برهم صالح رئیسجمهوری عراق در سفری دورهای راهی کویت، امارات و برخی دیگر از کشورهای عربی منطقه شد. با توجه به اینکه بسیاری از این کشورهای عربی نقشی غیرسازنده در معادلات عراق از جمله در زمان برگزاری انتخابات این سوال مطرح میشود که چرا برهم صالح اولین محور سفر دورهای خود را به کشورهای عربی اختصاص داده است در حالی که میتوانست به جمهوری اسلامی ایران و یا کشورهای اروپایی و آمریکا باشد؟
پاسخ به این پرسش را در شرایط داخلی و بیرونی عراق میتوان جستوجو کرد. یکی از نکات مطرح در سیاست خارجی کشورها توجه به شرایط داخل است عراق نیز از این قاعده استثنا نیست. بررسی ترکیب جمعیتی عراق نشان میدهد که بخش عمدهای از این جریانهای سیاسی و مردم بر اصل عربیت تاکید دارند و بر این اساس نیز ارتباط عربی یکی از اصول سیاست خارجی عراق است.
با توجه به این شرایط میتوان گفت که بخشی از دلایل سفر برهم صالح به کشورهای عربی منطقه برگرفته از مطالبات داخلی بوده است که میتواند مولفهای برای تثبیت موقعیت وی در مقام رئیسجمهور در میان مردم و جریانهای سیاسی باشد. البته باید به این مهم نیز توجه داشت که صالح بارها تاکید داشته که در سیاست خارجی به دنبال تعامل همهجانبه با همه همسایگان است و در این مسیر هر تلاشی خواهد کرد.
نکته مهم دیگر نقش برخی از کشورهای عربی در روند تحولات عراق است. برخی از این کشورها از یکسو در لیست حامیان گروههای تروریستی علیه عراق بودهاند و از سوی دیگر در روند انتخابات تقلای بسیاری برای عدم برگزاری انتخابات و یا وارد ساختن جریانهای همسو با خود در پارلمان عراق بوده است. با توجه به این شرایط سفر برهم صالح را میتوان نوعی اتمام حجت با این کشورها دانست چنانکه وی بارها بر لزوم احترام همگان به استقلال عراق و نیز پاسخگویی عراق به مداخلات خارجی تاکید کرده است. به عبارتی دیگر سفر صالح نوعی تاکید بر استقلال عراق در سیاست خارجی و اقدامی برای تثبیت قدرت ساختار جدید سیاسی این کشور در برابر تهدیدات و دخالتهایی است که بعضا از سوی برخی از کشورهای عربی و البته غربی صورت میگیرد.
نکته مهم دیگر آنکه عراق در کنار تحقق روند سیاسی و مبارزه با تروریسم برای رسیدن به امنیت پایدار، رسیدن به موقعیت اقتصادی مناسب جهت بازسازی ویرانههای کشور و تحقق مطالبات مردمی را از اهداف کلان خود دارد. این مسئله نیز نیازمند بهرهگیری از منابع مالی نفتی است چنانکه عراق تلاش دارد تا خود را در جمع بزرگترین صادرکنندگان نفت معرفی نماید. با توجه به اینکه بخش عمدهای از صادرکنندگان نفت از جمله در اوپک را کشورهای عربی تشکیل میدهند میتوان گفت که بخشی از اهداف سفر صالح را هماهنگی در حوزه نفت دانست که بی ارتباط به شرایط اقتصادی این کشور نمیباشد. در این میان به این امر باید توجه داشت که از بهانههای غرب بویژه آمریکا و انگلیس برای حضور نظامی و دخالت در امور عراق، مشکلات اقتصادی این کشور است لذا سران بغداد برآنند تا با رایزنیهای منطقهای با محوریت اقتصادی، تقویت اقتصاد عراق را رقم زده و این بهانه را از کشورهای غربی بگیرند.
نویسنده: علی تتماج