ناظران سیاسی بر این باورند که موضعگیری این روزهای رییس جمهور آمریکا در قبال برجام و تاکید وی بر خروج از توافق هستهای بلوفی بیشتر نیست و نباید به آن اعتنا کرد چرا واشنگتن از ابتدای اجرایی شدن برجام تاکنون هیچ پایبندی به این توافق نداشته که حالا خروجش تبعات داشته باشد!
دونالد ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا در مصاحبه با آسوشیتدپرس اعلام کرد که این امکان وجود دارد آمریکا از توافق هستهای میان ایران و آمریکا و ۵ قدرت جهانی که در دوره ریاستجمهوری اوباما به امضاء رسید، خارج شود. او مدعی شد که به اعتقاد وی اقدامات بیثبات کننده ایران در خاورمیانه و خارج از این منطقه نقض روح توافق هستهای به شمار میرود.
این اظهارات درحالی مطرح میشود که وزارت خارجه آمریکا هفته گذشته تایید کرد که تهران به مفاد توافق هستهای پایبند بوده است.
از سوی دیگر جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا نیز در تازهترین اظهارنظر خود در این باره اذعان کرد: ایران به مفاد توافق هستهای پایبند بوده و این توافق همچنان پابر جا است. این تمام آن چیزی است که میتوانم درباره برجام بگویم.
ترامپ روز پنجشنبه تنها دو روز پس از آنکه وزارت خارجه آمریکا پایبندی کامل ایران به برجام را تائید کرد، مدعی شد که ایران به «روح توافق هستهای» پایبند نبوده است.
درحالی که اظهارنظرهای دولت دونالد ترامپ علیه توافق هستهای ایران و گروه ۱+۵ ادامه دارد، یک عضو ارشد کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا درباره انزوای واشنگتن در صورت کنار کشیدن از برجام و نقض آن توسط ایالات متحده هشدار داده است.
«رکس تیلرسون» البته پپش از آن در اظهاراتی شدیدا ضد ایرانی، مدعی شد که برجام قادر به توقف «جاهطلبیهای هستهای ایران» نخواهد بود و احتمال حرکت ایران به مسیری که کره شمالی رفته، وجود دارد.
حالا یک عضو ارشد کمیته اطلاعات مجلس نمایندگان آمریکا به رئیسجمهور کشورش هشدار داده که خروج از برجام، انزوای ایالات متحده را درپی خواهد داشت.
«آدام شیف» در توئیتر خود نوشت: «شکستن توافق هستهای ایران توسط دولت ترامپ، اشتباهی بزرگ خواهد بود».
این عضو دموکرات کنگره افزود: «(خروج از برجام توسط دولت ترامپ) سبب رها شدن دوباره برنامه هستهای ایران و انزوای آمریکا خواهد شد».
همچنین بن رودز» معاون مشاور امنیت ملی در دولت سابق آمریکا نسبت به تبعات کنار گذاشتن توافق هستهای با ایران، هشدار داد.
وی که با شبکه «انبیسی» صحبت میکرد، با بیان اینکه ایران به برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) پایبند بوده، در مورد اظهارات «دونالد ترامپ» رئیسجمهور آمریکا که گفت ایران به «روح توافق» پایبند نبوده، گفت: «نمیدانم رئیسجمهور ترامپ در مورد چه صحبت میکند. قطعا فعالیتهای دیگر ایران مانند حمایت از تروریسم وجود دارد که ما هم به همان اندازه که دولت ترامپ با آن مخالف است، با آن مخالف بودیم.» رودز افزود: «اما نکته مهم این است که اکنون کشوری در حال انجام این رفتارها است که بمب هستهای در اختیار ندارد. آنها (دولت ترامپ) خودشان تائید کردند که توافق موثر بوده و ایران به آن پایبند است. [بنابراین] آنها هم باید به آن پایبند باشند.»
اظهارات ترامپ در حالی مطرح میشود که وزارت خارجه آمریکا اواخر هفته گذشته در نامهای به کنگره تائید کرد که ایران به طور کامل به توافق هستهای پایبند بوده است.
مقامات آمریکایی بعد از شکست تلاشهایشان برای وارد کردن ایران به بحثهای منطقهای در قالب مذاکرات برجام و در واقع استفاده از کارت برجام برای محدود کردن ایران در منطقه به پیادهسازی این سیاست در عرصه داخلی و در مواجهه با اعضای کنگره پرداختند تا بتوانند آنها را برای برجام اقناع کنند.
آمریکا از خلال مذاکرات هستهای به دنبال محدود کردن سایر فعالیتهای ایران از جمله فعالیتهای موشکی و فعالیتهای منطقهای ایران بود و تلاش داشت این موضوع را در مذاکرات و توافق هستهای به گونهای وارد کند تا ایران امکان عبور از این خط به واسطه قوانین سخت بینالمللی درج شده در موافقتنامه را نداشته باشد.
شاید بر همین مبنا و با همین دیدگاه بود که مقام معظم رهبری مذاکرات را محدود به بحث هستهای خوانده و اجازه ندادند که خارج از این چارچوب با طرف آمریکایی مذاکرهای انجام گیرد. سخن این روزهای ترامپ مبنی بر پایبند نبودن ایران به «روح برجام» به واسطه ادامه سیاست منطقهای خود (ایران)، برای ما و همه محافل بینالملل تعجبآور و خندهدار است در حالیکه اگر راهبرد رهبر انقلاب نبود تحت همین سیاست، شاید در برجام بندهایی قید میشد که امروز مجبور بودیم برای حفظ این توافقنامه دست به عقبنشینی از مواضع منطقهای خود بزنیم.
حالا آمریکا برای خود دو مسیر در پیش گرفته تا به هدفش برسد. اول، تلاش برای پیوند دادن اقدامات منطقهای ایران با برجام؛ یعنی دولت ترامپ با طرح موضوع نقض روح برجام از سوی ایران در پی آن است تا در فضایی که برجام توسط طرف غربی به نحو مطلوب اجرا نمیشود ایران را مقصر جلوه دهد.
مسیر دوم هم این میتواند باشد که دولت آمریکا با طرح مسائل منطقهای، به بهانه غیرهستهای به ایران فشار آورده و تحریمهایی را وضع کند. این فشارها در سایه ربط دادن موضوعات منطقهای به برجام، شاید با هدف تحریک و تحت فشار قرار دادن ایران برای خروج از برجام است. در این مسیر، آمریکا نه تنها به تعهدات خود را در برجام عمل نکرده، بلکه در تلاش است هزینه هر گونه نقضی را متوجه ایران سازد.
حرفهای ترامپ ارزش اعتنا ندارد
حسن بهشتی پور کارشناس مسائل سیاست خارجی در گفت وگو با سیاست روز به تبعات احتمالی خروج آمریکا از برجام اشاره کرد وگفت: ترامپ در زمان نامزدی انتخاب ریاست جمهوری نیز گفته بود برجام را پاره میکنم آیا این اتفاق افتاد؟
وی افزود: آمریکا نیز مثل ۵کشور دیگر جزء امضا کنندگان این توافق بوده و در آن زمان همه دستگاههای امنیتی این کشور نیز در قبال برجام متوفقالقول بودند.
این کارشناس مسائل بینالملل به نگاه پوپولیستی آمریکا اشاره کرد وگفت: خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک به نوعی تیر خلاص بر توافق هستهای خواهد بود و بعید میدانم که ترامپ چنین اقدامی انجام دهد.
بهشتی پور تصریح کرد: همان زمان که رییس جمهور آمریکا از پاره کردن برجام سخن گفته بود حکایت از این داشت که وی نه تاریخ خوانده و نه برجام را بطور کامل مطالعه کرده است.
وی درپایان خاطرنشان کرد: دریک جمعبندی رفتار این روزهای ترامپ را یک بازار گرمی میتوان قلمداد کرد که در قبال برجام نیز هیچ اقدامی نخواهد کرد.
با خروج آمریکا از برجام هیج اتفاقی نمیافتد
محمد صادق کوشکی کارشناس مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه خروج آمریکا از برجام هیچ تبعاتی نخواهد داشت، گفت: همین الان نیز آمریکاییها نه برجام را قبول دارند و نه به تعهدات خود در برابر این توافق بینالمللی پایبندند. وی افزود: روح برجام توسط این دولت استعمارگر نقض شده است، از این رو نه برای آمریکا خروج از برجام تبعات خواهد داشت و نه برای ما اتفاق خاصی خواهد افتاد.
این استاد دانشگاه با اشاره به اینکه در چنین شرایطی حقانیت منتقدان برجام بیش از گذشته تقویت میشود، اظهارداشت: البته به نظر میرسد بطورعلنی ترامپ توان کنار گذاشتن توافق هستهای را نداشته باشد.
وی خاطرنشان کرد: تحت هیچ شرایطی آمریکا قابل اعتماد نبوده و نخواهد بود و بهتر از هوشیاری مسئولین ما نسبت به این موضوع بیشتر شود.
تصمیمات یک بام و دوهوای واشنگتن در قبال برجام
ولی الله نانواکناری در گفت وگو با خانه ملت، با اشاره به دستور رئیس جمهور آمریکا برای تمدید سه ماهه تعلیق تحریمهای ایران، گفت: در شرایط کنونی آمریکا دچار بحران داخلی و نارضایتیهای اجتماعی است و این روند نشان میدهد که دولت جدید آمریکا توان مدیریت امور این کشور را ندارد.
نماینده مردم بابلسر و فریدونکنار در مجلس شورای اسلامی، با بیان اینکه سیاست خارجی آمریکا سرتاسر تناقص و فاقد ثبات مدیریتی است، افزود: این مسئله موجب شده که دولتمردان آمریکایی هر روز تصمیم جدید را در عرصه سیاست خارجی خود بگیرند.
نانواکناری ادامه داد: نبود سیاست واحد و منسجم از سوی ترامپ موجب شده که آمریکاییها در عرصه سیاست خارجی به تقلا بیفتند، از این رو یک روز به اطراف شبه جزیره کره لشگرکشی میکند و روز دیگر به سوریه حمله موشکی میکند، یک روز برجام را بدترین توافق ایالات متحده میداند و روز دیگر لغو سه ماهه تحریمها را تمدید میکند.
این نماینده مردم در مجلس دهم گفت: شرایط داخلی و بینالمللی آمریکا موجب شده که ترامپ از مقابله با توافق هستهای هراس داشته باشد، دولت آمریکا از این مسئله میترسد که با لغو و نقض برجام، جبهه جدیدی علیه آنها در عرصه داخلی و بینالمللی ایجاد شود و عملا زمینه انزوای این کشور ایجاد شود.
وی افزود: تمدید سه ماهه تعلیق تحریمهای ایران ضمن تأیید سیاستهای متناقض ترامپ و آمریکا در شرایط، نشان میدهد که آمریکا بر خلاف شعارهای ترامپ، توان کنار گذاشتن توافق هستهای را ندارد. عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادامه داد: این مسائل به ما نشان میدهد که نه از فریادها و قلدریهای آمرکیا هراس داشته باشیم و نه اینکه از تصمیمات آنها از جمله تمدید تعلیق تحریمها خوشحال شویم.
هدی دهقان بذرافشان