آمدن آمانو به تهران با گمانه‌زني‌هايي مطرح بود. مثلا اينكه او از طرف ۱+۵ مامور شده تا بيايد و پيشنهادات جديد را مطرح كند. اما شايد روي ديگر اين سفر، به تلاش مدير كل آژانس براي پاك كردن بي‌اعتمادي ايران نسبت به گذشته و رفتار اين نهاد به ظاهر بين‌المللي برمي‌گشت.
در اولين روز ماه مبارك رمضان، رهبر معظم انقلاب در ديدار با كارگزاران نظام به موضوع آژانس اشاره‌اي دقيق داشتند: «ما با موکول کردن هر اقدامی به گزارش آژانس مخالفیم. ما به آژانس بدبینیم؛ آژانس نشان داده که هم مستقل نیست، هم عادل نیست؛ مستقل نیست زیرا تحت تأثیر قدرتها است؛ عادل نیست [چون] بارها و بارها برخلاف عدالت حکم کرده و نظر داده. به‌علاوه، اینکه بگویند «آژانس باید بیاید اطمینان پیدا کند که فعّالیّت هسته‌ای در کشور نیست» این یک حرف غیر معقولی است. خب، چه‌جور میشود اطمینان پیدا کند؟ اصلاً اطمینان پیدا کردن [یعنی چه]؟ مگر تک تک خانه‌ها و وجب به وجب سرزمین کشور را اینها بگردند! چه‌جوری میشود اطمینان پیدا کرد؟ موکول کردن به این مسئله، نه منطقی است، نه عادلانه است.»
اين عدم استقلال و عدالت آژانس موضوعي نيست كه قابل تكذيب باشد. چرا كه اگر چنين بود، پرونده هسته‌اي ايران خيلي پيشتر از اينها بسته شده بود. اما رفتارهاي اين نهاد به ظاهر بين‌المللي و مستقل طي همه اين سالها نشان داده كه آنها خط و خطوط خود را از قدرت‌هاي مستكبر مي‌گيرند و برخلاف همه شعارهاي بشردوستانه‌شان، كوچك‌ترين اهميتي به بشر و حقوق آن نمي‌دهند.
آمانو شايد به تهران آمده بود تا كمي از سياهي‌هاي كارنامه خود در قبال ايران را پاك كند و مثلا حسن نيت خود را اثبات كند. ديدار او با دبير شوراي عالي امنيت ملي و رئيس‌جمهور حاكي از همين اتفاق بود. هرچند كه هر دو مسئول كشورمان به خوبي موضع جمهوري اسلامي نسبت به آژانس را به آمانو گوشزد كردند تا او و روسايش فراموش نكنند، پشت خنده‌هاي ديپلماتيك و حسن نيت جمهوري اسلامي، عزمي جدي براي حراست از استقلال كشورمان نهفته است.
علي شمخاني در ديدار با آمانو، به نوعي پاسخي محكم به همه رفتارهاي گذشته آژانس تاكنون نشان داد.
دبیر خانه شورای عالی امنیت ملی، در این دیدار با تاکید بر ضرورت ارتقای نقش فنی آژانس در تعامل با اعضا، فاصله گرفتن این نهاد بین المللی از جایگاه حقوقی خود را موجب کاهش اعتماد به کارکردهای واقعی ومثبت آن عنوان کرد.
دبیر شورای عالی امنیت ملی با تشریح فراز و فرودهایی که در روابط میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس در طول ۱۲ سال گذشته وجود داشته است به آمانو گفت: همکاری فعال براساس قوانین ورویه‌هاي حقوقی متعارف واجرای تعهدات پذیرفته شده قانونی اصل محوری در تعامل ایران با سازمانها و نهادهای بین المللی مي‌باشد.
وی با یادآوری برخی موانع همکاری که در گذشته بدلیل اتخاذ رویکردهای متفاوت از سوی آژانس روند تعامل مثبت را با چالش مواجه نمود افزود: ایران چون گذشته آماده تداوم همکاری نزدیک با آژانس برای حل مسایل باقی مانده مي‌باشد.
شمخانی با اشاره به ظرفیتها و توانمندی ذاتی ایران درصنعت صلح آمیز هسته‌اي و فقدان زمینه تحمیل توافق غیر مفید به ایران اظهار داشت: هرگونه پیشنهادی که دارای کارکرد واقعی در زمینه تداوم پیشرفت صنعت صلح آمیز هسته‌اي و رفع غیر مشروط تحریم‌هاي غیرقانونی وظالمانه باشد به طور قطع با نگاه مثبت جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد.
آمانو وقتي مواضع محكم دبير شوراي عالي امنيت ملي كشورمان را شنيد، به ديدار رئيس‌جمهور رفت. اما آقاي روحاني هم همان نگاه مشترك جمهوري اسلامي نسبت به آژانس را تحويل دبير كل داد.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی به مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی گفت: همکاری شفاف ایران با آژانس یکی از نمونه‌هاي طولانی بوده و برای آژانس ثابت شده که اتهامات واهی در خصوص انحراف فعالیت‌هاي هسته‌اي ایران بی اساس بوده است. اثبات عدم انحراف فعالیت‌هاي هسته‌اي ایران طی ۱۲ سال همکاری نزدیک با آژانس، بهترین قضاوت برای افکار عمومی جهان است.
رییس شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه «ایران همانند سایر کشورهای عضو پادمان باید از حقوق کامل خود بهره مند شود و هیچ تبعیضی در این زمینه نباید وجود داشته باشد»، افزود: ایران همچنان آماده است تحت پادمان و مقررات موجود به چارچوبی منصفانه برای حل و فصل موضوعات باقیمانده در مدت مشخص برسد.
روحانی تصریح کرد: آژانس باید در جایگاه فنی و حقوقی و بدون ملاحظه نظرات قدرتها نقش شایسته خود را در این مقطع که مذاکرات با ۱+۵ به مراحل پایانی نزدیک مي‌شود، ایفا کند.
رییس شورای عالی امنیت ملی با اشاره به اینکه در گذشته نیز در چند مورد مهم، همکاری ایران با آژانس به حل مساله و رفع ابهام‌ها انجامید، تاکید کرد: در رابطه با برخی مسایل مورد ابهام، اگر اراده لازم در دو طرف وجود داشته باشد و برخی مسایل غیرفنی دخالت داده نشود، کاملا و ظرف مدت کوتاهی قابل حل است.
اما نكته جالب اظهارات آمانو در ديدار با رئيس‌جمهور بود: در پی بازرسی‌هاي گذشته همواره اعلام کرده ایم که فعالیت‌هاي هسته‌اي ایران هیچگونه انحرافی به سمت مقاصد نظامی نداشته و همچنین ایران همواره به تعهدات خود پایبند بوده است. معتقدم با احترام متقابل و همکاری نزدیک همه مسایل قابل حل است و امیدوارم که گزارش آژانس بعد از این سفر به موفقیت روند مذاکرات کمک کند.»
اما آيا طرف مقابل ايران واقعا اراده‌اي براي «احترام متقابل و همکاری نزدیک» دارد.
اما اراده اثبات شده ایران برای حصول یک توافق کافی نیست و طرف مقابل هم باید این خواسته و عزم را نه در کلام که در عرصه عمل به منصه ظهور برساند. اقدامی که تا امروز با فراز و فرودهای زیادی همراه بوده است. سالها بی اعتمادی ایران به غرب و در راس آن امریکا که ناشی از دهه‌هاي متوالی خیانت، جنایت و بد عهدی آنها در حق ملت ایران است، در کنار دبه در آوردن‌هاي شان در جریان مذاکرات هسته ای، نیازمند اقدامات اعتمادساز جدی از سوی آنهاست. اراده‌اي که تاکنون چندان شواهدی از آن دیده نشده است.
از مصادیق عدم اراده غرب، مي‌توان به موضوع پی ام دی یا به تعبیر بهتر مطالعات ادعایی اشاره کرد. علی رغم همکاری عمیق چند ساله ایران و فراهم نمودن زمینه تحقیقات مختلف برای آژانس انرژی اتمی، هنوز به ادعای آژانس پرونده برخی موضوعات باز است. ایران همواره تاکید داشته که عزم کافی برای حل و فصل نهایی این مسئله را دارد اما به دلیل سیاسی کاری آژانس و کشورهای موثر بر آن، مطالعات ادعایی مانند یک استخوان لای زخم باقی مانده است، تا هر وقت که خواستند بر علیه فعالیت‌هاي صلح امیز هسته‌اي کشورمان مانعی ایجاد کنند، دوباره اسمی از آن به میان بیاورند.
سفر یوکیو آمانو به تهران و دیدارهای وی با مقامات سیاسی- امنیتی کشورمان در شرایطی که گفت‌وگوهای هسته‌اي در موعد ۳۰ ژوئن هم به نتیجه نرسید و در وقت اضافه ادامه دارد، بسیار قابل توجه و مهم است.
