود را اگر انجام ندادیم نیز باید به آن شک کنیم. هیچکس در دنیا از سامانه هوشمند سوخت استفاده نکرده است.»
وی در همان سال ۹۵ بود که درخصوص تأثیر کارت سوخت بر میزان مصرف گفت: «سال گذشته در زمان مشابه ما از کارت سوخت و بنزین سهمیهای استفاده میکردیم که الان هیچ کدام از آنها را نداریم و در این مدت نیز گفته میشود که یک میلیون خودرو به سامانه حملونقل کشور اضافه شده است و این درحالی است که تنها ۱.۷ درصد مصرف بنزین رشد پیداکرده است و این آمار به این معنا است که مردم بهصورت معقول بنزین مصرف میکنند و کارت سوخت هیچگونه تأثیری در کنترل مصرف سوخت ندارد.»
این اظهارات زنگنه در مورد سامانه کارت سوخت در حالی مطرح شده بود که در کارت سوخت بهعنوان مدلی بومی برای کنترل مصرف سوخت در دولت نهم و دهم اجرایی شد و از زمان اجرای آن تا سال ۹۴ با توجه به رشد بیش از ۲ برابری تعداد خودرو در کشور، میزان مصرف بنزین را تقریباً ثابت نگه داشته شد. براساس آمار و مستندات موجودرشد تقاضای سالیانه بنزین در زمان آغاز سهمیهبندی بنزین حدود ۱۰درصد بود که با اجرای سامانه هوشمند عرضه سوخت به کمتر از ۲ درصد کاهش پیدا کرده بود اما بعد از تکنرخی شدن بنزین در سال ۹۴، مصرف بنزین نه تنها کم نشد، بلکه ۲.۱ درصد رشد داشته است.
تناقضات دنبالهدار
افزایش قیمت بنزین در حالی قرار است رخ دهد که سال گذشته رئیس کمیسیون انرژی با بیان اینکه این کمیسیون ۱۰۰ درصد مخالف افزایش نرخ سوخت است و رضایتی از این کار ندارد اعلام کرد؛ با توجه به اینکه مباحثی در مورد قیمت سوخت در جامعه مطرح است به مردم ایران اعلام میکنم که کمیسیون انرژی به صورت ۱۰۰ درصد مخالف افزایش قیمت سوخت است و رضایتی از این کار در بین اعضای کمیسیون انرژی وجود ندارد البته تاکنون هیچ بحثی در مورد افزایش نرخ سوخت گرفته نشده است و تمامی این حرفها گمانهزنی است.
با همه این داستانها قرار است به زودی قیمت بنزین افزایش دهد اما فارغ از تناقضاتی که در صحبتهای وزیر نفت و معاونین وی و البته سایر تصمیمگیران دولتی وجود دارد؛ این سوال مطرح است که با وجود تورمی که هماکنون در جامعه وجود دارد؛ این میزان افزایش قیمت که هنوز نهایی نشده چه رقمی را بر تورم کنونی خواهد افزود.
البته کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی با مبنا قرار دادن آمار مربوط به نرخ تورم اختلاف تورمی دهکها بازهم بیشتر شد. براساسا آمار منتشر شده تورم اسفند ۹۷ به ۲۶.۹ درصد و نقطه به نقطه به ۴۷.۵ درصد رسیده است و حال اگر قیمت بنزین هم افزایش یابد بیشک تورم بالای ۵۰ درصد را تجربه خواهیم کرد.
با وجود تورم نقطه به نقطه ۴۷.۵ درصدی که تا پیش از این وجود داشت؛بررسی تورم بین دهکها در اسفند نشان میداد که اختلاف تورم بین دهک اول و آخر هم رشد داشته است با این تفاسیر باید منتظر ماند و دید که آیا متولیان تصمیمگیر در مورد قیمت بنزین آیا همانطور که از صحبتهای خود در مورد حذف کارت سوخت بازگشتهاند آیا تدبیری هم برای تورمی که به واسطه تصمیم آنها در مورد افزایش قیمت بنزین در راه است در نظر گرفتهاند و یا نه همچنان با درست کردن یک سر داستان؛ سایر پلهای ساخته شده برای ایجاد ثبات اقتصادی در کشور را خراب خواهند کرد.
ایران در صدر کشورهای پرداختکننده یارانه سوخت
براساس آمار ارائه شده در گزارش آژانس بینالمللی انرژی، ایران در صدر کشورهای پرداخت کننده یارانه سوختهای فسیلی در جهان قرار دارد.
آژانس بینالمللی انرژی، یارانه پرداختی انرژی در ایران را معادل ۴۵.۱ میلیارد دلار اعلام کرده که این میزان شامل ۱۶.۵ میلیارد دلار یارانه فرآوردههای نفتی، ۱۲.۳ میلیارد دلار یارانه برق و ۱۶.۳ میلیارد دلار یارانه گاز طبیعی بوده است.
بر پایه این آمار، یارانه یادشده، ۱۰ و ۴ درهم درصد از تولید ناخالص داخلی ایران را به خود اختصاص داده است که این مسئله باعث شده تا ایران در صدر کشورهای پرداخت کننده یارانه مصرف سوختهای فسیلی قرار گیرد.
نویسنده: سارا علیاری